Powiat poznański

Powiat poznański - powiat położony w zachodniej Polsce, w centralnej części województwa wielkopolskiego, utworzony w 1999 r. w ramach reformy administracyjnej. Tworzy go 17 gmin otaczających miasto Poznań. Jest to największy pod względem powierzchni powiat w województwie wielkopolskim, a także największy pod względem ludności powiat w Polsce. Spośród wielkopolskich powiatów wyróżnia go także najwyższa gęstość zaludnienia na 1 km².

Siedzibą władz powiatu jest Poznań (stolica województwa i miasto na prawach powiatu), mimo że sam do niego nie należy. Powiat poznański wraz z miastem Poznaniem stanowią obszar określany aglomeracją poznańską.

Urząd Starosty Poznańskiego od 1999 r. sprawowali:

• Ryszard Pomin (1999-2002)
• Jan Grabkowski (od 2002)

Podział administracyjny

Gminy miejskie:

• Luboń
• Puszczykowo

Gminy miejsko-wiejskie:

• Buk
• Kostrzyn
• Kórnik
• Mosina
• Murowana Goślina
• Pobiedziska
• Stęszew
• Swarzędz

Gminy wiejskie:

• Czerwonak
• Dopiewo
• Kleszczewo
• Komorniki
• Rokietnica
• Suchy Las
• Tarnowo Podgórne

Miasta: Luboń, Puszczykowo, Buk, Kostrzyn, Kórnik, Mosina, Murowana Goślina, Pobiedziska, Stęszew, Swarzędz

Powierzchnia

Powierzchnia powiatu wynosi 189 995 ha (1899,95 km²).

Użytki rolne zajmują 48,0% obszaru (91 270 ha), lasy – 22,0% (41 737 ha), a tereny zurbanizowane – 16,1% (30 655 ha).

Łączny udział obszarów objętych różnymi formami ochrony (parki narodowe i krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, użytki ekologiczne) w ogólnej powierzchni powiatu kształtuje się na poziomie 28,0% (53 202 ha).

Ludność

Pod koniec grudnia 2010 r. powiat poznański zamieszkiwało 327,1 tys. osób – zbliżoną liczbę mieszkańców posiadają takie miasta, jak Białystok (295,2 tys.), Bydgoszcz (356,2 tys.), Katowice (306,8 tys.) i Lublin (348,4 tys.)

Całą aglomerację poznańską (Poznań, powiat poznański oraz Skoki, Szamotuły i Śrem) zamieszkuje łącznie 957,4 tys. osób.

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2010 r.):

Wskaźnik urbanizacji w powiecie poznańskim wynosi 39,5% – oznacza to, że większość ludności tego obszaru (60,5%) mieszka na wsi. Wiele podpoznańskich miejscowości, mimo że nie posiada praw miejskich, liczy często nawet 5-10 tys. mieszkańców, m.in.:

• wieś Czerwonak – 5 642 mieszkańców (I 2012)
• wieś Komorniki – 5 870 mieszkańców (VI 2011)
• wieś Koziegłowy – 11 392 mieszkańców (I 2012)
• wieś Plewiska – 6 447 mieszkańców (VI 2011)
• wieś Przeźmierowo – 6 075 mieszkańców (XII 2010)
• wieś Skórzewo – 5 114 mieszkańców (XI 2011)
• wieś Suchy Las – 6 151 mieszkańców (XII 2011)

Miejscowości te graniczą bezpośrednio z Poznaniem, z którym łączy je rozbudowana sieć dróg oraz bogata siatka połączeń autobusowych. Tereny te są intensywnie zabudowywane – powstają tam liczne osiedla bloków mieszkalnych, szeregowców i domów jednorodzinnych. Charakterystyka ta dotyczy także dwóch miast przylegających do stolicy Wielkopolski – Lubonia (29 520 mieszkańców) i Swarzędza (30 487 mieszkańców) – które nazywane są "sypialniami Poznania".

