Rzeck

Rzeck – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec.

Do 1954 roku siedziba gminy Rzeck. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wieś warmińska położona w krajobrazie polodowcowym z licznymi pagórkami morenowymi, w krajobrazie rolniczym (pola uprawne i łąki). Wieś o częściowo zabudowie kolonijnej z alejami drzew przydrożnych oraz zielenią wysoka we wsi. Wartość przyrodnicza uzupełniają liczne drobne zbiorniki (tak zwane oczka wodne) oraz bliskość jeziora Kraks oraz przepływająca rzeka Dymer.

We wsi występuje charakterystyczna warmińska zabudowa mieszkalna i gospodarcza z czerwonej cegły oraz elementami drewnianymi. Wartość architektoniczna oraz zabytkową przedstawia budynek dawnej szkoły oraz świetlicy. Charakterystycznym warmińskim elementem krajobrazowo-architektonicznym są także przydrożne kapliczki, niektóre wtórnie otynkowane oraz przydrożne krzyże.

W zabudowie wsi przeważają budynki jednopiętrowe z użytkowym poddaszem, o prostej budowie. Wejścia budynków znajdują się pośrodku frontowej elewacji. Są to budynki przeważnie murowane z czerwonej cegły. Budynki mieszkalne posiadają dwuspadowy dach pokryty dachówką ceramiczną. Budynki gospodarcze Występują na prawie każdej działce budowlanej. Stodoły oraz obory mają otynkowaną podmurówkę i zbudowane są z cegieł lub drewna. Małe składy i szopy zazwyczaj są drewniane lub wykonane z blachy.

Historia

Dokument lokacyjny wydany został w 1382 Janowi z Mokin (został później zasadźcą i pierwszym sołysem, ale Jan z Mokin nie wywiązał się z obowiązku założenia wsi), jednakże lokacja została przeprowadzona dopiero w 1426 przez biskupa warmińskiego Kuhschmalza, a Rzeck został ofiarowany Anastazji, wdowie po Polaku o imieniu Jan oraz jej synom: Filipowi i Bartłomiejowi. Wieś stała się siedzibą bartników biskupich, którzy płacili czynsz wyrobami pszczelarskimi. W tym samym okresie planowano budowę kościoła, lecz do tego nie doszło. Wieś została zniszczona w czasie wojny 1519-1521. W roku 1827 powstała pierwsza szkoła, a w 1886 również biblioteka. Na początku XX w. we wsi znajdował się Wiejski Dom Kultury tzw. Jugenheim. W latach 40. XX wieku funkcjonowała tu piekarnia utworzona przez Rosjan, następnie należała do Urzędu Miasta, znajdowała się w niej przychodnia. Ostatni Warmiacy opuścili wieś w stanie wojennym.

Po II wojnie światowej szkoła podstawowa w Rzecku uruchomiona została 6 sierpnia 1945 roku. Szkoła została zlikwidowana w latach 70. XX wieku. W latach 60. i 70. powstał ośrodek kulturalno-oświatowy ze świetlicą "Klub prasy i książki" (klub "Ruchu"). Organizowano w nim zabawy taneczne, imprezy okolicznościowe, turnieje itd. W tym czasie działało we wsi Koło Gospodyń Wiejskich. Świetlica była przeznaczona na bibliotekę, kiosk oraz wypożyczalnię sprzętu gospodarstwa domowego.

Zobacz też

• Rzecko

Bibliografia i źródła

• Biskupiec z dziejów miasta i powiatu, Pojezierze, Olsztyn, 1969. (str. 306 - szkoła 1945 r.)
• Opis wsi na stronie Domu Warmińskiego