Kłecko

Kłecko – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie gnieźnieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kłecko. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 2648 mieszkańców.

Kłecko leży na Pojezierzu Gnieźnieńskim, między Jeziorem Kłeckim a Gorzuchowskim, połączonymi Małą Wełną. Ośrodek obsługi regionu rolniczego. Główny zabytek to gotycki kościół z 1. połowy XIV wieku, przebudowany w 1930. Na ulicy Gnieźnieńskiej znajduje się pomnik przyrody dąb "Zawisza"..

Historia

W czasach średniowiecznych położone było na bardzo ważnym szlaku handlowym, prowadzącym do Kołobrzegu. W Kłecku odnaleziono ślady osadnictwa ze schyłku paleolitu, tj. 9600-800 lat p.n.e. W IX wieku na podmokłych terenach pomiędzy jeziorem Gorzuchowskim i Kłeckim powstał gród obronny z podgrodziem.

Dogodna lokalizacja skłoniła w XIII w. władców wielkopolskich do lokacji w tym miejscu ośrodka miejskiego. Dokładna data tego wydarzenia budzi jednak wątpliwości – zachowany dokument lokacyjny Kłecka wystawiony przez Bolesława Pobożnego wskazuje rok 1255, jednak zawarta w nim lista świadków sugeruje datę o 10 lat późniejszą. Autentyczność dokumentu jest kwestionowana przez historyków i wielu z nich jako najbardziej prawdopodobną datę lokacji miasta przyjmuje jednak rok 1265. Przywilej potwierdzili królowie Kazimierz Jagiellończyk w 1450, Zygmunt I Stary w 1527, Jan Kazimierz 1668 r. i Michał Korybut Wiśniowiecki w 1672. Pierwszym wójtem miasta został Henryk Strophisus. W Polsce przedrozbiorowej Kłecko było starostwem niegrodowym.

W 1331 r. miasto królewskie zostało zniszczone przez najazd Krzyżaków. Splądrowano i spalono stojący na terenie starego grodziska murowany zamek i wymordowano większość mieszkańców grodu. Rycerze, którzy polegli w Kłecku w walce z Krzyżakami, wg mieszczanina kłeckiego Mikołaja z Skopka, pochowani zostali w katedrze gnieźnieńskiej i w kościele franciszkańskim. W XIV wieku zniszczeń Kłecka dokonała wojna Grzymalitów z Nałęczami. W połowie XV wieku powstała tu pierwsza szkoła. Przed 1503 wybudowano szpital dla ubogich mieszczan, a później w 1517 kościół pw.św. Ducha (narożnik obecnej ul. Gnieźnieńskiej i ul. Karniszewskiej, rozebrany w 1943). Zabytki z tego kościoła, dzięki staraniom ks. proboszcza Joachima Behnke, w latach 70. XX w. zostały umieszczone w bocznej kaplicy kościoła pw. św. Jadwigi. Przed 1512 wybudowano jeszcze dwa kościoły, w tym św. Jadwigi (niegdyś św. Jerzego i Jadwigi). W 1616 r. na terenie byłego grodziska powstał trzeci, drewniany kościół św. Barbary (dziś boisko LKS "Lechita"), zniesiony w 1788. Później mieścił się tutaj cmentarz użytkowany do 1852. Po pożarze miasta w 1501 roku wybudowano w 1510 murowany ratusz. W połowie XVII wieku odbywały się w mieście cztery jarmarki. W 1656, w czasie powstania mieszczan pod przywództwem piwowara Tataka przeciw Szwedom, miasto zostało zniszczone. W 1811 nastąpiła regulacja zabudowy i ulic, w XIX wieku miasto było ośrodkiem walki zgermanizacją. Po roku 1866 powstała biblioteka im. św. Wincentego z Paulo i polski teatr amatorski. W 1868 założone zostało towarzystwo pożyczkowe dla Polaków (dziś Bank Spółdzielczy). W 1914 r. wybudowano kolej, łączącą miasto zGnieznem (linia kolejowa nr 377 – obecnie nieczynna). Mieszkańcy Kłecka brali udział w powstaniu wielkopolskim1918–1919.

Po agresji III Rzeszy na Polskę w 1939, w czasie kampanii wrześniowej, mieszkańcy brali udział w dwudniowej obronie miasta (po wycofaniu się oddziałów WP). W odwecie Niemcy (Wehrmacht i SS) rozstrzelali w dniach 8-9 września 1939 ok. 300-320 osób. Egzekucje przeprowadzano w kilku miejscach, największą grupę (ok. 112 osób) rozstrzelano z broni maszynowej nad rzeką Małą Wełną. Na miejscu straceń wzniesiono pomnik z polnych głazów, a na miejscowym cmentarzu pomnik. Za wielkie poświęcenie (również w 1939) miasto otrzymało w 1960 Order Krzyża Grunwaldu II klasy. W 1986 Kłecko przyjęto w poczet członków Polskiego Komitetu Miast Męczeńskich – Miast Pokoju.

W roku 2005 Kłecko obchodziło 750-lecie nadania praw miejskich.

Współpraca międzynarodowa

Miasta partnerskie:

• Rosche

Osobistości pochodzące z Kłecka

W Kłecku urodził się Władysław Nehring (1830-1909) – historyk literatury polskiej, profesor i rektorUniwersytetu Wrocławskiego, oraz Florian Pierański – polski lekarz weterynarii. Na miejscowym cmentarzu w1897 pochowany został ks. J. Gozdawa Dydyński – autor pierwszych Dziejów Kłecka. Ważną osobistością była też lekarka Helena Bujarska (1917-1999).

Przy drodze wiodącej do Wągrowca stoi żelazny krzyż upamiętniający miejsce, w którym stał kościół i karczma należąca do bożogrobców z Gniezna. W Kłecku urodził się również Dawid Jung, poeta i krytyk literacki, redaktor naczelny Zeszytów Poetyckich.

Zobacz też

• Bitwa pod Kłeckiem
• Kłecko Wielkopolskie – stacja kolejowa
• Parafia św. Jerzego i św. Jadwigi w Kłecku