Ocena internautów miejscowości Olecko
Średnia ocena: 3.9
liczba ocen: 11
Ilość ulic: 116
Ilość kodów pocztowych: 1
Współrzedne geograficzne N: 54.036110
Współrzedne geograficzne E: 22.498060
Strefa numeracyjna: Kierunkowy 87
Liczba ludności: 17000
Gęstość ludności: 1379 os./km²
Powierzchnia: 13 km²
Wysokośc npm: 154
Rodzaj gminy: miejsko-wiejska
TERC: 6283713044
Tablice rejestracyjne: NOE
Olecko (dawniej także Margrabowa, niem. Marggrabowa lub Oletzko, 1928-1945 Treuburg) – miasto w północno-wschodniej części Polski w województwie warmińsko-mazurskim, powiecie oleckim, nad rzeką Legą (dawniej Oleg) i Jeziorem Oleckim Wielkim. Siedziba gminy Olecko. Stolica "Mazur Garbatych".
W gminie przecinają się drogi: droga krajowa nr 65 Gołdap – Olecko – Ełk – Białystok – Bobrowniki z drogami wojewódzkimi Olecko – Raczki (nr 654), Olecko – Suwałki (nr 653), Olecko – Giżycko (nr 655). Odległości pomiędzy większymi miastami regionu (Augustów, Ełk, Gołdap, Suwałki) wynoszą około 30 km.
Olecko leży na wschodnich krańcach Pojezierza Mazurskiego, na szlaku łączącym Krainę Wielkich Jezior Mazurskich z Pojezierzem Suwalsko-Augustowskim. Na rzeźbę terenu największy wpływ miały zlodowacenia, w efekcie czego charakteryzuje się on bardzo urozmaiconą rzeźbą. Obszar jest pagórkowaty – wzniesienia sięgają od 121 m n.p.m. w południowej części gminy do 220 m n.p.m. w części północno-wschodniej.
Okolice Olecka przecina gęsta sieć strumieni łączących liczne jeziora. Działalność lodowca pozostawiła w gminie Olecko ślady w postaci 15 jezior. Większość z nich należy do wód otwartych i posiada charakter rynnowy. Od północnego zachodu otaczają gminę obszary leśne Puszczy Boreckiej, która kryje w sobie rzadkie okazy roślin i zwierząt. Obfitość wód i lasów, walory turystyczno-krajoznawcze regionu oraz położenie na ważnych szlakach komunikacyjnych podnoszą atrakcyjność gminy. Występują tu tereny pagórkowate.
Co roku, począwszy od 1993, odbywa się tu Przystanek Olecko, na który przybywają ludzie z całej Polski i zagranicy.
Najstarsze ślady pobytu ludzi na terenie wschodnich Mazur i Ziemi Oleckiej pochodzą sprzed 11 tys. lat p.n.e., czyli paleolitu. Okolice Olecka zasiedlała ludność tzw. kultury lyngbijskiej, której obozowiska zlokalizowano m.in. w Puchówce na terenie gminy Wieliczki. W połowie pierwszego tysiąclecia p.n.e. na obszar dzisiejszych Mazur przybyła ludność utożsamiana z Bałtami, której kulturę określano mianem kurhanów zachodniobałtyckich. Na podstawie wykopalisk można wnioskować, że już kilka tysięcy lat temu mieszkali tutaj ludzie.
Zaczątkiem miasta był zameczek myśliwski Olecko. Większość osad na terenie ziemi oleckiej powstała w XVI w., w czasach księcia Albrechta Hohenzollerna, który w 1560 r. założył pierwsze miasto w tej części Prus Książęcych. Akt lokacyjny dla miasta został wydany z datą 1 stycznia 1560. Niektórzy historycy niemieccy łączą założenie Olecka ze spotkaniem w zamku myśliwskim księcia Albrechta w 1560 r. z królem polskim, Zygmuntem Augustem. Okazją do spotkania miało być wspólne polowanie w puszczy. Na pamiątkę spotkania postanowiono założyć dwa miasta w puszczy po obu stronach granicy – po stronie polskiej Augustów (od imienia króla), po pruskiej – Margrabowa (od tytułu księcia Albrechta).
"Miasto otrzymuje pieczęć. Przedstawia ona na białym tle szarą basztę z jednym większym i dwoma mniejszymi szczytami czerwonej barwy. Na baszcie naniesiona jest tarcza herbowa z przepołowionym czerwonym orłem oraz czarno-białymi barwami. Pieczęci tej rada używać ma do potwierdzania prawdziwości swoich obwieszczeń, świadectw i innych koniecznych dokumentów."
Otrzymało ono nazwę Margrabowa (od tytułu Albrechta – margrabiego brandenburskiego) i, jako ważny ośrodek wymiany handlowej na pograniczu polsko-litewsko-pruskim, największy spośród wszystkich rynek (ponad 5,5 ha). Ludność polska używała równolegle nazwy Olecko. Miasto otrzymało prawo urządzania czterech jarmarków rocznie, jednakże nie stało się nigdy poważniejszym ośrodkiem handlowym.
