Dąbrówno (województwo warmińsko-mazurskie)

Dąbrówno (niem. Gilgenburg) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Dąbrówno. Do roku 1945 była miastem. Znajduje się tu przystanek PKS, ośrodek zdrowia, apteka, bank, poczta, stacja benzynowa, restauracja, bary, sklepy, ośrodki wypoczynkowe.

W latach 1975−1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Dąbrówno. Dawniej miasto (do końca lipca 1946), obecnie wieś malowniczo położona na przesmyku między jeziorami Dąbrowa Mała i Dąbrowa Wielka.

Historia

Zamek został zbudowany przez Krzyżaków w 1319 r. Przy zamku powstała osada, która w 1326 r. otrzymała prawa miejskie od komtura dzierzgońskiego – Lutra von Braunschweig. Przez Dąbrówno w tamtym czasie prowadził szlak handlowy z Mazowsza do Elbląga i Gdańska. Zamek był siedzibą wójta krzyżackiego.

W lipcu 1410 r. na dwa dni przed bitwą grunwaldzką miasto zostało zdobyte i spalone przez wojska Jagiełły. W XV w. sędzią ziemskim był tu Piotr Bażyński z Elgnowa (ojciec Jana i Ścibora – założycieli Związku Pruskiego). Po 1525 r. miejscowość została starostwem i należała do rodów magnackich: Gablentzów, Olesnitzów i najdłużej (1572-1831) do Finck von Finckensteinów. W XVI wieku osiedlili się tu wygnani z Czech bracia czescy (w latach 1548-64). W 1656 miasto zostało spalone przez Tatarów. Dąbrówno nigdy nie rozwinęło się w ośrodek miejski o dużym znaczeniu.

W końcu sierpnia 1914 r. w okolicach Dąbrówna rozegrała się tak zwana I bitwa mazurska (zobacz: Bitwa pod Tannenbergiem). W odległym o 4 km Osiekowie znajdował się jeden z większych cmentarzy wojennych z tego okresu. W roku 1945 Dąbrówno zostało zniszczone w 80% i utraciło prawa miejskie.

W Dąbrównie urodzili się Jerzy Skrodzki – polski duchowny protestancki i pisarz religijny w Królewcu, Krzysztof Haberkant (1704−1776) – miejscowy pastor, lektor języka polskiego, tłumacz i pisarz oraz jego syn Reinhold Haberkant (1734−1800) – tłumacz i poeta panegiryczny. W latach 1544−1547 proboszczem i superintendentem był ks. Andrzej Samuel. W XVII w. do miejskiej szkoły uczęszczał Fryderyk Mortzfeld. W latach 1892−1900 tutejszym proboszczem był ks. Antoni Wolszlegier (1853-1922) – działacz polityczny, społeczny i narodowy, w latach 1893−1898 był posłem do parlamentu polskie Warmii i Mazur. Odegrał dużą rolę w walkach niepodległościowych w całym zaborze pruskim

Zabytki

• Ruiny zamku krzyżackiego. Zamek wybudowany w 1319 r. (skrzydło północne). Po lokacji miasta zamek włączono do systemu obwarowań miejskich. W 1410 zamek został spalony, odbudowany następnie w początkach XVI w.. W latach 1683-96 Finckensteinowie przebudowali go na barokową rezydencję, dobudowując skrzydło wschodnie i południowe, a całość otoczono parkiem. W wieku XX zamek przeszedł na własność rodziny Straussów, która zamieszkiwała to do 1945 r., kiedy zamek został spalony i zrujnowany
• Kościół parafialny (obecnie metodystyczny), zbudowany w latach 1325-1350, przebudowywany w XVII i XVIII w., szczyt zachodni neogotycki (1842). W 1697 dobudowano mauzoleum Finckenstenów. Nad wejściem do zakrystii znajduje się barokowa, bogato polichromowana empora rodu Finckensteinów z 1724. Płyty nagrobne Olesnitzów i Finckensteinów z XVi i XVII w. Strop nawy pokrywa barokowa polichromia z ok. 1730, ze scenami: Chrzest w Jordanie, Ostatnia Wieczerza, Pascha oraz postacie proroków i alegorie cnót.
• Kościół katolicki, neogotycki z drugiej połowy XIX wieku.
• Fragmenty murów miejskich z XIV w., zachowały się przy ul. Tylnej, Grunwaldzkiej, przy zamku i wzdłuż jeziora
• Kamieniczki z XIX w., – przy ul. Kościelnej i Kościuszki
• Synagoga

• 

  Urząd Gminy Dąbrówno

• 

  Budynek dawnej synagogi

Religia

Na terenie Dąbrówna działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

• Kościół rzymskokatolicki
• Kościół Ewangelicko-Metodystyczny – Parafia w Dąbrównie

Zobacz też

• Dąbrówno
• Synagoga w Dąbrównie

Bibliografia

• Darmochwał T., Rumiński M. J., 1996. Warmia mazury, przewodnik. Agencja TD, Białystok