Ocena internautów miejscowości Piła
Średnia ocena: 4.4
liczba ocen: 18
Ilość ulic: 550
Ilość kodów pocztowych: 2
Współrzedne geograficzne N: 53.150002
Współrzedne geograficzne E: 16.730000
Strefa numeracyjna: Kierunkowy 67
Liczba ludności: 74557
Gęstość ludności: 726,1 os./km²
Wysokośc npm: 50–134 m n.p.m.
SIMC: 0966530
TERC: 4 3019011
Tablice rejestracyjne: PP
Dzielnica: Biedaszkowo
Dzielnica: Bydgoskie Przedmieście
Dzielnica: Czarnobór
Dzielnica: Górne
Dzielnica: Gładyszewo
Dzielnica: Jadwiżyn
Dzielnica: Kalina
Dzielnica: Korbacz
Dzielnica: Kośno
Dzielnica: Koszyce
Dzielnica: Kotuńska Droga
Dzielnica: Kuźnica Pilska
Dzielnica: Leszków
Dzielnica: Lisikierz
Dzielnica: Motylewo
Dzielnica: Motylewski Most
Dzielnica: Podlasie-Przedmieście
Dzielnica: Płotki
Dzielnica: Sosnówka
Dzielnica: Wygnanka
Dzielnica: Zdroje
Dzielnica: Łęgi
Piła (niem. Schneidemühl ) to miasto powiatowe w północno-zachodniej Polsce, w województwie wielkopolskim. Znajduje się na pograniczu Pojezierza Wałeckiego i Pojezierza Krajeńskiego, nad Gwdą, około 11 km powyżej jej ujścia do Noteci. Liczy 74 550 mieszkańców, co daje jej 27. pozycję w kraju i 4. w województwie.
Miasto rozwinęło się z niewielkiej osady rybackiej położonej nad dolną Gwdą, wśród lasów. Prawa miejskie najprawdopodobniej otrzymało w XV wieku, w 1513 roku przywileje te zostały potwierdzone przez króla Zygmunta Starego. W 1626 roku pożar zniszczył miasto. Odbudowaną Piłę dotknęły później kolejne wojny: wielka wojna północna i wojna siedmioletnia. W wyniku 1. rozbioru Polski miasto stało się częścią Królestwa Prus i pozostało po niemieckiej stronie granicy po I wojnie światowej. W 1945 Piłę ogłoszono miastem-twierdzą i włączono w skład umocnień Wału Pomorskiego. Zniszczenia wojenne sięgnęły 70% (90% w śródmieściu). Po II wojnie światowej miasto zostało zbudowane praktycznie od nowa. W latach 1975-98 było stolicą odrębnego województwa.
Dzisiejsza Piła jest istotnym węzłem komunikacji drogowej i kolejowej, a także głównym ośrodkiem obejmującego pięć powiatów jednego z podregionów województwa wielkopolskiego.
Miasto leży nad dolną Gwdą, na pograniczu Pojezierza Wałeckiego i Pojezierza Krajeńskiego. Otoczone jest przez bory sosnowe i ukształtowane przez lodowiec tereny pagórkowate. Zajmuje powierzchnię 102,68 km². Tereny zielone zajmują ponad połowę tego obszaru.
Gwda wyznacza oś miasta, dzieli je na część wschodnią i zachodnią; intensywnie meandruje. W południowej części Piły oddziela ją od sołectwa Byszki, położonego w sąsiedniej gminie Ujście. W granicach miasta znajduje się także kilka innych zbiorników wodnych: sztuczny Zalew Koszycki, Jezioro Bagienne, Jezioro Piaseczno, Jezioro Piaszczyste, Jezioro Płotki, Jezioro Rudnickie, oraz mniejsze stawy, bagna i moczary, w tym ulokowane w rezerwacie przyrody „Kuźnik” jeziora Mały Kuźnik i Duży Kuźnik, otoczone przez urozmaicone drzewostany.
Tereny zalesione zajmują przede wszystkim zachodnią i południową część Piły i mają łączną powierzchnię 53,32 km². Na terenie miasta rozplanowano także Park Miejski, położony na zachód od centrum, przy Alei Wojska Polskiego (część drogi wojewódzkiej nr 179). Od pewnego czasu podejmuje się także próby zorganizowania atrakcyjnych terenów rekreacyjnych w Parku na Wyspie na rzece. Dużą część miasta zajmują ogródki działkowe.
