Klewki (województwo warmińsko-mazurskie)

Klewki (niem. Klaukendorf) – licząca około 1 500 mieszkańców wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda, 8 km od Olsztyna, na trasie Olsztyn-Szczytno, w pobliżu jezior: Linowskiego i Klebarskiego, połączonych rzeczką Ayerną (potocznie Klewkówka). W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wieś zyskała sławę w roku 2001 za sprawą Bogdana Gasińskiego i Rudolfa Skowrońskiego, którzy twierdzili, że w Klewkach przebywali Talibowie. Informację taką rozpowszechnił swoim sejmowym wystąpieniem szef Samoobrony Andrzej Lepper. Książkę oraz film dotyczący tych domniemanych wydarzeń pt. "Zwariowałam" realizowała Maria Wiernikowska.

Rozwój nazwy wsi

Wieś występowała w źródłach pod nazwami Clauki, później Klakedorf (1591-1603), Klauckendorf (1790), Klewki (1879) i równolegle Klaukendorf.

Historia

W Klewkach znaleziono siekierę datowaną na młodszą epokę kamienia. Odkryto także ślady osad z okresu kultury łużyckiej i epoki żelaza. Są to niezbite dowody na to, że tereny dzisiejszych Klewek były zamieszkiwane od czasów prehistorycznych.

Klewki zostały nadane wielce zasłużonemu rycerzowi pruskiemu Clauko von Hohenbergowi (Mikołajowi Klauko) przez biskupa Jana Stryprocka. Lokację otrzymały 13 kwietnia 1352 roku od Kapituły Warmińskiej na prawie chełmińskim. Obszar obejmował 40 łanów lasu (672 ha). Wieś jest więc starsza od stolicy województwa - Olsztyna.

W 1521 odwiedzone przez Mikołaja Kopernika robiącego zapisy lokalizacyjne. W 1656 roku, wieś znalazła się w posiadaniu Jakuba Nónchena i liczyła wówczas 40 włók.

W 1945 r. wieś została włączona do Polski.

Zabytki

We wsi znajdują się następujące zabytki:

• otoczony parkiem pałac z około 1801 roku, przebudowany w drugiej połowie XIX i ponownie w XX w.
• szkoła z XVII wieku
• kościół z 1481 roku (początkowo drewniany, wielokrotnie odnawiany; obecnie murowano-drewniany), z barokowym ołtarzem głównym z końca XVIII wieku. W 1718 zniszczony w pożarze, odbudowany w 1720, przebudowany na początku XX w. Strop nawy pokryty barokowo-ludowa polichromią z XVIII w., przedstawiającą Matkę Boską, św. Walentego i św. Rocha. W medalionach rozmieszczonych dookoła sceny 15 tajemnic różańcowych. Ołtarz rokokowy z obrazem św. Walentego z początków XX w.. W ołtarzu bocznym obraz św. Rocha, w zwieńczeniu obraz Matki Boskiej Bolesnej z siedmioma mieczami. Barokowa ambona z wykonana technika intarsji sceną nauczania w świątyni.
• Obelisk poświęcony poległym w I wojnie światowej (przed kościołem)

Religia

Do parafii katolickiej św. Walentego w Klewkach należy jedenaście wiosek: Biedówko (powstałe po 1359 roku), Bruchwałd (powstały po 1359 roku), Rykowiec (1359 rok), Stary Olsztyn, Szczęsne (1352 rok), Trękus (1359 rok), Trękusek (1348 rok), Wojtkowizna (około 1359 roku), Wygoda (1575 rok), Kaborno, Linowo (założone w 1348 roku). Liczba wiernych w parafii wynosiła 1367 osób w 1950 roku (z czego 76 w Klewkach), 1505 w 1959 (252 w Klewkach) oraz 1859 osób w 2000 roku (952 osoby w Klewkach).