Komunikacja publiczna

Komunikacja autobusowa

Obecnie trwa proces integracji podmiejskich linii autobusowych z systemem miejskim. Miasto Poznań na podstawie porozumień międzygminnych przejmuje odpowiedzialność za kolejne linie autobusowe – Zarząd Transportu Miejskiego (ZTM) obsługuje m.in. wszystkie połączenia w Luboniu.

W listopadzie 2010 r. powołany został Związek Międzygminny "Transport Aglomeracji Poznańskiej" który zajmuje się organizacją wspólnego transportu publicznego w podpoznańskich gminach. W chwili obecnej związek tworzy 5 gmin – Poznań, Luboń, Mosina, Puszczykowo i Dopiewo.

W lutym 2012 r. funkcjonowało 20 linii aglomeracyjnych (18 dziennych i 2 nocne), które wybiegały poza obszar stolicy Wielkopolski:

• linie dzienne – 53, 55, 70, 72, 73, 527, 602, 603, 610, 611, 614, 616, 651, 691, 701, 702, 718, 719
• linie nocne – 237, 243

Połączenia te obsługuje poznańskie MPK oraz lokalni przewoźnicy (m.in. P.T. Translub z Lubonia). Autobusy docierają do miejscowości zlokalizowanych w gminach Czerwonak, Swarzędz, Mosina, Luboń, Komorniki, Puszczykowo i Dopiewo. Na wszystkich liniach obowiązuje taka sama taryfa ("A" - miasto Poznań; "A+B" - miasto Poznań i ościenne miejscowości; "A+B+C" - miasto Poznań, ościenne miejscowości i miejscowości nie graniczące z Poznaniem), te same bilety i wspólna numeracja połączeń.

Gminy graniczące z Poznaniem posiadają również własnych przewoźników, którzy w lutym 2012 r. obsługiwali 63 lokalne linie autobusowe:

• gmina Czerwonak – PW Transkom (5 linii - 310, 312, 313, 321, 323)
• gmina Dopiewo – BisTrans (4 linie - 720, 721, 791, 792)
• gmina Kleszczewo – ZK Kleszczewo (1 linia - KL1)
• gmina Komorniki – ZUK Komorniki (3 linie - 103, 116, 116Bis)
• gmina Kórnik – KPA Kombus (16 linii - 501, 502, 503, 560, 561, 580, 581, 582, 583, 590, 591, 592, 593, 594, 595, 596)
• gmina Mosina – Trako (1 linia - 699)
• gmina Murowana Goślina – Warbus (5 linii - 341, 348, 390, 395, 399)
• gmina Rokietnica – ZUK Rokbus (4 linie - 831, 832, 833, 853)
• gmina Suchy Las – ZKP Suchy Las (6 linii - 900, 905, 906, 907, 909, 918)
• gmina Swarzędz – ZGK w Swarzędzu (11 linii - 400N, 401, 405, 406, 407, 412, S3, S4, S6, S8, S9)
• gmina Tarnowo Podgórne – TPBus (5 linii - 01, 02, 04, 05, 07)
• miasto Puszczykowo – Eko-Rondo (2 linie - 642, 643)

Większość linii autobusowych łączących podpoznańskie miejscowości ze stolicą Wielkopolski kończy swój bieg na 6 dworcach i pętlach: dworzec Górczyn, dworzec Os. Jana III Sobieskiego, dworzec Rondo Rataje, dworzec Rondo Śródka, pętla Dębiec, pętla Ogrody.

Komunikację międzygminną obsługują również prywatni przewoźnicy operujący przede wszystkim busami:

Mieszkańcy gmin położonych dalej od Poznania (m.in. Buk, Kostrzyn, Pobiedziska i Stęszew) korzystają z licznych połączeń realizowanych przez PKS Poznań.

