Wągrowiec

Wągrowiec – miasto i gmina w województwie wielkopolskim, w powiecie wągrowieckim, 60 km na północny wschód od Poznania.

Według danych z 31 grudnia 2010 miasto liczyło 25 083 mieszkańców.

Położenie

Według danych z roku 2002 Wągrowiec ma obszar 17,91 km², w tym: użytki rolne: 43%, użytki leśne: 13%.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 17,83 km². Miasto stanowi 1,72% powierzchni powiatu.

Gminę miejską Wągrowiec otacza gmina wiejska Wągrowiec.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa pilskiego.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Historia

Miasto zostało założone około 1300 jako osada na wyspie Prostynia (Prostorzecze) w dolinie rzek Nielby i Wełny. W 1319 tereny wokół Wągrowca jak i sama osada zostały wykupione przez zakon cystersów. Miasto zostało ulokowane w 1381 a w 1396 Cystersi przenieśli swoją siedzibę z Łekna do Wągrowca. Przekazanie praw miejskich datowane jest na 1381. Wągrowiec jest ściśle związany z zakonem cystersów łekneńskich i rodem Pałuków. W Wągrowcu mieszkali znani i podziwiani ludzie, m.in. Jakub Wujek, który przetłumaczył Biblię na język polski, a wągrowieckie gimnazjum (obecnie I LO) ukończył Stanisław Przybyszewski.

W 1793 miasto znalazło się pod zaborem pruskim. Mieszkało tu wówczas zaledwie 612 osób i było 111 drewnianych domów. Wiek XIX przyniósł pewne ożywienie gospodarcze. W 1881 zarejestrowano już 4392 mieszkańców. 1 września 1939 Wągrowiec przeżył bombardowanie przez Luftwaffe, zginęło wówczas wielu mieszkańców miasta, w tym ówczesny burmistrz Szymon Wachowiak. 5 września do miasta wkroczyło wojsko niemieckie i przez cały okres II wojny światowej doprowadziło praktycznie do jego całkowitego wyludnienia. Niemcy podczas okupacji zmienili nazwę miasta na niem. Eichenbrück. Zostało ono wyzwolone 23 stycznia 1945 przez 220 Samodzielną Gatczyńską Brygadę Pancerną pod dowództwem pułkownika Andrieja Paszkowa. Od tego momentu Wągrowiec notuje stały dynamiczny rozwój osiągając w 2004 liczbę 24529 mieszkańców.

Komunikacja

Wągrowiec posiada połączenia kolejowe do stacji:

• Gołańcz – 4 razy dziennie
• Poznań Główny – 9 razy dziennie i 1 przez Poznań do Wolsztyna.

Na linii Poznań-Wągrowiec-Gołańcz kursują tzw. szynobusy.

Drogi wojewódzkie:

• 190 Krajenka – Szamocin – Margonin – Wągrowiec – Gniezno
• 196 Poznań – Murowana Goślina – Wągrowiec
• 241 Tuchola – Sępólno Krajeńskie – Więcbork – Nakło nad Notecią – Wągrowiec – Rogoźno
• 251 Kaliska k.Wągrowca – Żnin – Barcin – Pakość – Inowrocław

Przyroda

Wągrowiec położony jest na Pojezierzu Wielkopolskim, krajobraz okolic miasta jest ciekawy i urozmaicony z bogactwem lasów mieszanych i rynnowych jezior polodowcowych.

W Wągrowcu znajduje się unikatowe zjawisko geograficzne – skrzyżowanie rzek – błędnie zwane bifurkacją. Tworzą je Wełna z Nielbą, krzyżując się pod kątem prostym. Jest to twór sztuczny – kanał wybudowany w wieku XIX w trakcie prac melioracyjnych systemów dolinnych obu rzek. Warty zobaczenia jest Rezerwat Przyrody "Dębina" z cennymi okazami dębów szypułkowych, pomnikiem przyrody dębem "Korfantym" oraz rezerwatem czapli siwej. W zachodniej części miasta oraz na rzece Wełnie można spotkać żeremia niedawno osiadłych tu bobrów.

Wągrowiec jest malowniczo położony nad 3 jeziorami: Durowo, Łęgowo i Rgielskie. Jego wartością jest połączenie miasta powiatowego z przyrodą.

Części miasta

• Berdychowo – południowa i największa, co do powierzchni, dzielnica Wągrowca, obejmująca ulice: Skrajna, 23 Stycznia, Berdychowska, Główna Osiedla, Grunwaldzka, Harcerska.

