Dąbie

Dąbie (niekiedy także Dąbie nad Nerem) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie kolskim, nad Nerem, w Kotlinie Kolskiej, siedziba władz miejsko-wiejskiej gminy Dąbie. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa konińskiego. Dąbie należy do Związku Miast Polskich.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 2003 mieszkańców.

Historia

Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1232 r. jako własność klasztoru Norbertanek w Strzelnie. W dokumencie z 1397 r. nazwana miastem. Na prawie magdeburskim lokował Dąbie Władysław Jagiełło w 1423 r.; miasto stanowiło już wówczas własność królewską. Było niewielkim miasteczkiem, na wojnę polsko-krzyżacką wystawiło zaledwie jednego piechura. Sytuacja gospodarcza miasta pogorszyła się jeszcze bardziej w wyniku potopu szwedzkiego. W 1774 r. liczyło ono tylko 300 mieszkańców. Pomyślny rozwój miasta, związany z rozkwitem produkcji rzemieślniczej, rozpoczął się w XIX wieku. Ludność miasta wzrosła do 998 osób w 1816 r. i do 1722 – w 1825 r. Dąbie było wówczas silnym ośrodkiem rzemieślniczym, w połowie XIX wieku poważną rolę w życiu miasta odgrywał również handel. 14 kwietnia 1864 r. w pobliżu miasta miała miejsce potyczka zbrojna powstańców z wojskami rosyjskimi. W 1902 r. Dąbie liczyło 4850 mieszkańców. Czynne tutaj wówczas były dwa młyny, istniała również spółka rolniczo-handlowa "Zorza". W czasie I wojny światowej miasto zostało zniszczone w wyniku bitwy prusko-rosyjskiej. W okresie międzywojennym mieściło się tu kilka drobnych przedsiębiorstw przemysłowych, m.in.: pięć młynów, cztery wiatraki, destylarnia, browar i cegielnia. Część ludności znajdowała zatrudnienie także w rolnictwie. W roku 1939 władze niemieckie zmieniły nazwę miasta na Eichstädt. W czasie okupacji hitlerowskiej wielu mieszkańców miasta pochodzenia żydowskiego zamordowano w pobliskim obozie zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. Ograbiono kościół parafialny i całkowicie zniszczono żydowską synagogę. Dąbie zostało wyzwolone przez wojska radzieckie 21 stycznia 1945 r. Obecnie miasto stanowi zaplecze usługowo-handlowe dla rolniczej okolicy.

Zabytki

Kościół

Murowany kościół parafialny Świętego Mikołaja Biskupa wzniesiony został w latach 1807-1809 wg projektu Hilarego Szpilowskiego. Poprzedni kościół wybudowany został w XVII wieku, z fundacji Celestyna Dunina, a spalony w 1793 r. Świątynię gruntownie odnowiono w 1948 r. Budynek orientowany, otynkowany. Kościół jednonawowy z węższym prezbiterium, zamkniętym prosto. Wewnątrz świątyni strop. Ponad dachem wznosi się wieżyczka na sygnaturkę. Elewacja zachodnia i szczyt mają charakter barokowy. Wyposażenie wnętrza głównie rokokowe. Ołtarz główny z obrazem Opłakiwanie, z herbem Podkowa i datą 1736.Okna ostrołukowe. Dwa konfesjonały rokokowe. Tablica nagrobna proboszcza dąbskiego Adama Wężyka z pierwszej połowy XIX wieku. Obok świątyni ustawiona jest murowana dzwonnica z XIX wieku. W jej osi znajduje się brama wiodąca na przykościelny dziedziniec.

Ratusz

Dąbski ratusz zbudowany został w stylu klasycystycznym w 1814 r. Budynek murowany jest z cegły, otynkowany. Złożony z głównego budynku na planie kwadratu i dwóch wolnostojących prostokątnych pawilonów. Korpus główny ratusza jest dwukondygnacyjny, podpiwniczony, pięcioosiowy. Na osi wgłębny portyk dwukolumnowy w wielki porządku, z wejściem, nad którym znajduje się balkon. Przyziemie boniowane, między kondygnacjami gzyms kordonowy i parapetowy, gzyms wieńczący z ząbkowaniem. Dach czterospadowy z wystawką od frontu i cylindryczną wieżyczką w formie latarni zwieńczonej kopułą. Układ wnętrza trzytraktowy. W niektórych pomieszczeniach zauważalne są fasety.

Kamienice

W mieście zachowało się kilka domów klasycystycznych. Przy ulicy Kolskiej wznoszą się dwie analogiczne budynki ustawione kalenicowo naprzeciwko siebie. Domy te kryte są dachami naczółkowymi i mają wejścia ujęte kolumnami. Na fasadzie jednego z nich widnieje data 1828.

