Bartołty Wielkie

Bartołty Wielkie (niem: Groß Bartelsdorf, Bartoldsdorf – 1379, Bartelsdorf – 1615) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Położenie

Bartołty Wielkie położone są na Warmii, około 29 km od Olsztyna, między jeziorami Tumiańskim, Dłużek i Bartołt Wielki. Przez miejscowość przepływa rzeka Wardęga.

Komunikacja i transport

Transport drogowy

• Przez miejscowość przebiega droga powiatowa nr 1483N Jeziorany - Bartołty Wielkie
• W odległości 4 km od miejscowości znajduje się węzeł Kromerowo na trasie drogi krajowej nr 16

Transport lokalny

• PKS Olsztyn, linia: Olsztyn Dworzec Autobusowy - Bartołty Wielkie - Biskupiec Reszelski Dworzec Kolejowy

Historia

Wieś lokowana przez biskupa warmińskiego Henryka Sorboma w 1379. W czasie wojen polsko-krzyżackich miejscowość była wielokrotnie niszczona. W XVI wieku właścicielem wsi był Kromer – krewny biskupa Marcina Kromera. Kromerowie żyli tu jeszcze w XIX wieku. W pierwszej połowie XVII wieku właścicielem wsi był Stefan Sadorski. Przekazał on młyn wodny na wyposażenie gimnazjum jezuitów w Reszlu. W XVIII wieku wieś podzieliła się na Bartołty Wielkie i Bartołty Małe. Po II wojnie światowej wieś wróciła do granic Polski, wyzwolenie nastąpiło 28 stycznia 1945 roku. 20 sierpnia 1862 roku powołano parafię Bartołty Wielkie.

Demografia

Tab. Zmiany ludnościowe Bartołt Wielkich

Instytucje publiczne

• Szkoła Filialna w Bartołtach Wielkich
• Ochotnicza Straż Pożarna w Bartołtach Wielkich
• Leśnictwo Bartołty Wielkie
• Leśnictwo Cisy (z siedzibą w Bartołtach Wielkich)

Turystyka

Zabytki

• kościół parafialny św. Jakuba Apostoła – zbudowany w XVI wieku, przebudowywany w XVIII i XIX wieku
• cmentarz przykościelny
• kapliczka przydrożna, przy drodze na cmentarz – około XIX wieku
• kapliczka przydrożna, na terenie domu zakonnego – 1928-30

Atrakcje turystyczne

• Gospodarstwo Rybackie "Bartołty Wielkie" – kompleks stawów łowieckich
• Ośrodek odosobnieniowy Buddyjskiego Związku Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu w Bartołtach Wielkich

Trasy rowerowe

Przez Bartołty Wielkie przechodzi Szlak rowerowy żółty:

• Barczewo – Tumiany - Bartołty Wielkie – Jedzbark – Barczewo (długość trasy: 32,5 km)

Osoby związane z Bartołtami Wielkimi

• Stefan Sadorski – właściciel wsi w I połowie XVII wieku.

Bartołty Wielkie na ekranie

Wieś i jej malownicze okolice znalazły uznanie u scenarzystów dwóch polskich filmów, do których zdjęcia kręcone były m.in. w Bartołtach Wielkich. Na budynku szkoły znajduje się odcisk dłoni bohaterów filmu Dwie miłości, wykonany na potrzeby obrazu.

• 2010: Lincz
• 2002: Dwie miłości