Krzyżanowo (województwo wielkopolskie)

Krzyżanowo – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie śremskim, w gminie Śrem. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Wieś położona przy lokalnej drodze powiatowej nr 4069 z Pucołowa do Kadzewa przez Błociszewo, drogi bocznej z Manieczek, 8 km na zachód od Śremu. Przy drodze powiatowej nr 4066 do Gaju położona jest część Krzyżanowa zwana Hubami. Przez wieś przebiega Droga św. Jakuba - wielkopolski odcinek szlaku pielgrzymkowego do katedry w Santiago de Compostela w Galicji w północno-zachodniej Hiszpanii.

Pierwsza wzmianka o wsi w dokumentach pojawiła się w 1396 i wspomina Dzierżka z Krzyżanowa. Kolejnym właścicielem był Hinak, herbu Świnka, który przyjął nazwisko Krzyżanowski. Wieś pozostała własnością tego rodu do połowy XIX wieku. Następnymi właścicielami byli Wilczyńscy, herbu Poraj. W 1831 gościem Ksawerego Wilczyńskiego i Ludwiki z Nieżychowskich w starym drewnianym dworze był Adam Mickiewicz. W Krzyżanowie urodził się Włodzimierz Wilczyński – organizator kosynierów w bitwie obronnej o Książ Wielkopolski oraz dowódca oddziału partyzanckiego w czasie Wiosny Ludów. W 1881 majątek Krzyżanowo zlicytowano i do 1945 pozostał w rękach niemieckich. W 1960 zespół pałacowo-parkowy z folwarkiem przekształcono w zakład rolny kombinatu PGR Manieczki. W pałacu w 1982 mieścił się Ośrodek Studencki im. Adama Mickiewicza, jeden z pokoi stanowiła izba pamięci poświęcona poecie. Od 1990 zespół jest niedostępną własnością prywatną.

Zabytkami chronionymi prawem są:

• Park krajobrazowy – o powierzchni 7,69 ha z połowy XVIII wieku.
• Zespół folwarczno-pałacowy – w centrum parku pałac, barokowo – klasycystyczny z ok. 1910, w elewacji frontowej: reprezentacyjny portal oraz kartusze herbowe dawnych właścicieli.

W gminnej ewidencji zabytków znajduje się również:

• Budynek szkoły z końca XIX wieku.

We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. Władysława Stanisława Reymonta. W roku szkolnym 2006/2007 uczęszczało do niej 62 uczniów. Do świątków przydrożnych Krzyżanowa należy figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z 1945 przy szkole, kapliczka Dzieciątka Jezus z 1968, kapliczka Najświętszego Serca Jezusa z 1945 oraz krzyż przydrożny z 1976 w tzw. Hubach.