Gospodarka

Bliskość Poznania, który jest prężnym ośrodkiem gospodarczym oraz dużym rynkiem zbytu, powoduje że inwestorzy wybierają także okoliczne gminy na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Do inwestowania w powiecie poznańskim zachęcają m.in.:

• atrakcyjne położenie – gminy otaczające dynamicznie rozwijający się Poznań, przechodzą tędy ważne szlaki komunikacyjne (m.in. autostrada A2, transeuropejska linia kolejowa E 20), w pobliżu funkcjonuje międzynarodowy port lotniczy
• bliskość dużego ośrodka akademickiego
• rozwinięta infrastruktura techniczna
• korzystny klimat ekonomiczny

Mieszkańcy powiatu mają łatwy dostęp do pracy, edukacji, kultury oraz opieki zdrowotnej, dzięki czemu stale wzrasta liczba ludności. W roku 2000 powiat poznański zamieszkiwało 260,5 tys. osób, a w 2010 roku - już 327,1 tys. osób. Oznacza to, że w ciągu 10 lat przybyło tam aż 66,6 tys. nowych mieszkańców (wzrost liczby ludności o 26%). Największe przyrosty odnotowuje się w gminach: Dopiewo (wzrost o 69%), Komorniki (wzrost o 66%), Rokietnica (wzrost o 60%), Suchy Las (wzrost o 49%) oraz Tarnowo Podgórne i Kleszczewo (wzrost o 35%).

Inwestycje gminne

W latach 2006-2010 gminy powiatu poznańskiego otaczające stolicę Wielkopolski wydały na inwestycje łącznie około 1 390 mln zł (4 250 zł/mieszk.). Zbliżone kwoty na inwestycje przeznaczyły w tym okresie samorządy takich miast, jak Katowice (1 409 mln zł - 4 593 zł/mieszk.), Lublin (1 145 mln zł - 3 287 zł/mieszk.), Szczecin (1 136 mln zł - 2 801 zł/mieszk.), czy Bydgoszcz (1 021 mln zł - 2 868 zł/mieszk.).

Na terenie powiatu trwają prace przy dwóch wielkich inwestycjach drogowych, które zostaną zakończone w latach 2012-2013:

Specjalna strefa ekonomiczna

W Swarzędzu znajduje się podstrefa Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (KSSSE). Firmy, które zainwestują na tym terenie kwotę co najmniej 100 tys. EUR, uprawnione będą do skorzystania ze zwolnienia z podatku dochodowego CIT w wysokości 50-70% wartości poniesionych nakładów inwestycyjnych lub wartości dwuletnich kosztów pracy. Ulga ta przysługiwać będzie do 2017 r.

Podstrefa swarzędzka KSSSE obejmuje obszar 49,2 ha (wolne tereny - I 2012 r.). Grunty inwestycyjne znajdują się przy szlaku kolejowym E20 (Paryż – Moskwa) oraz w pobliżu dwujezdniowej drogi krajowej nr 92 (Berlin – Warszawa). Obszar ten należy do Centrum Logistyczno-Inwestycyjnego Poznań (CLIP), które buduje tutaj kompleks wielkich hal produkcyjno-magazynowych.

Firmy

W powiecie poznańskim działa 47,2 tys. podmiotów gospodarczych, co stanowi 12,6% wszystkich przedsiębiorstw Wielkopolski. Zbliżona liczba firm zarejestrowana jest w Bydgoszczy (43,7 tys.), Katowicach (42,8 tys.) i Lublinie (41,6 tys.).

Najliczniej reprezentowany jest handel i naprawy (13,1 tys. firm), następnie przetwórstwo przemysłowe (5,7 tys. firm), działalność naukowa (4,7 tys. firm) oraz transport i magazynowanie (3,6 tys. firm). Obecnie widoczny jest wzrost liczby przedsiębiorstw zajmujących się pośrednictwem finansowym i obsługą nieruchomości, a także spółek z kapitałem zagranicznym. Najwięcej firm zarejestrowanych jest w gminach Swarzędz (6,7 tys. firm), Luboń (4,3 tys. firm), Tarnowo Podgórne (4,2 tys. firm), Mosina (3,6 tys. firm) oraz Czerwonak i Komorniki (po 3,1 tys. firm).

W powiecie poznańskim ulokowało się 885 spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego – najwięcej w gminach Tarnowo Podgórne (230) i Swarzędz (139).

