Skalmierzyce (województwo wielkopolskie)

Skalmierzyce (niem. (Alt) Skalmierschütz), to wieś o charakterze miejskim, licząca około 4 tysięcy mieszkańców, tworząca zespół wraz z miastem Nowe Skalmierzyce, położona w powiecie ostrowskim, w województwie wielkopolskim. Siedziba Urzędu Miasta i gminy Nowe Skalmierzyce.

14 września 2009 oddano do użytku obwodnicę dla drogi krajowej 25 Ostrów-Kalisz. Przez wieś przechodzi linia kolejowa nr 14 Łódź Kaliska-Forst.

W potocznym użyciu jest nazwa Stare Skalmierzyce – dla odróżnienia od sąsiednich Nowych Skalmierzyc.

Skalmierzyce są (od 1 stycznia 2010) jedyną wsią w Polsce będącą siedzibą gminy miejsko-wiejskiej (na obszarze gminy znajduje się miasto Nowe Skalmierzyce).

Położenie

Patrz: Skalmierzyce - zespół miejscowości.

Historia

Pierwotnie Scarbimirzyce. Znane od 1343 roku. Z 1357 roku pochodzi informacja, według której Kazimierz III Wielki potwierdza własność kapituły gnieźnieńskiej (miejscowość należała do niej do 1793 roku). W 1815 założono na terenie wsi osadę z komorą celną przy granicy niemiecko-rosyjskiej - późniejsze Nowe Skalmierzyce.

Miejscowość przynależała administracyjnie przed rokiem 1887 do powiatu odolanowskiego, w latach 1975-1998 do województwa kaliskiego, a w latach 1887-1975 i od 1999 do powiatu ostrowskiego.

Sanktuarium Matki Bożej

W Skalmierzycach znajduję się Sanktuarium Matki Bożej Skalmierzyckiej z cudownym obrazem przedstawiającym Maryję trzymającą na lewym ramieniu dzieciątko . W prawej dłoni Matki Bożej umieszczono berło – symbol władzy królewskiej.

Kult Maryi w Skalmierzycach datuje się od XV wieku. Dowodem cudów i łask otrzymanych za pośrednictwem Matki Bożej są liczne wota. Najcenniejszym jest srebrny ryngraf z roku 1634, podarowany przez króla Władysława IV Wazę w podziękowaniu za zwycięstwo nad Turkami.

We wnętrzu polichromie z XV i XIX wieku.

4 września 1966 roku prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński dokonał koronacji obrazu koronami poświęconymi przez papieża Pawła VI.

Ludzie związani ze Skalmierzycami

• Gunther von Hagens – niemiecki lekarz, wynalazca plastynacji
• Piotr Łyszczak – działacz społeczny, powstaniec śląski, poseł na Sejm II RP
• Zygmunt Pawlaczyk – pilot wojskowy i cywilny, zginął w katastrofie w Lesie Kabackim.
• Saturnina Wadecka - polska pisarka, autorka utworów dla dzieci i młodzieży

Zabytki

• kościół św. Katarzyny z lat 1791-1792, rozbudowany w 1873. W oknach dwa witraże Władysława Tetmajera z lat 1907-1908 (św. Jan Nepomucen i św. Jadwiga). Pod głównym ołtarzem płaskorzeźba "Ostatnia Wieczerza" miejscowego ludowego twórcy, Jana Wawrzyńczaka,
  • kaplica św. Józefa z 1791 roku, nakryta sklepieniem krzyżowym,
  • kaplica Matki Boskiej z 1621 roku, późnorenesansowa, nakryta kopułą, ołtarz również późnorenesansowy, powstały około roku 1630, rzeźby, obraz św. Stanisław Kostka z 1620 roku, obraz z XVI wieku Matka Boska Skalmierzycka z Dzieciątkiem, koronowany 4 września 1966 roku w uroczystościach z udziałem ks. prymasa Stefana Wyszyńskiego, wśród wotów - srebrna tabliczka darowana w 1634 roku przez Władysława Wazę,
  • płaskorzeźba ostatnia wieczerza z XIX wieku, autorstwa ludowego rzeźbiarza Jana Wawrzyńczaka,
  • rzeźba św. Katarzyna z XIX wieku, autorstwa Jana Wawrzyńczka,
  • nagrobek dziedzica pobliskich Śliwnik, oficera powstania listopadowego – Jana Nepomucena Niemojowskiego, z XIX wieku,
  • wokół drzewa pomnikowe,
• dom katolicki z 1909 roku,
  • dąb posadzony 11 XI 1919 w I rocznicę odzyskania niepodległości.