Średnia temperatura i opady dla Piły | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
Średnie najwyższe temperatury | 6 | 8 | 16 | 21 | 27 | 29 | 30 | 30 | 25 | 19 | 12 | 9 | 19 |
Średnie najniższe temperatury | -15 | -13 | -10 | -5 | -1 | 2 | 5 | 3 | 0 | -3 | -7 | -12 | -4 |
Opady | 43.2 | 30.5 | 35.6 | 38.1 | 48.3 | 50.8 | 71.1 | 78.7 | 66 | 55.9 | 45.7 | 48.3 | 607,1 |
Źródło: Weatherbase 18.12.2008 |
Piła jest podzielona administracyjnie na dziewięć osiedli, w skład których wchodzą dawne osady, włączane na przestrzeni dziejów w granice miasta. Osiedla nie dysponują szczególną autonomią decyzyjną względem Rady i Prezydenta Miasta.
Osiedla Piły | |
---|---|
Osiedle | Tradycyjne obszary |
Gładyszewo | |
Górne | Kośno, Łęgi |
Jadwiżyn | Dębowa Góra |
Koszyce | Zielona Dolina |
Motylewo | |
Podlasie | Bydgoskie Przedmieście, Kalina, Płotki |
Staszyce | Sosnówka |
Śródmieście | Przedmieście Borkowo |
Zamość | Leszków |
Brakuje źródeł potwierdzających pochodzenie nazwy „Piła”. Niemniej, zarówno legenda o pochodzeniu nazwy, sugerująca, że w miejscu tym mieszkali drwale, ścinający drzewa potrzebne do budowy palisady wokół grodu w Ujściu, jak i nazwa niemiecka, Schneidemühl, oznaczająca „tartaczny młyn”, pozwalają wysunąć wniosek, że źródłem tego toponimu jest rzeczownik pospolity „piła”.
Poza wariantem niemieckim, miasto nie posiada nazw w innych językach. W celu wyeliminowania ograniczeń technicznych, w opracowaniach zagranicznych toponim zapisuje się z pominięciem polskiego znaku „ł”. Zapis Pila pojawia się również w zachowanych dokumentach historycznych, spisanych po łacinie.
Powstała prawdopodobnie w XIV w. jako osada przy tartaku eksploatującym puszczę. Znajdowała się w posiadaniu książąt pomorskich, później Krzyżaków, w 1368 r. włączona przez Kazimierza Wielkiego do Polski. Pierwsze wzmianki pisemne o mieście pochodzą z lat 1449 i 1456. Pierwsza wzmianka wymienia młynarza Pawła, będącego jednocześnie wójtem. Piła uzyskała prawa miejskie przed tą datą, między 1437 a 1449 rokiem. 4 marca 1513 r. król polski Zygmunt Stary potwierdził prawa magdeburskie dla miasta. Piła była miastem królewskim w starostwie ujsko-pilskim, o charakterze rzemieślniczo-handlowym. W latach 1626 i 1834 była nawiedzana przez wielkie pożary, a w 1655 r. i I poł. XVIII w. zajęta i zniszczona przez wojska szwedzkie. W 1720 r. powódź zabagniła grunty miejskie. Od początku XVII w. do początku XIX w. poważny ośrodek sukiennictwa, a od końca XVIII w. – jedwabnictwa.
W 1772 r. w wyniku I rozbioru Polski została zajęta przez Prusy (niemiecka nazwa do 1945 Schneidemühl). W latach 1807-1815 należała do departamentu bydgoskiego Księstwa Warszawskiego, a od 1815 do Wielkiego Księstwa Poznańskiego (późniejszej Prowincji Poznańskiej). Była zamieszkana w większości przez ludność niemiecką. Rozwój miasta datuje się od 2. poł. XIX w. po zbudowaniu linii kolejowych. Pierwsze połączenie Piły z Krzyżem i Bydgoszczą zbudowano w latach 1848-1851 (otwarto 27 lipca 1851). Linia ta stanowiła część ważnej magistrali, tzw. Królewsko-Pruskiej Kolei Wschodniej, łączącej Berlin z Królewcem. W 1873 otwarto linię w kierunku Tczewa, w 1879 linię Poznań-Piła-Kołobrzeg, w 1881 linię do Wałcza. Pod koniec XIX w. miasto było ośrodkiem drobnego przemysłu oraz handlu produktami rolno-spożywczymi. Dużym zakładem przemysłowym były zakłady naprawcze taboru kolejowego (Reichsbahn Ausbesserungswerk). W 1913 rozpoczęto budowę jednej z największych fabryk lotniczych w Niemczech – filii fabryki samolotów Albatros Flugzeugwerke.