Na terenie powiatu istnieje dobrze rozwinięta sieć instytucji wspierania przedsiębiorczości (m.in. centra doradztwa, fundusze pożyczkowe, instytuty naukowo-badawcze, ośrodki innowacji, centra informacyjne, izby branżowe).

Pracujący, bezrobocie i dojazdy do pracy

Pod koniec 2010 r. w powiecie poznańskim pracowało łącznie 102,4 tys. osób (w firmach zatrudniających co najmniej 10 osób), zbliżony poziom zatrudnienia odnotowano w Szczecinie (110,9 tys. osób). Najwięcej miejsc pracy znajduje się w gminach Tarnowo Podgórne (18,7 tys.), Swarzędz (14,0 tys.), Komorniki (9,2 tys.), Kórnik (8,6 tys.), Czerwonak (6,5 tys.) i Suchy Las (6,0 tys.).

W powiecie poznańskim najwięcej osób pracuje:

• w przemyśle i budownictwie (44,6 tys. osób)
• w handlu i naprawach, transporcie i magazynowaniu, zakwaterowaniu i gastronomii, informacji i komunikacji (32,3 tys. osób)
• w pozostałych usługach - m.in. nauka, administracja publiczna, ochrona narodowa, opieka zdrowotna i kultura (14,7 tys. osób)
• w rolnictwie (9,3 tys. osób)
• w działalności finansowej i ubezpieczeniach oraz w obsłudze nieruchomości (1,5 tys. osób)

Poziom bezrobocia w powiecie poznańskim należy do najniższych w kraju – pod koniec stycznia 2012 r. stopa bezrobocia wynosiła 4,0% (5,9 tys. osób bezrobotnych).

Z badań poznańskiego Ośrodka Statystyki Miast przeprowadzonych w 2006 r. wynika, że w aglomeracji poznańskiej występuje przepływ siły roboczej – oznacza to, że część mieszkańców tego obszaru dojeżdża do pracy w innej gminie niż ta, w której mieszkają:

• w 2006 r. do pracy w innych gminach dojeżdżało 39 537 mieszkańców powiatu poznańskiego, z tej liczby 25 555 osób (64,6%) pracowało w Poznaniu – najwięcej zatrudnionych dojeżdżało do pracy w stolicy Wielkopolski z gmin Swarzędz (4 208 osób), Czerwonak (3 375 osób), Luboń (2 992 osoby) i Mosina (1 934 osoby); kolejnych 11 357 mieszkańców (28,7%) dojeżdżało do pracy w innej gminie powiatu poznańskiego, a 1 112 osób (2,8%) dojeżdżało w celach zarobkowych do Warszawy

• w 2006 r. do pracy w innych gminach dojeżdżało 13 374 mieszkańców Poznania, z tej liczby 9 951 osób (74,4%) pracowało w powiecie poznańskim – najwięcej poznaniaków znalazło zatrudnienie w gminach Tarnowo Podgórne (2 905 osób), Swarzędz (1 412 osób), Suchy Las (1 055 osób), Komorniki (889 osób), Czerwonak (795 osób) i Luboń (711 osób); kolejnych 1 195 mieszkańców Poznania (8,9%) dojeżdżało do pracy w Warszawie

Przemysł

Miasto Poznań razem z pięcioma najbardziej uprzemysłowionymi gminami powiatu poznańskiego – Luboniem, gminą Tarnowo Podgórne, gminą Swarzędz, gminą Czerwonak i gminą Komorniki – tworzą Poznański Okręg Przemysłowy.

Do największych zakładów produkcyjnych działających w powiecie poznańskim należą m.in.: ArjoHuntleigh, Curtis Health Caps, Deceuninck, Dramers, Forte Sweden, Hammer, Hempel, Hilding Anders, Imperial Tobacco, Kimball Electronics, Kraft Foods, MAN Bus, Marmite International, Nordenia, Novol, R.Twining & Company, Schattdecor, Sokołów, Solaris Bus & Coach, Stora Enso, Strauss Cafe, TFP, Volkswagen Poznań, czy Wavin Metalplast-Buk.

