Guja

Guja (niem. Gross Guja) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Węgorzewo.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Guja jest wsią sołecką, do której należy Nowa Guja.

Obok miejscowości Guja znajduje się jedyna dokończona śluza na Kanale Mazurskim. Dojazd do śluzy – od drogi Srokowo-Węgorzewo przez Węgielsztyn i dalej za wsią Guja. Do śluzy można dojechać też od Srokowa przez Karłowo. Jest to jedna z pięciu śluz na terenie Polski zbudowanych na kanale mającym niegdyś docelowo połączyć Wielkie Jeziora Mazurskie z Bałtykiem poprzez rzekę Pregołę.

Historia

W XIV w. znajdowała się tu strażnica krzyżacka w roku 1370 spalona przez Kiejstuta. Strażnica w 1384 była już odbudowana. W roku 1406 wielki mistrz krzyżacki Konrad V von Jungingen nadał tu 120 włók ziemi Mikołajowi Weiskop. Wieś lokowana była na prawie chełmińskim z obowiązkiem wystawiania czterech służb w lekkich zbrojach, z okresem 10 lat wolnizny. W roku 1436 gospodarzyli tu Maciej i Paweł. W 1540 r. we wsi było siedmiu wolnych chłopów na prawie chełmińskim, dziewięciu podległych dworowi i 22 zagrodników.

Przed rokiem 1560 Walter Weiskop sprzedał majątek rodzinie von Hohendorf. W roku 1590 pomiary gruntów wykazały nadwyżkę 53 włók. Grunty te wykupili Hohendorfowie, Przyborowscy burgrabia Jan Rauter oraz chłopi. W XVII w. gospodarzyła tu rodzina Drygalskich, a w wydzielonym folwarku Nowa Guja i majątku Mała Guja rodzina Tyszków.

W roku 1710 na dżumę zmarło tu 161 osób.

Szkoła w Gui została założona w 1737 roku. W 1852 roku uczyło się w niej 81 dzieci. W roku 1935 było tu dwóch nauczycieli i 115 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę w Gui uruchomiono w 1947 r., w roku szkolnym 1966/67 była to szkoła ośmioklasowa.

W roku 1966 Guja należała do gromady Węgielsztyn. W tym czasie do sołectwa Guje należały wsie: Dąbrówka Mała, Guja, Nowa Guja, Różewiec, Rydzówka Mała i Szymanowizna (Mała Guja).

Bibliografia

• Andrzej Wakar i Bohdan Wilamowski, „Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu”, Pojezierze, Olsztyn, 1968 (str. 121 opis wsi).
• Jezioro Oświn i okolice, Monografia przyrodniczo-kulturowa, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 2005. ISBN 83-60247-19-6 (Str. 404-406 Nowa Guja)