Ślesin

Ślesin – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie konińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ślesin.

Do 1954 roku siedziba gminy Sławoszewek. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. konińskiego.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 3182 mieszkańców.

Położone jest nad Jeziorem Ślesińskim oraz Jeziorem Mikorzyńskim. Przez miasto prowadzą drogi do Konina i Bydgoszczy (DK25) oraz Słupcy i Sompolna (DW263).

Etymologia nazwy

Według legendy nazwę miastu nadano od imienia rodu Szleszy, który zasiedlił we wczesnym średniowieczu okoliczne pola nad jeziorem. Przez wieki ulegała ona przekształceniom - Sleszyn, Slessyno, Szlyeszyno, Sliesin, by od 1889 roku ustalona została oficjalna, obowiązująca dzisiaj, wersja nazwy.

Niemiecka nazwa miasta to Schlüsselsee, którą można odnieść do miasta położonego nad "kluczowym (znaczącym) jeziorem".

Historia

Początki miasta

Pierwsza wzmianka o miejscowości pojawiła się w 1231 roku w dokumencie księcia Konrada I Mazowieckiego, który w tymże roku nadał wieś biskupom poznańskim w zamian za zaciągnięte długi, w ich posiadaniu była do końca XVIII w. Pierwszym właścicielem stał się biskup Dulicz, którego herb po dziś dzień jest godłem miasta. 20 stycznia 1358 roku miejscowość Szleszyno otrzymała średzkie praw miejskich przez króla Kazimierza Wielkiego, biskup poznański Jan Teczyński uhonorował wtedy miasto herbem Dulicz. Jednym z przywilejów było prawo zakładania targów na 7 lat. Pozwoliło to na gospodarczy rozwój młodego miasteczka, gdzie mieszkańcy prowadzili handel m.in.: owcami, wołami i trzodą chlewną z niemieckimi kupcami. Odbywały się tu 8 razy w roku jarmarki połączone ze spędem bydła. Już wtedy zaznaczyły się korzyści z położenia miasta na szlaku handlowym łączącym Wielkopolskę z Mazowszem, później głównie Poznań z Warszawą. Nigdy jednak nie rozrosło się ono ani liczebnie, ani gospodarczo. O małym znaczeniu przekonuje fakt, że w 1458 roku w czasie "wojny trzynastoletniej" prowadzonej z Zakonem Krzyżackim osada była zobowiązana wyposażyć i wysłać tylko dwóch pieszych. Z okresu lokacji miasta pochodzi układ urbanistyczny Ślesina o małomiasteczkowej zabudowie z murowanymi parterowymi domami

W XVI wieku Ślesin znajdował się na terenie województwa kaliskiego w ramach Prowincji Wielkopolskiej, powiatu konińskiego (o innym przebiegu niż obecnie). Od 1579 używana jest obecna nazwa miasta. W tym roku w rejestrze podatkowym umieszczono adnotację o jego przynależności do biskupów poznańskich. Podobnie jak wpis z 1618 roku określono go jako wieś w której pracuje 4 rzemieślników i 2 rybaków. Pozostali mieszkańcu mieli zajmować się rolnictwem. W 1604 roku na miejscu zniszczonej świątyni postawiono murowany kościół w stylu gotyckim. W 1900 roku na byłych fundamentach wzniesiono tam prezbiterium i 2 kaplice istniejące do dziś.

Potop szwedzki nie oszczędził Ślesina. W 1655 roku w trakcie najazdu Szwedzi spalili zabytkowy drewniany kościół, który wprawdzie potem odbudowano, ale został on potem zniszczony w pożarze. Z kolejnym żywiołem, tym razem naturalnym, miasto musiało się zmierzyć w 1725 roku, kiedy to przez Polskę przechodziły powodzie, które dotknęły też osady położone nad jeziorami ciągnącymi się do Gopła. Nabrzeżne domostwa zostały zalane, a ludzie zmuszeni byli je opuścić i szukać wyżej położonych terenów, jakim była pobliska puszcza. Budowano tam szałasy czekając aż poziom wód opadnie, po czym zaczęto odbudowę strat.

Okres rozbiorów

Od 1793 roku miasto, wraz z całą Wielkopolską, znalazło się pod zaborem pruskim. Ówczesne dane podają iż miasto zamieszkiwało w tym okresie 175 mieszkańców, z czego większość trudniła się rolnictwem, i na jego terenie znajdowało się 45 drewnianych domów. Właściciel miasta posiadał 2 wiatraki. Wzrost populacji powodowały ośmiokrotne jarmarki w ciągu roku połączone ze spędem bydła. Już w 1800 roku miasto liczyło 489 osób, co świadczy o rozwoju gospodarczym.

W 1807 roku miasto znalazło się w Księstwie Warszawskim utworzonego na mocy traktatów pokojowych Cesarstwa Francji, królestwa Prus i cesarstwa Rosji. W 1812 mieszkańcy Ślesina budują Łuk Triumfalny z autentycznym Orłem Napoleońskim, który do dziś jest najcenniejszym zabytkiem w mieście. Mają nadzieję nie tylko na odzyskanie przez ojczyznę niepodległości, ale i na uchronienie się od wysokich danin na rzecz armii napoleońskiej przechodzącej przez miasteczko. Sam cesarz nigdy jednak nie zobaczył budowli.

