Patryki

Patryki (niem. Patricken) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wieś warmińska położona ok. 5 km na wschód od Klebarka Wielkiego, przy drodze Klebark – Pasym. Miejscowość położona w krajobrazie rolniczym z licznymi drobnymi zbiornikami wodnymi i mokradłami, w krajobrazie kulturowym z harmonijnie wkomponowaną zabudową. Przy drogach znajdują się aleje z wysokimi drzewami, na polach natomiast zadrzewienia śródpolne z zaroślami wierzbowymi oraz stawami hodowlanymi. Dawne Jezioro Patryckie na przełomie XIX i XX wieku zostało osuszone i zamienione na łąki

W Patrykach znajduje się początek niebieskiego szlaku rowerowy gminy Purda (Patryki-Pajtuński Młyn-Purda).

W Patrykach urodził się ks. Robert Bilitewski (1859-1935), doktor teologii, warmiński działacz plebiscytowy, oraz prof. dr. hab. Ulrich Schrade (1943–2009), filozof.

Z Patryk pochodzą także znani dziennikarze, bracia bliźniacy (ur. 3 września 1976) Jacek Karnowski (wiceszef "Panoramy" w TVP2) oraz Michał Karnowski (pracownik springerowskiego "Dziennika").

Historia

Wieś założona w 1350 w wyniku nadania przez kapitułę warmińską 10 łanów ziemi Prusowi o imieniu Petriko. Od imienia zasadźcy przyjęła się nazwa majątku jako Peterken, Petricken, Patricken. Po jego śmierci w 1375 synowie sprzedali majątek. Na prośbę sołtysów Ambrożego i Leonarda z powodu zagubienia aktu lokalnego, kapituła odnowiła lokację wsi ok. 1400. W 1455 wieś została spalona przez Georga von Schliebena. Około 1480 wieś odbudowano z wojennych zniszczeń. W 1547 kapituła warmińska nadała 6 łanów sołeckich Konstantynowi Pfaffowi, natomiast sołtys został osadzony na trzech łanach chłopskich. W 1642 lenno wróciło do kapituły. Później wieś nadana została Georgowi Hohendorffowi, przybyłemu z terenu księstwa i nawróconemu na katolicyzm. W okresie II Wojny Szwedzkiej wieś została zniszczona ponownie. Kolejne zniszczenia miały miejsce w okresie napoleońskim, w 1807. W 1820 we wsi były tylko 23 chałupy, ale już w 1836 było ich 40, które zamieszkiwało 255 mieszkańców.

W przeszłości w Partykach była szkoła, a od 1895 także poczta. W 1885 założono we wsi bibliotekę polską. W 1928 wieś liczyła 435 mieszkańców, czynny był młyn. W tym okresie powstały duże gospodarstwa rolne. W spisie z 1905 figuruje duże, 100 hektarowe gospodarstwo, należące do Emila Bilitewskiego. Był on także właścicielem młyna, tartaku, mleczarni i elektrowni wodnej.

W 1935 we wsi żyło 503 katolików.

Zabytki

Zabudowa nawiązuje charakterem do stylu warmińskiego. Ochronie architektonicznej podlegają:

• budynek dawnej szkoły,
• krzyż przydrożny,
• dzwonniczka słupowa,
• młyn wodny,
• kilkanaście domów mieszkalnych,
• chałupa drewniana (budynek nr 34),
• stanowiska archeologiczne znajdujące się na zachód i na południe od wsi.
• W pobliżu wsi znajdują się urządzenia hydrotechniczne z przełomu XIX i XX wieku – w miejscu, gdzie rzeka Kośna przechodzi w kanał Kiermas i kanał Elżbiety
• w osadzie Pajtuński Młyn, położonej około kilometra na południe od wsi Patryki znajduje się na rzece Kośnej młyn wodny z początku XX wieku.

Bibliografia

• charakterystyka wsi na stronie Domu Warmińskiego