Rozwój miasta hamowały klęski żywiołowe, takie jak pożary, epidemie oraz zniszczenia wojenne. Powodowały one straty materialne, znaczne ubytki ludności polskiego pochodzenia oraz niemal całkowite zniszczenie zabytków architektury – świadectw dawnych czasów.
Duże zniszczenia miastu przyniosły pożary w końcu XVII i na początku XVIII w., najazd tatarski w latach 1656-1657, epidemia dżumy, która w latach 1709-1711 pochłonęła na terenie ówczesnego starostwa oleckiego ok. 11 tysięcy osób W samym Olecku ocalało zaledwie 78 osób) oraz obie wojny światowe.
W okresie kampanii napoleońskiej w Olecku kwaterowały oddziały gen. Zajączka i gen. Dąbrowskiego. W 1818 miasto zostało siedzibą powiatu.
Wieloletnie osadnictwo ludności mazurskiej w południowym pasie Prus Książęcych sprawiło, że powiat olecki posiadał polski charakter etniczny. Z Oleckiem związani byli ludzie protestujący przeciwko akcji germanizacyjnej na Mazurach. W roku 1659 urodził się tu Jan Moneta – lektor języka polskiego w gimnazjum akademickim w Gdańsku. W Wojnasach koło Olecka przyszedł na świat w 1790 roku Krystyn Lach Szyrma – pisarz i uczony, profesor filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. W Olecku żył i pracował w latach 1820-1837 pastor A. F. Czygan – założyciel i redaktor pisma "Nowiny o Rozszerzeniu Wiary Chrześcijańskiej". Przewodniczył on w 1836 roku synodowi pastorów mazurskich w Olecku, na którym to podjęto uchwałę przeciwko usuwaniu języka polskiego ze szkół na Mazurach. Tu wreszcie w 1856 roku urodził się Karol Sembrzycki – redaktor pism dla ludności polskiej: "Mazur Wschodnio-Pruski", wydawca kalendarzy i czynny działacz oświatowy.
W drugiej połowie XIX wieku szybszy rozwój miasta wiązał się z budową połączeń drogowych i kolejowych. W 1879 roku przez Olecko poprowadzono linie Ełk–Wystruć, a w 1908 roku uruchomiono połączenie z Giżyckiem. Na początku wieku XX zbudowano sieć kolejek wąskotorowych, w tym stację Olecko Wąskotorowe. Począwszy od lat 70. XIX wieku stworzono także szereg nowych urządzeń komunalnych i usługowych: gazownię, elektrownię, wodociągi i kanalizację, rzeźnię i chłodnię.
Olecko i najbliższe okolice miasta były miejscem krwawych walk niemiecko-rosyjskich w latach 1914-1915, śladami tamtych wydarzeń są pozostałe na tej ziemi pomniki poległych i liczne cmentarze wojskowe. Samo miasto było przez pewien czas okupowane przez wojska rosyjskie i doznało poważnych zniszczeń. Jego odbudowę przeprowadzono jednak jeszcze w czasie wojny, przy szczególnym wsparciu partnerskiego powiatu Bergisch Gladbach z Nadrenii.
Powiat olecki był w dużej mierze zamieszkany przez ludność polskojęzyczną wyznania ewangelickiego. Wg danych z 1912 roku 37,9% ludności powiatu posługiwało się językiem polskim. Była to jednak niemal wyłącznie ludność wiejska, w samym Olecku zdecydowanie dominowali Niemcy. Przywiązaniu do własnej mowy i rodzinnej swojskości nie towarzyszyło zresztą poczucie polskiej świadomości narodowej. Plebiscyt w powiecie oleckim w 1920 roku zakończył się przytłaczającym sukcesem Niemiec. Z 28 627 oddanych w powiecie głosów jedynie 2 padły za Polską.
Dla upamiętnienia zwycięstwa odniesionego w plebiscycie i zatarcia słowiańskiego brzmienia obu historycznych nazw miasta Niemcy nazwali je Treuburg ("Wierny Gród"). Nazwę tę w 1933 roku rozciągnięto na cały powiat, nazywany dotąd oleckim (Kreis Oletzko). W wyborach do Reichstagu 5 marca 1933 roku NSDAP uzyskała w powiecie aż 74,5% głosów; jej najpoważniejszy oponent, SPD, jedynie 10,6%.
21 stycznia 1945 roku miasto zostało zajęte przez wojska radzieckie. W wyniku podpaleń legło w gruzach 80% jego zabudowy. 3 czerwca komendant radziecki przekazał miasto administracji polskiej. Rozpoczęto proces wysiedlania pozostałej w mieście ludności niemieckiej i przyjmowania polskich osadników. Pierwszym burmistrzem miasta 18 lipca 1945 roku został Feliks Lubierzyński, zaś starostą Janusz Srzednicki. Wojska radzieckie opuściły Olecko 15 września 1945.
