Dobre Miasto

Dobre Miasto (dawniej niem. Guttstadt) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Dobre Miasto. Ośrodek usługowy i przemysłowy na Pojezierzu Olsztyńskim nad Łyną, ok. 25 km na północ od Olsztyna. Jedno z miast aglomeracji olsztyńskiej.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. olsztyńskiego.

Według danych z 31 grudnia 2010 miasto miało 10 440 mieszkańców.

Historia

Dobre Miasto powstało w miejscu grodu pruskiego, położonego pośród bagien i rozlewisk, nad brzegiem rzeki Łyny, na sztucznej wyspie powstałej po przekopaniu kanału, tzw. Dużej Łyny dla potrzeb obronnych i potrzeb młyna. Nazwa miasta najprawdopodobniej wywodzi się od pruskiego słowa gudde oznaczającego krzak, zarośla. W dniu 26 grudnia 1329 biskup warmiński Henryk II Wogenap nadał osadzie prawa miejskie. Z 1336 pochodzi łaciński zapis miasta – Bona Civitas.

Herbem miasta był jeleń trzymający w pysku gałązkę dębu z dwoma żołędziami, stojący na zielonej trawie. Patronką miasta jest święta Katarzyna Aleksandryjska.

Dobre Miasto było ośrodkiem dóbr biskupich, siedzibą kapituły kolegiackiej (do 1811), a także ośrodkiem handlu i rzemiosła. W 1466, na mocy postanowień pokoju toruńskiego wraz z całą Warmią, znalazło się w granicach inkorporowanych do Polski Prus Królewskich. W 1627 zostało zniszczone przez Szwedów, którzy zrabowali również cenną bibliotekę kapituły.

Do rozbiorów Dobre Miasto znajdowało się na autonomicznym obszarze podległym władzy biskupów warmińskich – Dominium Warmińskim. W 1772 dostało się pod zabór pruski. W latach 1865-1896 było siedzibą władz powiatu lidzbarskiego. W październiku 1810 dekretem króla Prus zlikwidowano kolegiatę, a w latach 1830-1834 wybudowano w mieście kościół ewangelicki, którego fundatorem był Fryderyk Wilhelm III, a projektantem Karl Friedrich Schinkel.

W 1939 liczyło 5931 mieszkańców. Formy nazewnicze do 1945 roku: niem. Guttstadt – inne nazwy: Guddestat, Godenstat, Gudinstat, Gutberg, Gutenstat, Guthenstadt, Guthinstadt)

Po wojnie miasto zostało odbudowane i rozbudowane. 14 maja 1960 prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński przywrócił do życia kapitułę kolegiacką w Dobrym Mieście.

Zabytki

• gotycki kościół Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych – druga co do wielkości świątynia Warmii; tytuł bazyliki mniejszej od 1989
  • rzeźba Madonny z XV wieku
  • późnobarokowy ołtarz z 1748
  • epitafium biskupa warmińskiego A. Ch. Załuskiego
• klasycystyczny kościół ewangelicki (1830-1832)
• fragmenty murów obronnych z gotycką wieżą z XIV wieku, nazywaną Basztą Bocianią
• późnobarokowa kaplica św. Mikołaja z ok. 1740, obecnie greckokatolicka Cerkiew św. Mikołaja.

Wspólnoty wyznaniowe

• Bazylika Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych w Dobrym Mieście
• Sala Królestwa Świadków Jehowy ul. Grunwaldzka 41

Miasta partnerskie

Lista miast partnerskich Dobrego Miasta:

• Quakenbrück – Niemcy od 2000
• Montierchaume – Francja od 2002
• Kostopol – Ukraina od 2007

Współpraca krajowa

Dobre Miasto – Radzionków – Boguszów Gorce 2003

Transport

Miasto jest znaczącym węzłem drogowym, jest też połączenie kolejowe.

W mieście krzyżują się: droga krajowa oraz trzy wojewódzkie:

• 51 Olsztynek – Olsztyn – Dobre Miasto – Lidzbark Warmiński – Bartoszyce
• 507 Dobre Miasto – Braniewo
• 530 Dobre Miasto – Ostróda
• 593 Miłakowo – Reszel

Linia kolejowa:

• 221 Olsztyn Gutkowo – Braniewo

Osoby pochodzące z Dobrego Miasta

• Augustyn Bludau – biskup warmiński
• Wacław Ciepłucha – bohater obrony Westerplatte
• Krzysztof Daukszewicz – satyryk
• Friedrich Ernst Dorn – naukowiec
• Jerzy Dowgwiłłowicz – poseł na Sejm PRL X kadencji
• Jerzy Jastrzębski – muzealnik
• Łukasz Kadziewicz – siatkarz, olimpijczyk
• Zdzisława Kobylińska – poseł na Sejm III kadencji, naukowiec
• Piotr Kolberg – malarz
• Waldemar Milewicz – dziennikarz
• Norbert Wojnarowski – poseł na Sejm VI kadencji
• Daniel Wołodźko – dziennikarz

Zobacz też

• Kościół Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych w Dobrym Mieście
• Warmińska kapituła kolegiacka
• Stacja kolejowa Dobre Miasto
• Cmentarz żydowski w Dobrym Mieście
• DKS Dobre Miasto
• Dobremiastock