W czasie I wojny światowej produkowano w niej ok. 100 samolotów miesięcznie. W 1914 Piłę wyłączono z powiatu chodzieskiego i utworzono powiat miejski. W ciągu stu lat, od 1815 do 1915, ludność miasta wzrosła z 2 do 28 tysięcy. W okresie I wojny światowej w Pile istniał duży obóz dla jeńców wojennych. Na początku 1919 Piła, wzmocniona dużym garnizonem, była bazą wojsk niemieckich prowadzących działania przeciwko powstańcom wielkopolskim. W powstaniu brało udział również wielu mieszkańców miasta.
Ze względu na dominację ludności niemieckiej, traktat wersalski pozostawił Piłę w granicach Niemiec (granica z Polską przebiegała ok. 6 km na południowy wschód od centrum miasta). W lipcu 1922 Piła została stolicą nowej pruskiej prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska (Grenzmark Posen-Westpreussen). Została ona utworzona z tych części prowincji poznańskiej i Prusy Zachodnie, które nie weszły w skład odrodzonej Polski. W 1938 przekształcono ją w Rejencję Graniczną Poznań-Prusy Zachodnie (Regierungsbezirk Posen-Westpreussen), należącą do prowincji pomorskiej (Provinz Pommern). W 1926 Piła została również siedzibą Administratury Apostolskiej podlegającej bezpośrednio Watykanowi, w 1930 podniesionej do rangi Prałatury Apostolskiej. W okresie międzywojennym miasto znacznie się rozbudowało. Dla potrzeb administracji wybudowano szereg gmachów, m.in. przy pl. Staszica oraz obecny budynek Starostwa Powiatowego przy al. Niepodległości. Panowało tu jednak duże bezrobocie, a poparciem politycznym cieszyli się nacjonaliści (w tym NSDAP). Mimo silnego nacisku germanizacyjnego miasto pozostało ośrodkiem polskości. Działały tu polskie organizacje społeczne, m.in. od 1924 oddział Związku Polaków w Niemczech. Od 1 września 1922 istniał tu wicekonsulat, a od 1930 konsulat RP. Od 1917 w Pile istniał również polski chór "Halka" śpiewający w każdą niedzielę oraz ważniejsze święta kościelne i państwowe Polski. Działał on do ostatniej niedzieli sierpnia 1939.
W 1939 utworzono obóz przejściowy dla cywilnej ludności polskiej. W czasie II wojny światowej Piła była dużym ośrodkiem przemysłu zbrojeniowego. W 1945 miasto zamieniono w twierdzę i włączono w system umocnień Wału Pomorskiego. Pierwszy pierścień obrony, wysunięty na dalekie przedpola miasta, obejmował m.in. Płotki, Leszków, Kalinę. Piłę obsadzono dużym garnizonem (24 tys. żołnierzy rozmaitego autoramentu). Miasto zostało zdobyte po ciężkich walkach trwających od 24 stycznia do 14 lutego 1945 przez oddziały wchodzące w skład 47 Armii radzieckiej. Wskutek działań wojennych Piła została zniszczona w 72% (centrum w 90%), najbardziej ze wszystkich większych miast Wielkopolski.
Po wojnie Piła wróciła do Polski. Niemiecka ludność miasta uległa wysiedleniu. Odbudowa, początkowo powolna, na szerszą skalę prowadzona była od 1965. Do niedawna w mieście istniało duże lotnisko wojskowe. W latach 1946-1951 i ponownie od 1 stycznia 1999 Piła była stolicą powiatu, w latach 1951-1975 powiatem miejskim, a w latach 1975-1998 stolicą osobnego województwa. 1 stycznia 1999 jako jedno z trzech byłych miast wojewódzkich, nie stała się miastem na prawach powiatu.