W 1815 roku miasto znalazło się w Królestwie Polskim. 10 lat później mieszkało już w nim 881 osób w 107 domach. W czasie zrywu niepodległościowego z 1863 roku walki toczyły się w pobliskim Ignacewie. Pamięć o bitwie i jej bohaterach obecna była w miejscowej społeczności o czym świadczy pomnik z polnego kamienia z napisem "Poległym na chwałę - żywym na otuchę" postawiony w 1917 roku na mogile pochowanych powstańców. W 1870 roku nastąpiła utrata praw miejskich za czynne uczestnictwo obywateli w powstaniu. 31 maja 1879 roku Ślesin znalazł się w gminie Sławoszewek należącej do powiatu konińskiego.

Specjalizacją tego obszaru była wtedy hodowla gęsi i pierza, które jak mówi legenda – "podkuwano", czyli stado przeganiano przez smołę i rozsypane pierze. Dzięki temu ptaki miały ochronną warstwę na łapach i mogły wędrować wiele kilometrów. W okolicach wytworzyła się tzw. kmina ochweśnicka, żargon zapożyczony od skulskich malarzy tworzących obrazy kultu maryjnego – Ochweśnicy (od żargonowego "ochweśnik" – obraźnik, malarz obrazów religijnych, z czasem sprzedawca). Tego żargonu używano także w Krotoszynie. W Ślesinie używano jej między innymi wśród wędrownych handlarzy.

Na terenie obecnego rynku znajduje się Bank Spółdzielczy, który zaczął działać w 1912 roku pod nazwą Kasa Stefczyka.

Dwudziestolecie międzywojenne

Mieszkańcy miasta z dużą radością powitali odzyskanie przez Polskę niepodległości. Wtedy to powstał spontanicznie Obywatelski Komitet Straży Bezpieczeństwa. Rozpoczyna się okres znacznego rozwoju miasta. Duże zasługi należy przypisać od 1906 roku ks. Janowi Lagierowi, który jako aktywny patriota i społecznik nawoływał w czasie mszy świętych do pomocy w brukowaniu ulic. Mieszkańcy odpowiadali czynem, a dzieci przynosili na lekcje nawet po jednym kamieniu. Gliniane domy zastępowano murowanymi, a drogi dotąd piaszczyste brukowano polnym kamieniem. W 1921 roku Ślesin odzyskał prawa miejskie posiadając populację liczącą 2 078 osób i 209 domów. Ślesinianie w podzięce za wolną ojczyznę wybudowali w 1922 roku Pomnik Św. Rodziny, który potem w czasie II wojny światowej zostanie zniszczony i odbudowany dopiero w 1991 roku. Trzeba pamiętać o mniejszościach jakie mieszkały dość licznie wtedy na tych terenach - byli to osadnicy niemieccy i Żydzi.

Przed wybuchem wojny miasto znajdowało się na terenie województwa poznańskiego, na obszarze powiatu konińskiego.

Okres II wojny światowej

We wrześniu 1939 roku na terenie gminy (nad brzegiem jezior Mikorzyńskiego i Ślesińskiego oraz kanału Warta - Gopło) kompania z 17 DP, junaków i 37 robotników zbudowała 7 schronów. Obsadził je Batalion ON "OPALENICA", który miał osłaniać odwrót Armii Poznań.

Zajęcie przez wojska niemieckie terenów Konina i okolic nastąpiło około 13 września 1939r. Władze niemieckie, przy pomocy miejscowych Niemców, zorganizowały swoje pierwsze urzędy, początkowo wzywając wszystkich pozostałych na miejscu polskich urzędników do natychmiastowego powrotu do pracy. Kierownikami w nich zostawali Niemcy, którzy przybyli z terenu III Rzeszy lub dawni obywatele polscy, narodowości niemieckiej, którzy zamieszkiwali te tereny przed wojną. Okupacja hitlerowska doprowadziła do zniszczeń pomników, kościołów i ich wyposażenia, ale też wtedy założono park miejski.

Już na początku niemieckiej okupacji w Różopolu w odwecie za śmierć 4 Niemców po łapance wykonano egzekucję na 18 osobach. Zwłoki do dzisiaj znajdują się we wspólnej mogile na cmentarzu w Ślesinie, od 1969 roku stoi pomnik upamiętniających poległych. Na ścianie domu przy pl. Wolności 13 w Ślesinie (mieścił się tu posterunek żandarmerii hitlerowskiej i areszt) wmurowano tablicę ku czci osób pomordowanych jesienią 1939 r. oraz w latach 1942 i 1943. Rodzima ludność pochodzenia polskiego musiała opuszczać swoje domy i pracować w obozach pracy. Miasteczko należało wtedy do Okręgu Rzeszy - Kraj Warty, w rejencji inowrocławskiej. Ślesin został wyzwolony 20 stycznia 1945 roku.

