Mikołajki

Mikołajki (niem. Nikolaiken) – miasto w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mikołajki. Położone w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, nad jeziorami: Tałty i Jeziorem Mikołajskim.

Według danych z 30 czerwca 2010 r. miasto miało 3744 mieszkańców.

W Mikołajkach znajduje się Stacja Hydrobiologiczna Centrum Badań Ekologicznych PAN oraz Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Mikołajki, obecnie sprywatyzowane Gospodarstwo Rybackie Sp. z o.o..

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 8,85 km².

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. suwalskiego.

Miasto znajduje się na wysokości od 116 do 150 m n.p.m.

Miasto historycznie leży na Mazurach. Położone w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. W Mikołajkach łączą się Tałty z Jeziorem Mikołajskim. W czasach krzyżackich były to dwa oddzielne jeziora połączone strumieniem. Przy północno-wschodniej granicy miasta położone jest także jezioro Łuknajno.

Historia

Nazwa miejscowości pochodzi od patrona kościoła św. Mikołaja.

W miejscu Mikołajek pierwotnie znajdowała się staropruska osada.

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z roku 1444. W Mikołajkach w połowie XV w. przy moście były dwie karczmy. Przywileje dla karczmarzy zostały odnowione w 1516 r. Byli oni zobowiązani do transportu krzyżackich szat i żywności (każdy wozem dwukonnym) do Rynu i z powrotem. Krzyżacy w Mikołajkach posiadali monopol na połów ryb, które eksportowali. Posiadali oni także wpływy z myta od każdego korzystającego z mostu, znajdującego się na przesmyku między jeziorami.

Kościół w Mikołajkach przed reformacją nie był ujęty w wykazie parafii i kościołów filialnych w archiprezbiteratach warmińskich. Kościół w Mikołajkach najprawdopodobniej obsługiwał krzyżacki kapelan z Rynu. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego w roku, większość mazurskich parafii protestanckich otrzymała pastorów mówiących po polsku. Do Mikołajek w roku 1552 przybył z Polski pastor Jakub Wilamowski. W roku 1798 w Mikołajkach prowadzili misje księża z parafii w Świętej Lipce.

Mikołajki prawa miejskie otrzymały w 1726 od króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I. Na miasteczko złożyły się trzy jednostki osadnicze: Rynek, Kniec i Kozłowo. To ostatnie leży po drugiej stronie jeziora w stosunku do centrum Mikołajek. Od 1843 r. uruchomiona została stała żegluga na Mazurach powodująca ożywienie miasta. W 1911 r. Mikołajki uzyskały połączenie kolejowe z Mrągowem i Orzyszem. Od 1920 r. miasto stało się popularną miejscowością turystyczną.

W części Mikołajek po zachodniej stronie Jeziora Mikołajskiego w czasie II wojny światowej znajdowała się placówka Abwehery o kryptonimie Walli II. Placówka ta od roku 1940 zbierała informacje na temat ZSRR, a z chwilą przeniesienia kwatery głównej Hitlera do lasu koło Kętrzyna przekazywała je bezpośrednio do Wilczego Szańca. Przed sierpniowymi nalotami dywanowymi w 1944 r. na Królewiec, ze stolicy prowincji do Mikołajek ewakuowano archiwa samorządowe.

W 1945 miasto zostało włączone do Polski.

Działający tu ośrodek radiologiczny po katastrofie elektrowni w Czarnobylu jako pierwszy w Polsce odkrył napływ skażonych mas powietrza znad Czarnobyla.

Turystyka

Położenie miasteczka nad atrakcyjnymi jeziorami stworzyło tu żeglarską stolicę Polski.

W Mikołajkach jest przystań Żeglugi Mazurskiej i około 1,5 tys. miejsc w hotelach, w tym Hotel Gołębiewski 1,2 tys. oraz kilkaset miejsc noclegowych w pensjonatach i kwaterach prywatnych.

Od 2005 r. Mikołajki są bazą samochodowego Rajdu Polski.

