Boguchwały

Boguchwały (niem. Reichau) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Miłakowo.

Do 1954 roku siedziba gminy Boguchwały. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Na zachód od Boguchwał znajduje się Czarne Jezioro, a w pobliżu osuszone Brzeźno (niem. Bergling See), dawniej jezioro, w połowie XX już łąki, między wsią Boguchwały a majątkiem Brzeźno.

Historia

Wieś lokowana w 1320 jako wieś czynszowa na 50 włókach na prawie chełmińskim, na żyznych glebach na wschód od jeziora Narie. Po wojnie trzynastoletniej powstał tu dwór szlachecki a wieś zamieniono na pańszczyźnianą. Szkołę parafialną wzniesiono niedługo po wybudowaniu kościoła (1620 r.). Nowa szkoła została wybudowana w latach 1930-31, jako trzyklasowa, w której uczyło trzech nauczycieli. W 1782 r. we wsi było 53 "dymy", natomiast w 1858 odnotowano 66 gospodarstw domowych z 583 osobami.

Dwór wraz z folwarkami (Pojezierce, Rogowo, Staglewo, Ratławki) w 1900 r. był w posiadaniu powiernictwa rodowego hr. Adolfa Dohny z Gładyszów i obejmował łącznie 2022 ha, w tym 610 ha lasów i 117 ha wód.

W 1939 r. wieś liczyła 226 gospodarstwa domowe z 881 mieszkańcami. 534 osoby utrzymywały się z rolnictwa lub leśnictwa, 147 z pracy w przemyśle lub rzemiośle, 25 z pracy w handlu lub komunikacji. W tym czasie były tu 64 gospodarstwa rolne o powierzchni w graniczach 0,5-5 ha, 18 o piwerzchni 5-10 ha, 35 o powierzchni 10-20 ha, 12 o areale 20-100 ha i dwa o powierzchni przekraczającej 100 ha. W roku 1973 wieś należała do powiatu morąskiego, gmina Miłakowo, poczta Boguchwały.

Zabytki

Znajduje się tu barokowy kościół z 1620 r., rozbudowany w 1877 i kolejny raz na początky XX w. Wieża kościelna z kopułą i latarnią. Ołtarz główny z roku 1856, zestawiony z fragmentów starszych ołtarzy, pochodzących z XVII w. W czasie ostatniej wojny we wsi znajdował się podobóz stalagu I-A Stabławki. Przetrzymywani byli tu jeńcy francuscy i radzieccy. Późnoklasycystyczny dwór z XX w. wybudowany na piwnicach starego przez Schumanna, który odkupił majątek od hrabiego zu Dohna. Obecnie w postępującej ruinie.