Koźminek (województwo wielkopolskie)

Koźminek – duża wieś w Polsce (do 1870 r. miasto) położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kaliskim, w gminie Koźminek przy drodze wojewódzkiej nr 471.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Koźminek.

Kalendarium

• 1369 – miejscowość pojawiła się w źródłach historycznych jako miasto na prawie niemieckim, własność Bartosza z Wezenborga herbu Tur
• 1441 – miasteczko przeszło na własność Wojciecha z Pakości, później do książąt raciborskich
• 1450 – Kazimierz IV Jagiellończyk ustanowił w Koźminku dwa jarmarki
• 1458 – miasto wystawiło 6 pieszych na wojnę z zakonem krzyżackim
• 1543 – Koźminek otrzymał prawo urządzania trzeciego jarmarku
• 1505 – miasto przeszło w ręce rodu Ostrorogów
• 1550 – pod opieką starosty Jakuba z Ostroroga Koźminek stał się jednym z ważniejszych ośrodków dysydenckich w Polsce, kościół miejski przeszedł w ręce braci czeskich, którzy otwarli w mieście szkołę dla współwyznawców i drukarnię
• 1555 – na synodzie w Koźminku doszło do zjednoczenia kalwinistów i braci czeskich. Był to doniosły moment w dziejach polskiego protestantyzmu, ale unia okazała się krótkotrwała.
• 1570 – w mieście działało 50 rzemieślników, Koźminek posiadał gorzelnię i browar
• 1607 – fara wróciła do katolików
• 1614 – parafia dysydencka została rozwiązana
• 1618 – zaczął się powolny upadek miasta, działało tam już tylko 34 rzemieślników
• 1770 – powstał przemysł tkacki, prowadzony głównie przez niemieckich osadników z Dolnego Śląska
• 1793 – w wyniku II rozbioru Polski Koźminek przeszedł pod władzę pruską. Miał wówczas 342 mieszkańców i 111 domów, działało tam 85 rzemieślników, w czym 30 szewców i 19 krawców
• 1810 – miasto posiadało 737 mieszkańców
• 1860 – 1422 mieszkańców, w tym 980 katolików, 182 ewangelików i 260 Żydów
• 1870 – władze rosyjskie odebrały Koźminkowi prawa miejskie
• 1902 – 2000 mieszkańców
• 1939 – Koźminek wraz z okolicznymi miejscowościami został anektowany przez III Rzeszę i przyłączony administracyjnie do tzw. Kraju Warty.
• styczeń 1940 – władze hitlerowskie urządziły w Koźminku getto, gdzie zgromadziły Żydów z okolicznych miejscowości
• lipiec 1942 – likwidacja getta i przewiezienie jego mieszkańców do różnych KZów, głównie Chełmno nad Nerem, część przewieziona do Getta w Łodzi
• 1961 – 1433 mieszkańców, z których ok. 50% utrzymuje się z rolnictwa

Zabytki

• Zespół pałacowo-parkowy, klasycystyczny dwór z XVIII wieku, przebudowany w latach 1906-1907. W parku ciekawy drzewostan, w nim 41 drzew w wieku ponad 120 lat
• Kościół parafialny z XIV/XV wieku, przebudowywany na początku XVIII i w XIX wieku, wystrój barokowy

Znane osoby związane z Koźminkiem

• Franciszek Młokosiewicz, generał Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, bohater kampanii Napoleona w Hiszpanii, urodzony w Koźminku w 1769.
• Andrzej Mielęcki, lekarz, uczestnik akcji niepodległościowej na Śląsku, zamordowany przez bojówkarzy niemieckich.
• Józef Faworski (1790-1805) pochodził z Warszawy i za panowania Stanisława Augusta malował portrety pastelami. Ponoć Faworski był kaliszaninem urodzonym w Koźminku k. Kalisza, a długi czas przebywał w Krakowie. Wobec wiadomości źródłowych miejsca jego kolejnych pobytów ustalono w nowej literaturze na podstawie pochodzenia portretowanych przez niego osób. Przypuszczalnie więc Faworski działał kolejno w Łęczyckiem, na Mazowszu, w Sieradzkiem, w Wielkopolsce i być może w Berlinie.
• Jolanta Kulpińska - socjolog, profesor Uniwersytetu Łódzkiego.

Zobacz też

• Synagoga w Koźminku
• Cmentarz żydowski w Koźminku