Potasze

Potasze – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Czerwonak.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie poznańskim.

Jak wiele miejscowości w Wielkim Księstwie Poznańskim, powstała ona w wyniku wprowadzenia w życie ustawy regulacyjnej, inaczej uwłaszczeniowej z 1823 roku, która nakazywała dużym posiadaczom ziemskim nadać chłopom ziemię na własność za odszkodowaniem.

Najczęściej postępowano w ten sposób, że na miejscu starej wsi pozostawiano folwark jako własność dziedzica, zaś gospodarstwa podlegające uwłaszczeniu przenoszono na nowe miejsce. Z takiej przebudowy powstawała osada chłopska w postaci nowoczesnej, regularnej kolonii liniowej. Taką właśnie wsią są Potasze, które powstały w roku 1835 na wschód od istniejącej już miejscowości Owińska.

Potasze zamieszkiwane były i są po części nadal przez rodziny Mikołajczaków, Baczyńskich, Mądrych, Żurowskich, Ślusarczyków, Cieślaków, Kijanowskich, Sulejów, Olkiewiczów. Obecnie funkcję sołtysa wsi pełni Jan Mikołajczyk.

W ostatnich latach Wielkopolanie mogli usłyszeć o Potaszach z racji prowadzonych intensywnych badań nad populacją nietoperzy. W ciągu zimowych kontroli naukowcy z poznańskiego Uniwersytetu w piwnicy leśnictwa Potasze znaleźli dwa nietoperze mopki oraz jednego nocka i jednego gacka.

W szkole w Koziegłowach gościła wystawa poświęcona historii Potasz, którą przygotowali pracownicy Gminnego Ośrodka Kultury „Sokół” z Olgą Matelską-Krauze na czele. W poprzednich miesiącach wystawa prezentowana była w Potaszach i Czerwonaku. Udało się ją zorganizować dzięki pomocy mieszkańców wsi, którzy wypożyczyli wiele rodzinnych dokumentów i pamiątkowych zdjęć. Część materiałów pochodziła z Archiwum Państwowego w Poznaniu. Oprócz różnorodnych historycznych dokumentów na wystawie można było oglądać przedmioty codziennego użytku, takie jak żelazka na duszę czy moździerze.

Po długich poszukiwaniach udało mi się dotrzeć do wydanego w 1995 roku krótkiego opracowania pt. „Świat legend, baśni i podań ludowych, a także strachów i przesądów w Gminie Czerwonak”. Jego autorem jest nieżyjący już historyk-amator, zajmujący się dziejami gminy, Tadeusz Piszczek. Pisze on, że potasz to składnik niezbędny do wypieku pierników. Dzisiaj otrzymuje się go drogą chemiczną. W dawnych czasach siostry cysterki rezydujące na Dziewiczej Górze uzyskiwały go z popiołu po spalonych twardych drzewach, takich jak dąb, buk, akacja, grab. W swoich lasach siostry zatrudniały do pracy aż sześciu tzw. potaszników. Jak wspomina pocysterska kronika z 1730 roku gotowy potasz odwożono do Torunia i Gdańska. Od jego nazwy wzięła się nazwa wsi Potasze.