Atrakcje turystyczne:

• zabytki Mikołajek
  • Klasycystyczny kościół ewangelicko-augsburski pw. Świętej Trójcy projektu Schinkla z 1842, z drewnianymi emporami, sklepieniem kolebkowym z kasetonami, oraz wieżą z 1880 r.
  • neogotycki kościół katolicki Matki Boskiej Różańcowej z 1910
• rezerwat przyrody Jezioro Łuknajno
• Muzeum Reformacji Polskiej w Mikołajkach

Wspólnoty religijne

W mieście działają dwie parafie katolickie: pw. MB Różańcowej i pw. św. Mikołaja oraz dwa zbory protestanckie: luterański oraz zielonoświątkowy.

Komunikacja

Główne ulice:

• Ulica Ełcka - jednojezdniowa, główna ulica wylotowa z Mikołajek w kierunku Orzysza, Ełku i Augustowa, część drogi krajowej nr 16. Rozpoczyna się przy skrzyżowaniu z ulicą Kolejową i ciągnie się do granicy Mikołajek. Przy ulicy zlokalizowanych jest kilka domów jednorodzinnych. Nazwa pochodzi od miasta Ełku.
• Ulica Mrągowska - jedno-jezdniowa główna ulica Mikołajek. Na odcinku od mostu do wiaduktu kolejowego jest wybrukowana. Zabudowa ulicy to domy jednorodzinne oraz poniemiecki bloki. Ulica Mrągowska rozpoczyna się od mostu nad Jeziorem Mikołajskim i ciągnie się aż do granic miasta. Jest to główna droga wylotowa z Mikołajek w kierunku Mrągowa i Olsztyna, część drogi krajowej nr 16. Ulicę wyznaczono na początku XV wieku i była częścią traktu łączącego ówczesne Kozłowo lub Tałtowisko z Sensburgiem. W 1516 r. wybudowano most który był przedłużeniem ulicy oraz połączył wieś Kozłowo z Mikołajkami. W 1911 r. powstał wiadukt kolejowy nad ulicą. W latach 30. XX w. cała droga do Mrągowa, a wraz z nią ulica zostały wybrukowane. W otoczeniu znajdują się pensjonaty oraz park miejski.
• Ulica Warszawska - jednojezdniowa, główna ulica wylotowa w kierunku Ukty, Rucianego-Nidy i Pisza, część drogi wojewódzkiej nr 609. Zlokalizowanych jest tu kilka pensjonatów oraz pole campingowe. Ulica rozpoczyna się od skrzyżowania z ulicą Mrągowską i ciągnie się do granic miasta. W okresie PRL nosiła nazwę 25 Stycznia.
• Ulica 3 Maja - jedna ze staromiejskich ulic Mikołajek, w całości wybrukowana. Rozpoczyna się od skrzyżowania z ulicą Kolejową i ciągnie się do placu Wolności. Nazwa pochodzi od daty uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji z 1791 roku. Poczta oraz staromiejskie kamienice.
• Ulica Michała Kajki - najdłuższa ulica Mikołajek. Rozciąga się od placu Wolności do granic miasta. Przeważ tu niska zabytkowa zabudowa z początku XX w. Zlokalizowanych jest tu kilka pensjonatów. Nazwę zawdzięcza Michałowi Kajce - największemu mazurskiemu poecie. Droga prowadzi w kierunku wsi Dybowo.
• Ulica Kolejowa - jedna z głównych ulic Mikołajek, część drogi krajowej nr 16. Ulica rozpoczyna się przy moście nad Jeziorem Mikołajskim, i ciągnie się do dworca kolejowego. Na długości od mostu do skrzyżowania z ulicą Szkolną jest wybrukowana. Siedziba Urzędu Gminy i Miasta, dworzec kolejowy oraz cmentarz komunalny. Nazwa związana jest z koleją. W okresie PRL ulica nosiła nazwę W. Lenina.

Główne ciągi komunikacyjne:

• Mrągowska - Kolejowa - Ełcka,
• Warszawska,
• 3 Maja - plac Wolności - M. Kajki.

Drogi przebiegające przez miasto:

• 16 – Olsztyn - Mikołajki - Ełk,
• 609 – Mikołajki - Ukta.

Sport

• MKS Kłobuk Mikołajki - piłka nożna (Liga okręgowa, grupa: warmińsko-mazurska I)

Miasta partnerskie

• Orany (lit. Varena)
• Villard-de-Lans
• Szczyrk

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Mikołajkach
• Mikołajki (stacja kolejowa)