Witaszyce

Witaszyce – duża wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie jarocińskim, w gminie Jarocin. W latach 1975−1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.

Położenie

Witaszyce leżą w południowo-wschodniej części województwa wielkopolskiego w powiecie jarocińskim. Spotykane czasem stwierdzenie, że wieś leży nad Lutynią jest sporym nadużyciem, bo do rzeki jest jeszcze przeszło 2 km. We wsi nie krzyżują się inne trakty, ale położenie wzdłuż drogi Poznań-Katowice oraz przy linii kolejowej Poznań-Ostrów zapewniło dobrą sytuację komunikacyjną. Z siedzibą powiatu, Jarocinem wieś jest skomunikowana za pomocą podmiejskich linii autobusowych kursujących przez Witaszyczki albo przez Prusy i Zakrzew. Położenie wzdłuż drogi krajowej 11 i 12 powoduje duże natężenie ruchu tranzytowego (około 30 000 pojazdów na dobę w tym 2000 tirów).

Historia

Historia wsi sięga wieku XIV gdy była osadą przynależącą do dóbr biskupów poznańskich, potem stanowiła własność wielkopolskich magnatów, by w okresie zaborów w XIX w. trafić w ręce niemieckich właścicieli, z których ostatnimi byli rodzina von Ohnesorge, a przez małżeństwo hrabia Konrad Bniński. W okresie gdy właścicielem majątku w Witaszycach był pochodzący z francusko-niemieckiej rodziny Willy Dülong wybudowano jako siedzibę dla rodziny okazały pałac.

Zabytki

W centralnej części wsi turyści oraz przejeżdżający biegnącą obok drogą S11 kierowcy mogą dostrzec neobarokowy pałac wybudowany w roku 1899 według projektu architekta Ludwika Otte zamieszkującego w Gross Lichterfelde w pobliżu Berlina. Od lat sześćdziesiątych znajdował się tu oddział Krajowego Instytutu Włókien Naturalnych w Poznaniu a od lat siedemdziesiątych funkcjonowała w budynku pałacu filia Biblioteki Publicznej w Jarocinie. Obecnie obiekt znajduje się w prywatnych rękach, właściciel prowadzi w nim hotel i restaurację, udostępniając dawne wystawne sale balowe jako sale konferencyjne. Siedzibę ma też tutaj lokalne Stowarzyszenie na Rzecz Witaszyc prężnie działające od roku 2003.

W otaczającym pałac parku, po jego wschodnej stronie, znajduje się wcześniej nieco podupadający późnobarokowy dworek. Stylowy budynek został wybudowany przez Franciszka Gorzeńskiego, który kupił majątek od Stanisława Koszutskiego. Jak wskazują historyczne przekazy w tym właśnie dworku miało miejsce podpisanie „Konwencji Jarosławieckiej”. Zamiłowania obecnego właściela pałacu stanęły u źródła powstania w odrestaurowanym dworze Muzeum Wojen Napoleońskich (jedynego w Polsce) z dwiema dioramami przedstawiającymi przebieg bitw pod Raszynem i pod Waterloo.

Gospodarka

Witaszyce były kiedyś największą uprzemysłowioną wsią w Polsce. Obecnie już nie funkcjonują zakłady jak cukrownia i rafineria Witaszyce i zakład obróbki lnu Lenwit. Za prawie współczesne zabytki można uznać obiekty zakładów przemysłowych funkcjonujących we wsi w XX wieku, szczególnie znajdująca się w centralnej części miejscowości cegielnię. Pierwotnie opalana tylko węglem, obecnie ze zmodernizowanymi piecami gazowymi do wypalania specjalizowała się w wyrobie ceramiki budowlanej: cegły pełnej i dziurawki, dachówek oraz gąsiorów. Źródłem surowca była własna kopalnia gliny znajdująca się za wsią, transport odbywał się z wykorzystaniem fabrycznej kolejki wąskotorowej.

Ciekawostką jest, że w Witaszycach rozpoczynał się też bieg innej linii kolejki wąskotorowej, która została uruchomiona w 1902 roku i łączyła wieś z odległym o 29 km Komorzem. Linia ta została pomyślana przede wszystkim jako kolej transportowa, dostarczająca buraki do dużej cukrowni w Witaszycach i mniejszej fabryczki w Komorzu. W drugiej połowie XX wieku rozbudowano infrastrukturę i jako Jarocińska Kolej Dojazdowa linia została doprowadzona do Zagórowa. Kres funkcjonowania kolejki nastąpił w 1992 roku, wtedy też rozebrano sprawiający olbrzymie problemy w transporcie drogowym niski wiadukt na drodze S11.

Parafia

Obecnym proboszczem parafii rzymsko-katolickiej Witaszyce jest Stanisław Szymański, który przybył do Witaszyc we wrześniu 1992 (wcześniej parafią zajmowali się franciszkanie wywodzący się z parafii Świętego Antoniego z Jarocina). W historii lokalnej wspólnoty niewątpliwie najsilnej wbiła się w pamięć konfliktowa sprawa obrazu, który pierwotnie znajdował się w kościele, a później trafił do Potarzycy. Starania o zwrot wznowił proboszcz ksiądz Stefan Figas, później także ojcowie Franciszkanie zwracali się o to wielokrotnie do Kurii Metropolitarnej. Wierną kopię obrazu umieszczono w ołtarzu głównym kościoła pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Odprawiano też specjalne nabożeństwa kierowane do Maryi. Podczas ważnych uroczystości kościelnych obraz Wniebowzięcia NMP, który przykrywał cudowny obraz Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych, był odsłaniany, a w kościele rozbrzmiewały fanfary.

Chór

Chór "Kairos" został założony w 1999 roku przez ks. Kazimierza Wawrzyniaka. Był to zespół wokalny wykonujący muzykę sakralną. Za czasów założyciela wydał dwie płyty studyjne, zdobył wiele nagród. Członkami chóru była młodzież z parafii W.N.M.P w Witaszycach. Chór liczył dawniej około 40 osób, lecz pod koniec istnienia liczba ta gwałtownie spadła (ok. 15-20 osób). Ostatnim dyrygentem chóru był mgr Mirosław Skórzybut. Opiekunami zaś byli: ks. Kazimierz Muszalski, ks. Damian Skoniecki, ks. Włodzimierz Muszalski oraz ks. Piotr Wróbel (wikariusze Witaszyckiej parafii). Chór uświetniał msze święte w Witaszycach w każdą niedzielę i w ważne święta. Rozpadł się w 2011 roku z powodu braku chętnych do wstąpienia w szeregi tego chóru.

Muzeum

Muzeum Wojen Napoleońskich w Witaszycach jest jedynym w Polsce muzeum poświęconym Epoce Napoleońskiej. Siedzibą muzeum jest XVIII wieczny dwór. Myślą przewodnią towarzyszącą przy jego powstaniu było pokazanie ogromnego wkładu Polaków w walkę o niepodległość pod przewodnictwem Napoleona. W salach wystawowych prezentowana jest kolekcja ponad 10.000 figurek żołnierzy, wszystkich walczących stron tamtych czasów. Duże dioramy prezentują bitwy pod Raszynem i Waterloo. Ponadto w muzeum można zobaczyć broń, mundury, monety, książki i dokumenty z epoki i o epoce. Spośród zbiorów na szczególną uwagę zasługuje maska pośmiertna Napoleona i jego włos.