Magazyny i logistyka

Z raportu sporządzonego przez firmę Cushman&Wakefield wynika, że w lipcu 2011 r. aglomeracja poznańska dysponowała 931 000 m² nowoczesnej powierzchni magazynowej, w budowie znajdowały się kolejne hale o łącznej powierzchni 46 000 m².

Na początku 2012 r. w powiecie poznańskim funkcjonowało 10 większych parków magazynowych o powierzchni od 24 000 do 264 000 m². Skupione one były wzdłuż autostrady A2 oraz przy równoległej do niej drodze krajowej nr 92. Obecnie inwestorzy interesują się również terenami przy powstających drogach ekspresowych – Zachodniej Obwodnicy Poznania i Wschodniej Obwodnicy Poznania.

W podpoznańskich gminach działają 4 nowoczesne terminale kolejowe – CLIP w Swarzędzu, Cargosped (PKP Cargo) w Kobylnicy, Cargosped (PKP Cargo) w Gądkach oraz Polzug Intermodal Polska w Gądkach.

Funkcjonujące w Swarzędzu - STS Centrum Dystrybucji Samochodów - to jedno z większych w Europie Środkowo-Wschodniej centrów logistyki samochodów osobowych i dostawczych. Mieści się ono na obszarze 30 ha i dysponuje miejscami postojowymi dla 15 000 samochodów. Firma zajmuje się transportem pojazdów, dostawą do dealerów, magazynowaniem, ekspedycją samochodów drogą kolejową oraz doposażaniem pojazdów.

Handel

Ze względu na dynamiczny wzrost liczby mieszkańców podpoznańskich miejscowości, powstają tam liczne delikatesy, dyskonty oraz mniejsze supermarkety. Rozbudowywane i modernizowane są również istniejące już placówki handlowe. Sklepy dyskontowe i markety budowane są również przy trasach wylotowych z Poznania, aby osoby pracujące w stolicy Wielkopolski mogły dokonywać zakupów w drodze powrotnej do domu.

W marcu 2012 r. mieszkańcy powiatu poznańskiego mogli korzystać z wielu sklepów spożywczo-przemysłowych należących do polskich i zagranicznych sieci handlowych:

• ABC (34 sklepy),
• Aldi (1 sklep),
• Arturo (2 sklepy),
• Biedronka (20 sklepów),
• Carrefour Market (2 sklepy),
• Chata Polska (29 sklepów),
• Delikatesy 34 (1 sklep),
• Dino (6 sklepów),
• EKO (2 sklepy),
• Freshmarket (6 sklepów),
• Intermarché (2 sklepy),
• Lewiatan (9 sklepów),
• Lidl (2 sklepy),
• Milea (2 sklepy),
• Netto (5 sklepów),
• Odido (6 sklepów),
• Piotr i Paweł (4 sklepy),
• POLOmarket (5 sklepów),
• PSS Społem Poznań (1 sklep),
• PSS Społem Puszczykowo (11 sklepów),
• Sklep Polski (11 sklepów),
• Stokrotka (1 sklep),
• Tesco Supermarket (3 sklepy),
• Żabka (45 sklepów).

W podpoznańskich miejscowościach zlokalizowane są także sklepy wielkopowierzchniowe (powyżej 3 000 m²):

• Auchan, Decathlon, Leroy Merlin i Nico w Swadzimiu
• Tesco i Leroy Merlin w Swarzędzu

Galerie handlowe i centra wyposażenia wnętrz działające w powiecie poznańskim:

Na terenie Toru Samochodowego Poznań w Przeźmierowie funkcjonuje giełda i kiermasz części samochodowych. Zarządcą obiektu jest Automobilklub Wielkopolski. Na giełdzie handluje regularnie około 3,5 tys. osób, z czego około 1 tys. stanowią sprzedawcy samochodów.

Budownictwo mieszkaniowe

Deweloperzy oraz inwestorzy znajdują w gminach powiatu poznańskiego ciekawe tereny pod zabudowę mieszkaniową, w pobliżu Wielkopolskiego Parku Narodowego, parków krajobrazowych, z dogodnym dojazdem do Poznania. W rejonie tym nie prowadzi się uciążliwej dla mieszkańców działalności gospodarczej.

