Wronki

Wronki – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wronki. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. pilskiego.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 11 462 mieszkańców.

We Wronkach znajduje się największy w Polsce zakład karny.

Położenie

Wronki leżą w odległości 55 km od Poznania, przy północnej krawędzi Wysoczyzny Poznańskiej w zakolu doliny rzeki Warty, na skraju rozległych borów Puszczy Noteckiej, przy szlaku kolejowym Poznań - Szczecin. Teren miasta i gminy przedzielony jest rzeką Wartą. Na północ od rzeki rozciągają się wydmy śródlądowe, gęsto porośnięte sosnowymi borami.

Na terenie gminy jest 14 polodowcowych jezior. Zajmuje ona obszar 302,1 km² i liczy około 25 tys. mieszkańców. Samo miasto zamieszkuje blisko 12 tys., a jego powierzchnia wynosi 5,81 km². Gmina podzielona jest na 22 sołectwa, są to: Nowa Wieś, Wróblewo, Jasionna, Marianowo, Samołęż, Kłodzisko, Stare Miasto, Popowo, Pakawie, Biezdrowo, Chojno, Głuchowo, Pożarowo, Chojno Błota, Wierzchocin, Lubowo, Chojno Młyn, Ćmachowo, Obelzanki, Rzecin, Stróżki, Wartosław i Kunsinowo.

Historia

Już w czasach prehistorycznych, a dokładniej w środkowej epoce kamienia, mezolicie (8000 - 4800 p.n.e.), ludzie zamieszkiwali okolice Wronek. Dowodzą tego wykopaliska przeprowadzone na Borku, w czasie których w pobliżu lewego brzegu Warty znaleziono krzemienne grociki strzał do łuku.

Pierwszy zapis dotyczący Wronek pochodzi z 1251 i dotyczy prawdopodobnie miejscowego grodu. W 1279 książę Przemysł II ufundował we Wronkach klasztor Dominikanów, co wobec braku innych dokumentów uważane jest przez historyków za argument na dokonaną w tym okresie we Wronkach lokację miasta. W 1348 we Wronkach król Polski Kazimierz Wielki spotkał się z margrabią brandenburskim - Ludwikiem Wittelsbachem.

W XIII i XIV wieku głównie dzięki atrakcyjnej lokalizacji (przy szlaku wodnym, jakim była Warta oraz szlaku drogowym: Poznań – Szczecin) nastąpił rozwój gospodarczy miasta. Dowodzi tego dokument z 1390, w którym wymienia się znajdującą się we Wronkach komorę celną, osiągającą dla miasta spore zyski.

Wronki stanowiły wówczas własność królewską, oddaną w dzierżawę rodom szlacheckim. Dopiero w 1515 miasto stało się własnością prywatną, należącą do bogatego i wpływowego rodu wielkopolskiego Górków. W 1592 r. Wronki zostały sprzedane rodzinie Czarnkowskich herbu Nałęcz. Kolejnymi właścicielami byli: Kostkowie (w XVII wieku), Łęccy, Koźmińscy (w XVIII wieku) i Dzieduszyccy (w XIX wieku). Ostatnimi właścicielami miasta byli Grabowscy.

W 1793 r. nastąpił II rozbiór Polski, w wyniku którego cała Wielkopolska, a więc również Wronki, znalazła się pod zaborem pruskim. Wielkopolanie na ponad sto lat stracili swobody obywatelskie oraz zostali poddani uciskowi i germanizacji ze strony zaborcy. Polacy zachowali swoją tożsamość narodową i zakładali różnego rodzaju organizacje, które pobudzały ich patriotyzm i poczucie polskości. Również we Wronkach miało miejsce to zjawisko. Powołano do życia takie organizacje jak: Towarzystwo Przemysłowe, Towarzystwo Czytelni Ludowych, towarzystwa sportowe - np. Wroniecki Klub Cyklistów "Sokół". Także ożywiło swoją działalność liczące kilka wieków Bractwo Kurkowe. Olbrzymim sukcesem było powołanie w 1857 r. najstarszej w Polsce Ochotniczej Straży Pożarnej.

