Przemęt (województwo wielkopolskie)

Przemęt (niem. Priment) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Przemęt.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Przemęt. Leży na trasie szlaku cysterskiego, nad jeziorami Przemęckim Dużym i Małym w dorzeczu Obry.

Historia

Nazwa wsi wywodzi się od brodu przez bagna (przez męty). W przeszłości była to jedna z najstarszych osad na pograniczu wielkopolsko-śląskim, a później ważny gród, wzmiankowany po raz pierwszy w 1210 roku. Ślady kultury łużyckiej pochodzą z około XII wiek p.n.e. W XI wieku wybudowano gród piastowski. U schyłku XIII wieku lokowano tu miasto królewskie (zapewne po 1296 r., gdy tereny te opanował książę głogowski Henryk). W 1395 roku król Władysław II Jagiełło miasto i gród wraz z należącymi do niego wsiami zastawił Borkom z Gryżyny. Gdy w obliczu wojny z Krzyżakami nie było widoków na rychły wykup zastawu, król 3 lipca 1408 roku zgodził się oddać Przemęt cystersom pod warunkiem wykupienia przez nich zastawu. Zakonnicy pozostali w Przemęcie do 1805 roku. W 1656 w czasie potopu szwedzkiego miasto zostało zniszczone, podobnie jak i w czasie wojen w latach 1702-1710 i 1756-1763. Z powodu słabego rozwoju w 1797 roku Przemęt utracił prawa miejskie. Po rozbiorach dobra cysterskie skonfiskował rząd pruski i sprzedał marszałkowi dworu, hrabiemu von Keyserlink. Okolica zachowała polski charakter, a okoliczni gospodarze 18 maja 1866 roku powołali jedno z najstarszych w Wielkopolsce kółek rolniczych.

Po I wojnie światowej Przemęt znalazł się w Polsce. Od 1975 jest siedzibą Urzędu Gminy.

W I połowie XVIII wieku działał tutaj kompozytor polski Benedykt Cichoszewski.

Zabytki

• Pocysterski zespół klasztorny z XVII wieku. Kościół posiada barokowe wnętrze. Ołtarz, stalle oraz konfesjonały wykonane są z czarnego dębu wydobytego z obrzańskich bagien.

Bibliografia

• Martin Sprungala: Die deutsche Klostersiedlung Mauche (Mochy) und das Primenter Land (in Großpolen/ Wielkopolska) – zwischen Ethnizität und Konfessionalität. Langwaden 2000, 302 S., ISBN 3-934551-08-4