Ogródek (województwo warmińsko-mazurskie)

Ogródek (niem. Ogrodtken) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz.

Wieś nad jeziorem Kraksztyn i Druglin (Kaleńskie). Mieszkał tu i tworzył Michał Kajka, jeden z wybitniejszych twórców ludowych. Jego grób znajduje się na miejscowym cmentarzu.

W Ogródku znajduje się filia Szko­ły Podstawowej w Orzyszu oraz mu­zeum Michała Kajki.

Historia

Wieś wymieniana w dokumentach z roku 1550, kiedy to książę Albrecht sprzedał Rafałowi Staroście z Grzegorz 5 włók sołeckich, celem założenia wsi czynszowej na 50 włó­kach między jeziorami Kraksztyn i Druglin oraz borem skomackim. Po okresie 5 lat wolnizny z szarwarku chłopi mieli obowiązek dostarczać z Orzysza do Rynu 2 fury mąki i siana.

We wsi istniał niewiel­ki folwark, należący do dworu w Skomacku. Przez dłuższy czas folwark był dzierżawiony przez arian. Jednym z dzierżawców był Morsztyn, po nim w 1725 roku Bogusław Arciszewski.

Ogródek do 1752 r. podlegał starostwu w Rynie, rewiru w Skomacku (obok wsi Klusy, Gorzekały, Lipińskie, Rożyńsk, Ruska Wieś) i pa­rafii w Klusach. W 1752 roku zlikwidowano sta­rostwa, wpro­wadzając nowe, większe jed­nostki admini­stracyjne zwane powiatami. Powiat piski powstał w 1818 r., obejmował on obszar dawne­go starostwa piskiego oraz parafię krzyską i opartowską.

W październiku 1656 r. Tatarzy, podczas najazdu, wzięli do niewoli dwadzieścia trzy osoby, w tym 8 kobiet.

Epidemia dżumy, przeniesiona przez Szwedów, dotarła tu w latach 1709–1711. Pochłonęła tysiące ofiar. Najbardziej ucierpiało starostwo piskie, gdzie epidemia pochłonęła 30% ludności. Chorych wywożono na jedną z wysp jeziora Druglin. Od tego czasu zwana jest ona Parchą.

W Ogródku żył, tworzył i został po­chowany Michał Kajka (1859–1940), najwybitniejszy mazurski poeta ludo­wy, współzałożyciel Mazurskiej Partii Ludowej. W domu, w którym miesz­kał mieści się obecnie muzeum jego imienia.

Podczas akcji germanizacyjnej nazw miejscowych i fizjograficznych historyczna nazwa niemiecka Ogrodtken została w 1938 r. zastąpiona przez administrację nazistowską sztuczną formą Kalgendorf.

W 1939 roku wieś liczyła 444 mieszkańców.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie suwalskim.

Bibliografia

• Darmochwał T., Rumiński M. J., 1996. Warmia Mazury, przewodnik. Agencja TD, Białystok
• http://www.orzysz.pl/index.php?k=299