Unieszewo

Unieszewo (dawniej Szafałd w gwarze warmińskiej Szófald, niem. Schönfelde, Hermsdorf, Zamensdorf) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Gietrzwałd.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Położenie

Unieszewo położone jest na Warmii, około 16 km od Olsztyna, nad Jeziorem Wulpińskim.

Komunikacja i transport

Transport kolejowy

• Miejscowość położona jest na trasie linii kolejowej nr 353: Poznań Główny - Żeleznodorożnyj
• Unieszewo (przystanek kolejowy)

Transport lokalny

• PKS Olsztyn, linia: Olsztyn Dworzec Autobusowy - Unieszewo Dworzec Kolejowy
• Przewoźnik prywatny, linia nr 320: Woryty - Unieszewo - Olsztyn

Historia

Nadanie aktu lokacyjnego wsi nastąpiło w 1347 roku przez biskupa i kapitułę warmińską, w ramach kolonizacji terenów w komornictwie olsztyńskim. W latach 70. XIX wieku w miejscowości powstała biblioteka polska, zorganizowana przez działające w Poznaniu Towarzystwo Oświaty Ludowej. Była to jedna z dwóch placówek, jakie powstały na Warmii (druga zlokalizowana była w Bartągu). Podczas plebiscytu z roku 1920 mieszkańcy Unieszewa opowiedzieli się za przynależnością do Niemiec (282 głosy), odrzucając chęć włączenia regionu w granice Polski (161 głosów). W 1927 roku w znajdującej się w granicach Prus Wschodnich miejscowości założono polskie przedszkole. 4 kwietnia 1929 roku otwarto we wsi polską szkołę, która funkcjonowała do 1939 roku.

Etymologia nazwy

Po zamordowaniu przez żołnierzy radzieckich proboszcza ks. Otto Langkau 22 stycznia 1945 roku w parafii w Bartągu nie było proboszcza (aż do 8 czerwca 1945 roku). Za wstawiennictwem ks. prałata Jana Hanowskiego parafia otrzymała nowego proboszcza (emerytowany ks. Edward Barkowski), w zamian za przyrzeczenie złożone pułkownikowi radzieckiej armii – Jurijowi Unieszewowi, że ten przejdzie do historii. Dlatego podolsztyńska wieś Szafałd zmieniła nazwę na Unieszewo.

Demografia

Instytucje publiczne

• Ochotnicza Straż Pożarna w Unieszewie

Turystyka

Zabytki

• kapliczka przydrożna z 1818 roku
• drewniany budynek szkoły polskiej z 1931 roku

Inne

• neoklasycystyczny dworek zbudowany w II połowie XIX wieku
• kapliczki przydrożne z XIX i początku XX wieku

Atrakcje turystyczne

• ferma strusi w Unieszewie
• Sanktuarium Maryjne w Gietrzwałdzie (7,8 km od Unieszewa)
• pole golfowe "Mazury Golf & Country Club" w Naterkach (5,4 km od Unieszewa)
• skansen maszyn rolniczych w Naterkach
• Arboretum w Kudypach (7,9 km od Unieszewa)

Sport

• Cegielnie Olsztyńskie Unieszewo - piłka nożna (w sezonie 2009/10 A-klasa, gr. warm.-maz. III)

Przemysł

• Cegielnia Wienerberger w Unieszewie

Osoby związane z Unieszewem

• Maciej Karwacki - jezuita, profesor greki, łaciny i języka hebrajskiego, urodził się w Unieszewie
• Ludwik Franciszek Karwacki - zakonnik, profesor szkół m.in. w Braniewie i Nowogródku, urodził się w Unieszewie
• Tomasz Karwacki - zakonnik, profesor retoryki i teologii moralnej, urodził się w Unieszewie
• bp Edward Herrmann - niemiecki ksiądz katolicki, biskup pomocniczy warmiński, poseł do parlamentu pruskiego, zwolennik używania przez Polaków języka ojczystego w katechizacji i liturgii, urodził się w Unieszewie
• Augustyn Hohmann - ludowy działacz warmiński , urodził się w Unieszewie
• ks. Paweł Chmielewski - polski ksiądz katolicki, działacz warmiński, urodził się w Unieszewie
• ks. Wojciech Turowski - pierwszy Polak na stanowisku generała pallotynów, urodził się w Unieszewie
• Augustyn Steffen - polski etnograf, działacz warmiński i żołnierz, urodził się w Unieszewie
• Jan Bauer - polski nauczyciel i działacz społeczny na Pomorzu, urodził się w Unieszewie
• Janusz Połom - operator filmowy, fotografik, poeta, w latach 1981-84 dziekan Wydziału Operatorskiego łódzkiej Szkoły Filmowej

Społeczeństwo

Mieszkańcy Unieszewa aktywnie uczestniczą w lokalnych inicjatywach, mających na celu rozwój wsi oraz podniesienie jej atrakcyjności turystycznej. Zrzeszeni są w stowarzyszeniach: U-Babki (stowarzyszenie Unieszewianek) oraz Towarzystwie Unieszewian Bardzo Aktywnych (TUBA). Obecnie trwają prace nad stworzeniem witryny internetowej wsi. W Unieszewie działa również młodzieżowy zespół taneczny Jagodzianki.

Zobacz też

• Biesal
• Gietrzwałd
• Naterki