• Centrum – dzieli się na dwie części. Północna część położona jest w okolicy rynku oraz ul. Kościuszki, znajdują się tu główne urzędy miasta min. urząd miejski, starostwo powiatowe, ratusz oraz sąd. Część południowa – położona na wyspie otoczonej rzekami Nielbą i Wełną, znajdują się tu ważniejsze zabytki miasta min. kościół farny, klasztor pocysterski czy też opatówka.
• Durowo – północna dzielnica Wągrowca położona nad wschodnim brzegiem jeziora Durowskiego, przy drodze wojewódzkiej nr 190.
• Jaśniak – inna nazwa Straszewo, wschodnie osiedle Wągrowca położone nad rzeką Nielbą. Pierwotnie dzielnica była wsią – własność cystersów z pobliskiego klasztoru w Łeknie. (obejmuje ulice: część ul. Janowieckiej, Łakińskiego, Palińskiego, Polna, Przybyszewskiego, Siostry Joanny, Straszewska)
• Osada – zachodnia dzielnica, miasta Wągrowiec położona na lewym brzegu Jeziora Durowskiego.
• Osiedle Wschód – to największe, co do liczby ludności, osiedle Wągrowca. Jest najbardziej na wschód wysunięte. Powstało w okresie PRL-u. (obejmuje ulice: 11 listopada, Bartscha, Bukowieckiego, Kopernika, Kowalskiego, Mikołajczyka, Rzeczna, Wróblewskiego)
• Taszarowo – osiedle w południowej części Wągrowca. (obejmuje ulice: część ul. 11 listopada, Daleka, Marcinkowo, Taszarowska, Wierzbowa)

Kultura

Centra kulturalne miasta

• Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia
• Amfiteatr Miejski
• Biblioteka Parafialna (Klasztor)
• Biblioteka Publiczna
• Muzeum Regionalne
• Miejski Dom Kultury
• Kino MDK
• Szlak cysterski
• Wielkopolska Pętla Szlaku Cysterskiego

Atrakcje turystyczne

W 2007 na łamach "Tygodnika Wągrowieckiego" zostało przeprowadzone głosowanie na tzw. 7 cudów powiatu wągrowieckiego. Wybrane zostały:

• Kościół św. Mikołaja w Tarnowie Pałuckim
• Kamień Św. Wojciecha w Budziejewku
• Piramida rotmistrza Łakińskiego w Łaziskach k. Wągrowca
• Dąb „Korfanty” w Rezerwacie Dębina
• Skrzyżowanie rzek Nielby i Wełny
• Klasztor pocysterski w Wągrowcu
• Opatówka w Wągrowcu

Jednym z zabytków jest wągrowiecka fara (kościół katolicki pod wezwaniem św. Jakuba – patrona miasta) z freskami w kaplicy pw. Matki Boskiej Różańcowej.

Sport i rekreacja

W miejscowości działa klub sportowy Nielba Wągrowiec. Został on założony w 1925 roku. Aktualnie sekcja piłki nożnej gra w II lidze, natomiast sekcja piłki ręcznej gra w ekstraklasie mężczyzn. W obrębie miasta znajdują się dwa stadiony; piłkarski i lekkoatletyczny oraz hala sportowa z zapleczem do odnowy biologicznej. Wągrowiec posiada bogate walory rekreacyjne w postaci czystych jezior, stwarzających dobre warunki do uprawiania sportów wodnych (nad jeziorem Durowskim swoje przystanie mają kluby żeglarskie: LKSiT Neptun oraz Ogniwo) i wędkarstwa. Stale poszerza się baza hotelowa, funkcjonuje nowoczesny Aquapark oraz rozbudowywane są ścieżki rowerowe. W mieście działa ponadto klub sportowy "Tiger" zrzeszający młodych adeptów karate.

Od 2006 do 2008 roku Wągrowiec był również punktem na trasie wyścigu Tour de Pologne.

Wspólnoty wyznaniowe

Katolicyzm

• Kościół rzymskokatolicki
  • kościół pw. św Wojciecha
  • kościół pw. św. Piotra i Pawła
  • kościół pw. bł. Michała Kozala
  • kościół farny pw. św. Jakuba
  • klasztor pocysterski

Protestantyzm

• Kościół ewangelicko-augsburski – filiał parafii w Pile

Inne

• Świecki Ruch Misyjny "Epifania"
• Zbór w Wągrowcu, ul.Wodna 10.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Schönwalde-Glien
• Adendorf
• Gyula
• Krasnogorsk
• Le Plessis-Trévise

Osoby związane z miastem

• dr Tadeusz Nożyński (ur. 1904 w Tenczynku, zm. 2000 w Wągrowcu) – z wykształcenia historyk - pedagog, autor monografii miasta, animator kultury, m.in. chóralistyki
• Franciszek Jerzy Łakiński – rotmistrz wojsk napoleońskich

Osoby urodzone w Wągrowcu lub z nim związane

• Jakub Wujek – tłumacz Biblii
• Adam z Wągrowca – organista i kompozytor, zakonnik (rodem z Margonina)
• Max Gerson – lekarz, twórca tzw. "terapii Gersona"
• Michał Musielak – historyk, bioetyk, badacz problematyki eugeniki i dziejów filozofii medycyny w Polsce, uczeń Julii Zabłockiej i Antoniego Czubińskiego
• Artur Siódmiak – reprezentant Polski w piłce ręcznej
• Monika Drybulska – lekkoatletka, maratonka

Absolwenci wągrowieckich szkół

• Walenty Szwajcer – odkrywca osady w Biskupinie
• Stanisław Przybyszewski – pisarz
• Bolesław Jaśkowski – działacz narodowy