Biskupiec (powiat nowomiejski)

Biskupiec (niem. Bischofswerder) – wieś gminna (1331-1946 miasto) na Powiślu w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, przy drodze wojewódzkiej nr 538. Siedziba gminy Biskupiec.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego.

Wskazówka - w potocznym użyciu również nazwa Biskupiec Pomorski (pochodząca od znajdującej się w odległości 3,5 km od Biskupca stacji kolejowej w Bielicach - Biskupiec Pomorski na linii Toruń-Iława).

Inne miejscowości o nazwie Biskupiec: Biskupiec, Biskupiec-Kolonia Druga, Biskupice

Historia

Miejscowość została założona w 1325 r. na terenie państwa krzyżackiego przez biskupa pomezańskiego Rudolfa jako Bischofswerder (w pol. tłumaczeniu "ostrów biskupi") i w 1331 r. podniesiona do rangi miasta. Zasiedlona głównie niemieckimi osadnikami, lokacja otrzymała własny kościół i mury obronne. W 1540 r. oficjalnie wprowadzono w mieście reformację, choć jeszcze w 1625 jego ludność była uznawana za w połowie katolicką.

W 1871 r. Biskupiec otrzymał własną stację kolejową na wybudowanej w odległości 2,5 km od miasta strategicznej linii kolejowej Toruń-Wystruć.

Traktat Wersalski wytyczył granicę polsko-niemiecką na rzece Osie, w bezpośrednim sąsiedztwie miasta. Bischofswerder stał niemieckim miastem granicznym, zaś jego stacja kolejowa znalazła się już na terytorium polskim. Samo miasto zostało wyznaczone również jako terytorium plebiscytowe. W ramach przeprowadzonego 11 lipca 1920 r. plebiscytu narodowościowego w Prusach Wschodnich, jedynie 15% z 1509 oddanych w mieście głosów opowiedziało się za przyłączeniem do Polski i Biskupiec pozostał w granicach Niemiec. Odcięte od stacji kolejowej miasto otrzymało w 1925 r. nowe połączenie z Kisielicami.

W 1945 r. Biskupiec doznał ciężkich zniszczeń (60%) podczas zajmowania przez wojska radzieckie. Miasto zostało przekazane Polsce, jego ludność wysiedlona do Niemiec i zastąpiona polskimi przesiedleńcami. Zrujnowany Biskupiec nie został przez polską administrację zakwalifikowany do rzędu miast, zaś jego centrum pozostało nie odbudowane. W 1969 r. zamknięto, zaś w 1974 r. ostatecznie rozebrano połączenie kolejowe z Kisielicami.

Zabytki

• kościół katolicki z l. 1331-1340, przebudowany w XVI, XVIII i XIX w.; w l. 1527-1945 ewangelicki; po 1945 r. opuszczony i zdewastowany; w 1989 r. wrócił do Kościoła katolickiego
• kościół katolicki św Jana Nepomucena z l. 1892-1894, neogotycki
• pozostałości murów obronnych