Babiak (powiat kolski)

Babiak – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kolskim, w gminie Babiak, położona na Pojezierzu Kujawskim. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa konińskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Babiak.

Historia

Wieś założona w 1784 r. na terenie leśnym jako wieś olęderska. Wkrótce potem Bonawentura Raczyński sprowadził do niej z Niemiec sukienników, w celu założenia osady fabrycznej. Na początku XIX w. w Babiaku osiedli pierwsi Żydzi. Po pożarze w 1810 r. miejscowość została przeniesiona na drugi brzeg rzeczki Tyśmiennicy. W 1815 r. Babiak uzyskał prawa miejskie. Po powstaniu listopadowym nastąpił upadek rzemiosła, a w 1870 r. osada została zdegradowana do rangi wsi. W 1921 r. w Babiaku żyło 237 Żydów, co stanowiło 29,2% ogółu mieszkańców. W pierwszych dniach września 1939 r. rejon stacji kolejowej został zbombardowany przez lotnictwo niemieckie. Żydowscy mieszkańcy miejscowości zostali pod koniec grudnia 1941 r. wywiezieni do obozu w Chełmnie nad Nerem i tam zgładzeni. W latach niemieckiej okupacji nazwa miejscowości została zmieniona na Waldau, a następnie na Babenwald. Dziś wieś jest lokalnym ośrodkiem handlu i usług. Klika lat temu władze czyniły zabiegi o odzyskanie praw miejskich, zakończone jednak niepowodzeniem ze względu na niewielkie rozmiary miejscowości. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Lubotyń.

Zabytki

W centrum wsi zachował się prostokątny plac – dawny rynek miejski. Urządzono na nim niewielki park. W maju 1975 r. – w 30. rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem – ustawiono na placu głaz upamiętniający Polaków poległych na frontach II wojny światowej. Pomnik kryje ziemię z pól bitewnych (m.in. z Westerplatte, Lenino i Monte Cassino).

Jedynym ciekawszym zabytkiem z okresu istnienia miasta jest późnoklasycystyczny kościół poewangelicki (obecnie przekształcony w sklep spożywczy), zdudowany w 1823 r. Jego elewacje rozczłonkowane są wnękami mieszczącymi okna. W fasadzie zachodniej znajduje się czterokolumnowy portyk, zwieńczony trójkątnym frontonem.

• Kościół Przemienienia Pańskiego wybudowany został w stylu eklektycznym w 1907 r. Przy jego budowie wykorzystano częściowo mury wzniesionej w latach 1857-1863 świątyni, której budowę przerwały władze rosyjskie po powstaniu styczniowym. Parafia Babiak administracyjnie należy do dekanatu izbickiego (diecezja włocławska).

• Synagoga, znajdująca się niemalże w centrum miejscowości, została przekształcona w budynek mieszkalny.
• Cmentarz żydowski

Transport

Wieś położona jest przy drodze wojewódzkiej nr 263, łącząca Babiak z Kłodawą i Sompolnem oraz drodze lokalnej z Brdowa. 2 km na północ od centrum miejscowości znajduje się stacja kolejowa, położona na tzw. Magistrali węglowej.

Sport

W miejscowości działa klub piłkarski Nałęcz Babiak. Zespół seniorów tej drużyny od sezonu 2005/2006 występuje na boiskach konińskiej B-klasy. W latach świetności klub grał w konińskiej klasie okręgowej.

Bibliografia

• Piotr Maluśkiewicz , Ziemia konińska – przewodnik turystyczny, Konin 1997, ISBN 83-86139-28-5
• Andrzej Czesław Nowak, Koło, Kłodawa, Uniejów, Dąbie, Przedecz oraz okolice – przewodnik turystyczny, Poznań 1987, ISBN 83-85034-05-6