Od połowy XIX stulecia nastąpiło w mieście spore ożywienie gospodarcze. Przyczyniło się do tego zwłaszcza wybudowanie i uruchomienie w 1848 r. linii kolejowej Poznań - Szczecin. W 1894 r. powstało również jedno z największych w Polsce więzień, a w ślad za tym przyjechała do Wronek duża ilość niemieckich urzędników.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. mieszkańcy Wronek powoływali do życia zespoły muzyczne (szczególnie chóry), drużyny harcerskie i kluby sportowe. Także istniejący już od dawna "Sokół" i Bractwo Kurkowe wznowiły ożywioną działalność. Również pod względem gospodarczym Wronki odnosiły spore sukcesy. Największym wówczas pracodawcą była Fabryka Przetworów Kartoflanych. Obecnie największym zakładem pracy we Wronkach, zatrudniającym około 2 tysiące osób, jest szeroko znana w całej Polsce firma produkująca sprzęt AGD – Amica.

Zabytki

• Kościół parafialny pw. św. Katarzyny w stylu gotyckim, wzniesiony pod koniec wieku XV wieku, ołtarz główny, rzeźbiony i malowany w 1954 r. zawiera w środku cenną rzeźbę Chrystusa Vir Dolorum z ok. XV wieku.
• Kościół klasztorny oo. Franciszkanów z XVII w., wcześniej siedziba dominikanów

Oświata

• Szkoły wyższe
  • Wyższe Seminarium Duchowne Braci Mniejszych Prowincji św. Franciszka z Asyżu

pw. Bł. Dunsa Szkota

• Szkoły średnie
  • Zespół Szkół nr 1 im. Powstańców Wielkopolskich
  • Zespół Szkół nr 2
• Gimnazja
  • Gimnazjum im. Zbigniewa Herberta
• Szkoły podstawowe i Przedszkola
  • Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Janusza Korczaka
  • Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Kornela Makuszyńskiego
  • Przedszkole nr 1 „Bajkowy Świat”
  • Przedszkole nr 2
  • Prywatne Przedszkole „Cyrylek” im. Cyryla Sroczyńskiego

Kultura i imprezy cykliczne

Stałą corocznie odbywającą się imprezą w mieście są dni Wronek, rozpoczynające się w pierwszych dniach maja. Impreza co roku rozpoczyna się Biegami Ulicznymi o Puchar Burmistrza miasta. Kwiecień to okres w mieście kiedy odbywa się Tydzień Kultury Chrześcijańskiej. Przełom sierpnia i września to okres koncertów muzyki organowej i kameralnej w kościele przyklasztornym oo. franciszkanów. Ostatni weekend września - Pożegnanie lata - festyn parafialny parafii pw. Św. U. Ledóchowskiej. Ponadto we Wronkach działa Wroniecki Ośrodek Kultury, którego celem jest prowadzenie działalności kulturalnej, upowszechnianie i ochrona kultury. W strukturach WOK-u działają:

• Biblioteka Publiczna, przy ul.Szkolnej posiadająca 4 filie. Księgozbiór biblioteki zawiera 72.381 woluminów, posiada dostęp do internetu dla czytelników. Biblioteka prowadzi lekcje biblioteczne, organizuje konkursy plastyczne.
• Muzeum Regionalne, przy ul.Szkolnej 2, powstałe z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Wronieckiej. Muzeum posiada stałe wystawy: historyczno-etnograficzną i archeologiczną.
• Kręgielnia
• Sala koncertowo-kinowa

Miasta partnerskie

• Beverwijk (Holandia)
• Landwarów (Litwa)
• Plerin (Francja)
• Konakli (Turcja)
• Cookstown (Irlandia Północna)

Zobacz też

• Amica Wronki
• Zakład Karny Wronki