Piła jest pod względem liczby mieszkańców czwartym miastem województwa wielkopolskiego (po Poznaniu, Kaliszu i Koninie, a przed Ostrowem Wielkopolskim i w 2010 roku liczyła 74 550 mieszkańców. Podobnie jak w większości dawnych miast wojewódzkich zdegradowanych do roli siedziby władz powiatowych, również tutaj obserwuje się powodowany bezrobociem odpływ młodzieży po zakończeniu edukacji. Najwięcej mieszkańców — 76 849 — Piła liczyła w roku 1998,, od tego czasu liczba osób zameldowanych na pobyt stały i czasowy oscyluje wokół 75 tysięcy.
Duża powierzchnia miasta wpływa na niską gęstość zaludnienia – 726 os./km². Faktyczna gęstość zaludnienia w obszarze zwartej zabudowy (21,76 km²) jest jednak znacznie wyższa, a dużą część administracyjnego obszaru miasta zajmują lasy i tereny zielone, tereny uprawne, obszary przemysłowe i poprzemysłowe, a także innego rodzaju nieużytki.
Przyrost naturalny w latach 2002-2009 był dodatni i wynosił: 0,249% w 2002, 0,193% w 2003, 2005 i 2009, 0,27% w 2004, 0,151% w 2006, 0,207 w 2007 i 0,293% w 2008. Odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym w roku 2009 wynosił 14,95 i systematycznie wzrasta.
Ludność Piły w latach 1995-2010 | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 |
75 994 | 76 610 | 76 625 | 76 849 | 75 001 | 74 900 | 75 094 | 75 197 | 75 293 | 75 248 | 75 144 | 74 720 | 74 687 | 74 735 | 74 638 | 74 550 |
W Pile, z powodu zniszczeń wojennych oraz późniejszych wyburzeń, nie zachowało się wiele obiektów zabytkowych.
Oprócz tego w Pile istniały jeszcze inne budynki, które dziś mogłyby być zabytkami; zostały one przeważnie zniszczone w 1945 r. i rozebrane w latach późniejszych:
Piła jest ważnym węzłem kolejowym, obszar miasta przecina sześć linii kolejowych: 18 (Kutno-Piła Gł.), 203 (Tczew-Piła Gł.-Kostrzyn), 354 (Poznań POD-Piła Gł.), 374 (Piła Gł.-Bzowo Goraj), 403 (p.odg. Piła Północ-Ulikowo) i 405 (Piła Gł.-Ustka). Na terenie miasta znajduje się jeden dworzec kolejowy — Piła Główna — oraz trzy przystanki osobowe — Piła Podlasie na linii 203 oraz Piła Kalina i Piła Leszków (ten ostatni nieczynny od 2008) na linii 354. Mimo że pilski węzeł kolejowy jest jednym z największych na terenie województwa wielkopolskiego, niskie parametry eksploatacyjne poszczególnych linii kolejowych spowodowały, że jest to jedyny ośrodek, w którym nie zwiększono liczby połączeń po przejęciu spółki Przewozy Regionalne przez samorządy.
Obecnie do stacji Piła Główna docierają pociągi klasy REGIO oraz sezonowo interREGIO, uruchamiane przez Przewozy Regionalne, oraz pociągi TLK, uruchamiane przez spółkę PKP Intercity.
Stacja towarowa znajduje się na zachód od stacji pasażerskiej, wzdłuż torów linii nr 203. Dużą jej część z górką rozrządową została rozebrana, co znacznie ograniczyło jej możliwości przeładunkowe.
Droga | Trasa | Osiedla |
---|---|---|
droga krajowa nr 10 | Szczecin – Stargard Szczeciński – Piła – Bydgoszcz – Toruń – Płońsk | Koszyce, Jadwiżyn, Podlasie |
droga krajowa nr 11 | Kołobrzeg – Koszalin – Piła – Poznań – Ostrów – Kępno – Lubliniec – Bytom | Koszyce, Jadwiżyn, Podlasie, Motylewo |
droga wojewódzka nr 179 | Piła – Rusinowo – Gorzów Wielkopolski | Śródmieście, Górne |
droga wojewódzka nr 180 | Piła – Trzcianka – Wieleń | Śródmieście, Staszyce |
droga wojewódzka nr 188 | Piła – Złotów – Człuchów | Śródmieście, Zamość, Jadwiżyn |
Drogi: nr 10 i nr 11 biegną po obwodnicy. W 2011 roku ukończona została budowa obwodnicy śródmiejskiej. W mieście czynny jest dworzec autobusowy PKS.