Czasy PRL-u

Okres powojenny był trudny dla miasta ze względu na braki żywieniowe, odzieżowe i komunikacyjne. Na wiele produktów wprowadzano kartki. W dodatku 13 października 1948 roku wybuchł pożarł, których strawił 10 domów. Gdyby nie pomoc straży i wzajemna akcja mieszkańców straty mogły być jeszcze bardziej dotkliwe. Po 1953 roku miasteczko zaczęło przeżywać coraz szybszy wzrost gospodarczy i kulturalny. Wtedy to je zradiofonizowano, powstało kino, biblioteka i nastąpiła stopniowa elektryfikacja.

Od 1 stycznia 1973 roku w wyniku reorganizacji rad narodowych rozpoczyna działalność Urząd Miasta i Gminy Ślesin, po zniesieniu istniejących od 1952 roku 16 gromad tworzących gminę: Biskupie, Cegielnia, Dąbrowa, Goranin, Makarowo Sławenckie, Marianowo, Mikorzyn, Ostrowąż, Roztoka, Różnowa, Sławęncin, Sławoszewek, Sławoszewo, Szyszyn, Szyszyńskie Holendry i Żółwieniec. Znaczenie Ślesina rośnie, bo i zwiększa się obszar przez nie administrowany - obejmuje on dawną gminę Ślesin, Piotrkowice i miasto Ślesin, poza tym część gminy Gosławice i sołectwa Licheń Stary, Kępa, Bylew i Honoratka. Do 1975 roku miasto Ślesin należało administracyjnie do województwa poznańskiego, powiatu konińskiego. W latach 70. XX wieku powstały osiedla domków jednorodzinnych - na południu Osiedle Powstańców Wielkopolskich, a na północy Osiedle Północ. Istniejącą już część miasta nazwano osiedlem "Stare Miasto". Przez miasto kilkadziesiąt lat kursowała Sompolińska Kolej Dojazdowa w kierunku Koła lub Jabłonki i dalej Gniezna.

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne Ślesin.

Czasy najnowsze

Po odzyskaniu suwerenności możliwe stało się utworzenie samorządów i modernizacja miasta. Ostatnie lata przyniosły pobudowanie nowego budynku gimnazjum, Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, w 2009 roku kompleksu boisk sportowych typu „ORLIK 2012”, a w 2010 roku przystani żeglarskiej "Marina". Trwa ciągła przebudowa zabudowań mieszkalnych. Wzdłuż dróg ciągną się one do miejscowości Szyszyn i Żółwieniec na północy gminy i na południu przez Wąsosze lub Mikorzyn łączą się z układem miejskim pobliskiego Konina.

W listopadzie 2010 roku ukończono renowację rynku na Placu Wolności. Obecnie trwa budowa bulwaru nad Jeziorem Mikorzyńskim, a w najbliższych latach planuje się budowę Aquaparku na bazie wód geotermalnych. Powołano już do tego celu spółkę Termy Ślesińskie. Burmistrzem Ślesina w latach 1998 - 2010 był Jan Niedźwiedziński, należący do Polskiego Stronnictwa Ludowego. 1 grudnia 2010 roku doszło do zaprzysiężenia nowej osoby na tym stanowisku - Mariusza Zaborowskiego, który w wyborach samorządowych zyskał 51.30% poparcia mieszkańców gminy.

Obecnie Ślesin jest siedzibą kilku dużych znanych w całym kraju firm zajmujących się wyrobami z pierza (kołdry, poduszki) takich jak Zakład Pierzarski Jacek Schmidt, PHU Słowińscy, Eljot a także największego polskiego producenta materaców lateksowych Hevea.

Atrakcje turystyczne

• neogotycki kościół parafialny pw. Św. Mikołaja z II połowy XIX wieku,
• klasycystyczny łuk triumfalny na cześć Napoleona z 1812 r. na przesmyku między jeziorami,
• pomnik ku czci Polaków rozstrzelanych przez Niemców w 1939,
• czyste i ciepłe (podgrzewane przez elektrownię w Pątnowie) Jezioro Ślesińskie,
• Jezioro Mikorzyńskie,
• Kanał Ślesiński.
• Posąg smoka-strażnika Parku w Ślesinie
• Park w Ślesinie
• Park linowy
• Pomnik św. Rodziny
• Termy Ślesińskie (ośrodek wypoczynkowy na którego terenie planowane jest w przyszłości wykorzystanie wód geotermalnych)
• Skatepark

Kościoły i związki wyznaniowe

Parafia Rzymskokatolicka pw. Świętego Mikołaja

Sala Królestwa Świadków Jehowy

Sport

W miejscowości działa uczniowski klub sportowy UKS Delfin Ślesin, którego sekcja kajak polo ma na swoim koncie takie osiągnięcia jak Mistrzostwo Polski (w 2004r), działa również klub sportowy LKS Ślesin, którego sekcja piłkarska występuje w konińskiej klasie okręgowej.

Wyniki klubu w ostatnich latach:

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Ślesinie