Od 1944 do 1946 miasto leżało na terenie Ziem Odzyskanych (Okręg Mazurski). W latach 1946-1975 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego, zaś w latach 1975-1998 do województwa suwalskiego. Po wojnie usunięto i częściowo odbudowano zniszczenia. Rozwinęło się także podmiejskie budownictwo mieszkaniowe, powstały nowe szkoły i obiekty użyteczności publicznej.
Zabytki:
Średnia temperatura i opady dla Olecka | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
Średnie najwyższe temperatury | -1 | 0 | 2 | 11 | 18 | 20 | 22 | 22 | 16 | 10 | 3 | -1 | 10 |
Średnie najniższe temperatury | -4 | -3 | 1 | 5 | 12 | 15 | 17 | 15 | 11 | 6 | 1 | -2 | 6 |
Opady | 40.6 | 30.5 | 30.5 | 40.6 | 48.3 | 76.2 | 91.4 | 94 | 91.4 | 45.7 | 45.7 | 45.7 | 635 |
Źródło: Klimat Olecka 22.10.2006 |
Klimatogram dla Olecka | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
St | Lu | Ma | Kw | Ma | Cz | Li | Si | Wr | Pa | Li | Gr | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
41 -1 -4 | 32 0 -3 | 33 2 1 | 43 11 5 | 50 18 12 | 78 20 15 | 93 22 17 | 95 22 15 | 93 16 11 | 47 10 6 | 46 3 1 | 47 -1 -2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatury w °C Opad całkowity w mm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
W dniu 9 lutego 1929 roku w Olecku zanotowano najniższą temperaturę na dzisiejszych ziemiach polskich. Termometr na wówczas niemieckiej stacji meteorologicznej pokazał minus 42,2 stopnia. Do dziś rekord ten nie został pobity.
Życie kulturalne skupia się m.in. w Regionalnym Ośrodku Kultury "Mazury Garbate", w którym funkcjonuje teatr Scena Ruchliwa, a także grupy teatralne AMALGAT, Snac oraz 6 i pół. Ośrodek współpracuje z biblioteką i miejskim kinem.
W gminie założono również zespoły folklorystyczne – Zespół Pieśni i Tańca OLECKO, zespół śpiewaczy z klubu seniora "Oleckie Echo" oraz Olecką Formację Tańca OFTA.
Od 20-21 lutego 2004 odbywają się cykliczne imprezy: Przystanek Olecko, Olecki Przegląd Otwartych Filmów OP-OF, Festiwal Teatralny "Melpomena" i rozpoczęta w 1978 r. przez Marka Gałązkę inicjatywa Spotkania z Teatrem Amatorskim – SZTAMA.
Od 1998 roku w Olecku funkcjonuje także Sportowy Klub Tańca Towarzyskiego "Promenada".
Muzeum Ziemi Oleckiej
Biblioteki:
Instytucje kulturalne:
szkoła | patron | data utworzenia | rodzaj szkoły | adres |
---|---|---|---|---|
Gimnazjum nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi w Zespole Szkół | Jan Twardowski | 1999 | szkoła publiczna | Osiedle Siejnik I 14 |
Gimnazjum nr 2 | Mikołaj Kopernik | 1999 | szkoła publiczna | ul. Słowiańska 1 |
Gimnazjum nr 3 | – | 1999 | szkoła dla dzieci głuchych i niedosłyszących | ul. Słowiańska 2 |
Społeczne Gimnazjum "STO" | – | 1999 | szkoła społeczna | ul. Młynowa 8 |
W mieście swą siedzibę ma klub piłkarski Czarni Olecko. Aktualnie występuje w trzeciej lidze.
Olecko to miasto rozwijające się głównie w kierunku handlowym turystycznym i przemysłowym. Znajdują się sklepy z wielu branż odzieżowych, budowlanych, spożywczych itp.
Miasta partnerskie
Umowa realizowana była poprzez wymiany młodzieżowe, wizyty delegacji samorządowych, pomoc humanitarną. Obecne ustalenia mają poszerzyć dotychczasowe formy współpracy o wspólne przedsięwzięcia kulturalno-sportowe, turystyczne. Ponadto zamieszczane będą stałe serwisy informacyjno-promocyjne na temat gm. Olecko w miesięczniku wydawanym przez merostwo w Marly.
Akt połączenia i współpracy zdecentralizowanej pomiędzy: Lepe ( Hiszpania), Marly (Francja), Olecko (Polska), Valmiera( Łotwa), Vilkaviskis ( Litwa) – został podpisany 13 lipca 1998 r.
Olecko jest członkiem stowarzyszenia Unia Miasteczek Polskich.
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 21:19:07