Kultura

W mieście działa Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury, który zajmuje się kształtowaniem życia kulturalnego miasta i gminy. Działa przy nim wiele sekcji sportowych, plastycznych i tanecznych. Do najważniejszych wydarzeń w mieście należy coroczna organizacja m.in. finałów Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Dni Miasta i Gminy Dąbie oraz różnego rodzaju festynów i koncertów. Od 1995 roku w mieście działa Młodzieżowa Miejsko – Strażacka Orkiestra dęta oraz folklorystyczny zespół Nadnerzanki.

Edukacja

Przedszkola:

• Przedszkole Miejskie

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II

Gimnazja:

• Gimnazjum Publiczne

Biblioteki:

• Biblioteka Publiczna przy Miejsko – Gminnym Domu Kultury

Dąbskie Błota

Dąbskie Błota to kompleks łąkowo – błotny o powierzchni około 700 ha. Swym zasięgiem obejmuje miasto Dąbie a także niektóre wsie, m.in. Krzewo, Domanin czy Wiesiołów. Został on włączony do sieci Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków – Pradolina Warszawsko-Berlińska oraz obszar specjalnej ochrony siedlisk – Pradolina Bzury i Neru. Dąbskie Błota to jeden z najwartościowszych terenów awifaunistycznych w całej dolinie Neru pomiędzy Łęczycą, a ujściem Warty. Ma on doskonałą lokalizację do rozwoju turystyki ornitologicznej (można tu obserwować ponad 100 gatunków ptaków). Możemy tu spotkać wiele gatunków ptaków. Teren ten to królestwo żurawi, chruścieli oraz czapli. Spotkamy tutaj także kszyki, rycyki, krwawodzioby, niezwykle płochliwe bociany czarne czy kuliki wielkie. Do najcenniejszych gatunków jakie bytują na terenie Dąbskich Błot należy wodniczka, zagrożony wyginięciem ptak z rzędu wróblowych.

Sport

W Dąbiu działa Klub Piłkarski "Zryw" grający obecnie na boiskach IV ligi, grupy wielkopolskiej południowej.

Wyniki klubu w ostatnich latach:

Transport

Kilka kilometrów od miasta przebiega linia kolejowa tzw. Magistrala węglowa, łącząca Gdynię ze Śląskiem, na której znajduje się stacja kolejowa Dąbie nad Nerem. W Dąbiu rozpoczynała się, zlikwidowana obecnie, linia wąskotorowa Dąbie – Koło – Sompolno.

Dąbie jest znacznym węzłem drogowym. Krzyżują się tu drogi wojewódzkie:

• nr 263: Słupca – Kłodawa – Dąbie
• nr 473: Koło – Dąbie – Łask

Dwa kilometry na południe od miasta, przy drodze na Łask, znajduje się węzeł drogowy Dąbie ze zjazdem na autostradę A2, łączącą Łódź z Poznaniem.

Współpraca zagraniczna

W październiku 2008 roku gmina Dąbie podpisała dokumenty o umowie partnerskiej z gminą Wielka Dymerka na Ukrainie. Głównym celem tej umowy stało się rozwijanie współpracy na wielu płaszczyznach, m.in. kulturalnej, edukacyjnej, handlowej czy przemysłowej. Dzięki umowie gmina Dąbie prowadzi z gminą Wielka Dymierka wspólną wymianę młodzieży.

Osoby związane z miastem

• Władysław Arendarski – powojenny proboszcz tutejszej parafii.
• Edmund Czapliński – burmistrz miasta w latach 1915-1919 i 1931-1935.
• Gedeon Goedel – żołnierz napoleoński, były burmistrz Dąbia.
• Janusz Kapusta – rysownik, malarz, scenograf, twórca figury K-dron.
• Tomasz Kaczmarek - kapłan, postulator procesów beatyfikacyjnych.
• bł. Bogumił – biskup poznański, arcybiskup gnieźnieński.

Zobacz też

• Synagoga w Dąbiu
• Cmentarz żydowski w Dąbiu

Bibliografia

• Koło, Kłodawa, Uniejów, Dąbie, Przedecz oraz okolice – przewodnik turystyczny, Andrzej Czesław Nowak, Poznań 1987, ISBN 83-85034-05-6
• Ziemia konińska – przewodnik turystyczny, Piotr Maluśkiewicz, Konin 1997, ISBN 83-86139-28-5
• Miasto Dąbie w XIX i XX wieku, Józef Stanisław Mujta, Konin 1998, ISBN 83-86139-59-5
• 100 lat w służbie Społecznej Ochotniczej Straży Pożarnej w Dąbiu, Józef Lewiński, Dąbie 2002
• Edmund Czapliński 1874-1953. Szkic biograficzny, Piotr Gołdyn, Konin 2004, ISBN 83-918693-2-6