W latach 2006-2010 oddano tutaj do użytku 18,0 tys. nowych domów i mieszkań – zbliżony poziom odnotowano w Gdańsku (18,7 tys.), trochę niższy w Poznaniu (16,9 tys.), znacznie mniej lokali mieszkalnych powstało w Łodzi (9,0 tys.), Szczecinie (8,1 tys.), Lublinie (8,0 tys.), Bydgoszczy (4,8 tys.), czy Katowicach (4,4 tys.).

Charakterystyczną cechą poznańskiego rynku nieruchomości jest fakt, iż od 2008 r. na obszarze gmin powiatu poznańskiego powstaje więcej nowych domów i mieszkań, aniżeli w samym Poznaniu.

W 2011 r. przewaga powiatu poznańskiego nad Poznaniem pod względem oddanych do użytkowania mieszkań była wyjątkowo wysoka – 1 829 lokali. Inwestycje indywidualne w postaci domów jednorodzinnych stanowiły tutaj 50,2% oddanych do użytkowania lokali mieszkalnych, a mieszkania na sprzedaż lub wynajem w budynkach wielorodzinnych – 49,8%.

W latach 2008-2011 najwięcej nowych mieszkań i domów powstało w gminach:

Turystyka

Samorządy gmin Czerwonak, Mosina, Rokietnica i Stęszew czekają na inwestorów realizujących przedsięwzięcia w zakresie ochrony środowiska, rekreacji, kultury, sportu i wypoczynku. Natomiast w gminach Murowana Goślina, Tarnowo Podgórne, Stęszew, Swarzędz oraz Komorniki rozwija się turystyka biznesowa – liczne hotele i centra konferencyjne oferują połączenie wypoczynku z organizacją szkoleń.

W 2010 r. z obiektów noclegowych zlokalizowanych w gminach powiatu poznańskiego skorzystało 158,3 tys. turystów, w tym 13,9 tys. osób z zagranicy. Stopień wykorzystania pokoi wyniósł 35,4%, a przeciętna długość pobytu – 1,9 doby. Zbliżona ilość turystów odwiedziła w tym okresie powiat nowotarski (149,7 tys.), powiat legionowski (160,7 tys.), Białystok (164,0 tys.) i powiat koniński (159,9 tys.).

Przez powiat poznański przebiegają trasy turystyczne: Szlak Piastowski, Szlak Romański, Trasa Kórnicka oraz Wielkopolska Droga św. Jakuba. Wokół Poznania wytyczono tzw. Pierścień Rowerowy Dookoła Poznania połączony z centrum miasta siedmioma szlakami dojazdowymi.

W podpoznańskich gminach na turystów czekają liczne atrakcje, do których należą m.in.:

• park linowy Cascader Park w Kobylnicy
• baza Moto-Armii w Golęczewie – przejażdżki pancernym sprzętem militarnym po poligonie, market militarny
• skansen miniatur Szlaku Piastowskiego w Pobiedziskach
• kompleks pałacowy w Rogalinie – pałac, wozownia, galeria malarstwa, park ze słynnymi "dębami rogalińskimi"
• kompleks zamkowy w Kórniku – zamek, oficyny, wozownia, największe w Polsce arboretum
• Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach – skansen wielkopolskiej wsi, odwiedzić można również znajdujące się w pobliżu stanowisko archeologiczne na wyspie Ostrów Lednicki (Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy)
• Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka z wieżą widokową na Dziewiczej Górze
• Wielkopolski Park Narodowy
• Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie ze swoimi oddziałami – Muzeum Przyrodniczo-Łowieckim w Uzarzewie oraz Skansenem i Muzeum Pszczelarstwa w Swarzędzu

Sąsiednie powiaty

Sąsiednimi powiatami powiatu poznańskiego są: gnieźnieński, wrzesiński, średzki, śremski, kościański, obornicki, grodziski, szamotulski, nowotomyski, wągrowiecki.