Użranki

Użranki (niem. Uszranken, od 1881 Königshöhe) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Do 1945 r. wieś należała do powiatu giżyckiego (wtedy powiat lecki, od dawnej nazwy Lec).

W pobliżu wsi znajduje się najwyższe wzniesienie na Pojezierzu Mrągowskim – Królewska Góra (212 m n.p.m.). W 1845 r. zatrzymał się tu król pruski Fryderyk Wilhelm IV, w czasie swojej podróży po Prusach, i spotkał się z wielotysięcznym tłumem ludzi, wynedznałem na skutek kłeski nieurodzaju. Ludności witała swojego króla ze słowami "dajcie nam chlenba". Dla upamiętnienia tej wizyty wzniesienia nazwano Królewską Górą (Königshöhe) a od 1881 nazwę przeniesiono na wieś. Niedaleko od wsi (w kierunku na Muntowo) znajdują się też głazy narzutowe – Bliźniaki. Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi parafia rzymskokatolicka pw. św. Piotra i Pawła.

Historia

Wieś założona w 1555 r., w dokumentach zapisywana była pod nazwami: Königshöhe, Oszrannicken, Usranki, Uszranken. Wieś powstała w wyniku sprzedarzy braciom Wawrzyńcowi i Mikołajowi Klemczykom sześciu włók ziemi, znajdujacej się w lesie zwanym Sądry, celem założenia wsi czynszowej (na prawie chełmińskim) na 60 włókach, z okresem 11 lat wolnizny (zwolnienia od czynszu na czas zagospodarowania). Transakcję zawarł Jerzy von Diebes, starosta ryński. W dokumencie lokacyjnym zapisano nazwę Oszrannicken. Szkoła we wsi powstała po 1740 r. W 1785 r. wieś liczyła 35 gospodarstw domowych, w 1815 było już 46 domów i 253 mieszkańców a w 1838 odnotowano 52 domy i 308 osób. Kościół wybudowano pod koniec XIX w. w stylu neogotyckim. W 1892 Użranki stały się siedzibą nowej parafii ewangelickiej. W skład parafii wchodziły takze miejscowosći: Jora Wielka, Jora Mała, Mierzejewo, Notyst Mały, Śniodowo, Zalec. W 1896 r. we wsi było 1900 mieszkańców, w tym 1500 Polaków. W 1939 r. we wsi mieszkało 477 osób.

Bibliografia

• Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu. Wyd. Pojezierze, Olsztyn 1975.
• Darmochwał T., Rumiński M. J., 1996. Warmia Mazury, przewodnik. Agencja TD, Białystok