W mieście funkcjonuje Miejski Zakład Komunikacji, obsługujący 17 linii miejskich, 4 podmiejskie, 3 specjalne i 1 rekreacyjna. Oprócz przewozów wewnątrz miejskich obsługuje on również połączenia z Dolaszewem, Ujściem, Ługami Ujskimi, Mirosławiem, i Byszkami.
W mieście znajduje się około 18 km dróg rowerowych
W północno-zachodniej części miasta zlokalizowane jest duże lotnisko, do niedawna użytkowane przez wojsko. Obecnie jego część jest użytkowana przez Aeroklub Ziemi Pilskiej. Padają propozycje wykorzystania lotniska do regionalnego ruchu pasażerskiego. Na części terenu lotniska powstaje Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pierwsza jego część oddano do użytku w październiku 2010 roku.
W 2006 roku zarejestrowanych w Pile było 8211 podmiotów gospodarczych, w tym 6519 to osoby fizyczne prowadzące działalność. W tymże roku w mieście działały 72 spółki z udziałem kapitału zagranicznego.
Najwięcej firm prowadziło działalność w zakresie handlu i napraw (2 604), następnie obsługi nieruchomości i firm (1 478), budownictwa (689), przetwórstwa przemysłowego (637). Największą firmą w Pile jest Philips Lighting Poland S.A., dający zatrudnienie 5239 osobom. Do 2010 r. była to również duża drukarnia Winkowski Sp. z o.o. posiadająca 1840 pracowników, ale uległa likwidacji, co wiąże się ze znacznym przyrostem stopy bezrobocia w mieście.
Piła jest jednym z 4 głównych ośrodków gospodarczych Wielkopolski i największym na północy województwa.
W Pile działa Komenda Powiatowa Policji (ul. Bydgoska) oraz Komenda Powiatowa PSP wraz z dwoma jednostkami ratowniczo-gaśniczymi (JRG 1 ul. Moniuszki, JRG 2 ul. Lelewela)
W Pile są dwa muzea, które w 2007 r. zwiedziło 26 819 osób. W mieście działa też kino kameralne (Koral). W 2007 r. odwiedziło je 183 171 widzów.
Piła to także ośrodek sportowy, istnieją tu drużyny siatkarskie:
Miasto znane jest także także z sukcesów na żużlu. KS Stokłosa Polonia Piła obecnie startuje w rozgrywkach I ligi polskiej. Wcześniej, jako TS Polonia Piła zdobywał takie prestiżowe tytuły jak:
Zawodnicy Polonii zdobywali też czołowe miejsca w zawodach indywidualnych takich jak: IMP, MIMP i MMPPK, Turniej o Złoty Kask, Turniej o Srebrny Kask, Turniej o Brązowy Kask.
W sezonie 2008/2009 zaczął działać klub koszykarski KS Basket Piła. 23 maja 2010 r. awansował do II ligi. Kluby piłkarskie to występująca w pilskiej klasie okręgowej TP Polonia Piła, która jest spadkobierczynią Polonii Piła - klubu założonego w 1945 r. i grającego m.in. w III lidze oraz grającego w B klasie AKS Eurocentrum Piła. W Pile znajduje się także klub kolarstwa MTB UKS Solano – Sport Piła oraz motocrossowy Cross-ATV Piła.
Istniał tu także Miejski Klub Piłkarski 1999 Piła, który został założony w 1999 r. i występował m.in. w IV lidze. Po sezonie 2006/07 klub został wycofany z rozgrywek.
Lekkoatletyka: PLKS Gwda Piła, KS Gwardia Piła
Sporty walki: KS Sokół Piła, UKS 6 Judo Piła, KS Gwardia Piła, Samuraj Gold Team Piła, Jopek Gold Team Piła, Fight Club Piła, MMA GŁD Team Piła
Większość mieszkańców Piły stanowią wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą także trzy Kościoły protestanckie: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Pile, zbór Kościoła Wolnych Chrześcijan i zbór Kościoła Zielonoświątkowego. Działalność w miejscowych zborach prowadzą również Świadkowie Jehowy.
Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
---|---|---|
Châtellerault | Francja | 23.04.1994 |
Cuxhaven | Niemcy | 24.05.1996 |
Dmitrów | Rosja | 27.05.2005 |
Kronsztad | Rosja | 14.05.1993 |
Schwerin | Niemcy | 24.05.1996 |
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 19:59:20