Krajenka

Krajenka (niem. Krojanke) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie złotowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Krajenka. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. pilskiego.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 3681 mieszkańców.

Położenie

Miasto i Gmina Krajenka leży w północnej części województwa wielkopolskiego, w powiecie złotowskim, przy trasie Piła – Człuchów oraz Krajenka – Gniezno. Gmina ma powierzchnię 191 km², z czego połowę stanowią grunty orne. Miasto leży nad rzeką Głomią, na wysokości 105 m n.p.m.

Przez Krajenkę przebiegają drogi:

• Droga wojewódzka nr 188 (Piła – Człuchów)
• Droga wojewódzka nr 190 (Gniezno – Krajenka)

Ponadto istnieją drogi lokalne do Głubczyna, Buntowa i Tarnówki.

Przez Krajenkę biegnie też linia kolejowa Piła – Tczew. Znajduje się tu stacja kolejowa

Historia

Pierwsza historyczna wzmianka pochodzi z 1286 roku. Gród leżał na szlaku handlowym z Pomorza do Wielkopolski. Jednak osada prawdopodobnie istniała już w starożytności i nosiła nazwę Scurgon. Poświadczeniem tego jest umieszczenie tejże nazwy na mapie przez geografa greckiego Ptolemeusza, na szlaku bursztynowym (na tym samym szlaku leży najstarsze miasto w Polsce – Kalisz). Krajenka otrzymała prawa miejskie w 1420 roku i była wtedy własnością rodu Danaborskich. W późniejszym okresie przechodziła na własność w różne ręce. Najpierw Kościeleckich, potem Grudzińskich i Działyńskich. W 1534 roku istniał wybudowany na Głomii młyn, a w późniejszym okresie (XVI i XVII wiek) miasto było ośrodkiem rzemieślniczym z dobrze rozwiniętym rzemiosłem sukienników.

W 1743 roku Krajenka przeszła na własność księcia Aleksandra Sułkowskiego, który odkupił tzw. Klucz krajeński, a wdowa po nim – Anna, zamieszkała na krajeneckim zamku. Po I rozbiorze Polski, w wyniku którego miasto włączone zostało do Prus, wyjechała ona do Warszawy. W XVIII wieku Krajenkę wraz z przyległościami nabył Jakub Komierowski, który poległ w 1809 roku w bitwie pod Nowem. Jego dobra przeszły na własność pruskiej rodziny Hohenzollernów.

Pożary, epidemie trawiły kilkukrotnie miasto. Największy pożar miał miejsce w 1788 roku, kiedy wypaleniu uległo całe miasto. Krajenka rozwinęła się w XVIII i XIX wieku. Organizowane były tutaj 4 jarmarki rocznie, rozwijało się rzemiosło. W XIX wieku przeprowadzono linie kolejową przez miasto. W 1773 Krajenkę zamieszkiwało 905 mieszkańców, w 1910 ponad 3400 osób. W 1929 roku otwarto tutaj szkołę polską, mimo postępującej germanizacji. Fakt ten przypłacił życiem wybitny nauczyciel tej szkoły Franciszek Gliszewski, który poniósł śmierć w obozie koncentracyjnym.

Miasto zostało zajęte przez wojska radzieckie 30 stycznia 1945 roku i spalone w 70%. Ucierpiała zabudowa, zakłady, urządzenia komunalne. Spłonęło stare centrum miasteczka, wiele zabytkowych budynków. W wyniku II wojny światowej Krajenka ponownie znalazła się w granicach Polski. Niemieckojęzyczna ludność miasta została wysiedlona do Niemiec. Odbudowy Krajenki podjęto się dopiero w latach 50. XX wieku, a do lat 60. była już odbudowana. Obecnie Krajenka jest niewielkim ośrodkiem przemysłowym i handlowym w powiecie złotowskim.

Gospodarka

Krajenka jest gminą typowo rolniczą z racji tego, iż ponad połowę jej powierzchni stanowią grunty orne. Jedynym przemysłem, który rozwinął się w gminie w sposób zadowalający, jest przemysł drzewny obejmujący tartaki, zakłady produkcji drzewnej i meblowej. Największym zakładem Krajenki jest Fabryka Mebli Tapicerowanych Christianapol, która produkuje zestawy wypoczynkowe i meble stojące wysokiej jakości. Dużymi zakładami są też:

• MATBUD firma produkująca meble tapicerowane,
• PHUS Transpil Spedition – Zakład Przemysłu Drzewnego,
• Ferma Brojlerów w Śmiardowie Krajeńskim,
• Terdrew,
• Kamarol,
• Andmar,
• TeleBus,

Miasto pełni rolę lokalnego ośrodka dla otaczających go miejscowości. W mieście zlokalizowana jest poczta, posterunek policji, dworzec PKP, dworzec PKS, stacje benzynowe, stacja kontroli pojazdów, sklepy, restauracja. W mieście istnieje też unikalna szkoła, gdzie kształcą się technicy przemysłu młynarskiego.

Kultura

W Krajence działa prężnie Krajeński Ośrodek Kultury, który organizuje wiele imprez kulturalno – rozrywkowych dla mieszkańców Miasta i Gminy. Są to m.in.:

• Przegląd Orkiestr Dętych,
• Złote Maski,
• Koncert dla Hospicjum
• Pożegnanie lata,
• Koncert rockowy,
• Dożynki w Śmiardowie Krajeńskim,
• Dzień Niepodległości,
• Mikołajki,
• Sylwester na rynku,
• Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy,

Prócz organizacji tych imprez Krajeński Ośrodek Kultury prowadzi wiele instytucji kulturalnych i artystycznych na terenie miasta i gminy. W KOK – u działa:

• Teatr Improwizacji,
• Biblioteka,
• Zespół "The Bluesod C",
• Zespół Wokalny "Kalina",
• Zespół Wokalny "Dzwon",
• Kółko Plastyczne ,
• Kółko Muzyczne i inne.
• Zespół taneczny mażoretek "Oleńki"
• Zespół taneczny "MIXDANCE"

Festiwal Piosenki Czerwonokrzyskiej

W roku 2006 już po raz dwudziesty odbył się Ogólnopolski Festiwal Piosenki Czerwonokrzyskiej w Krajence, jedyna tego rodzaju impreza w kraju. Uczestniczą w niej młodzi artyści z całej Polski, którzy śpiewając piosenki o treściach takich jak: pomoc osobom słabszym, starszym i niepełnosprawnym, szacunek, tolerancja, propagowanie zdrowego stylu życia, propagują ideę Polskiego Czerwonego Krzyża. W tym roku Festiwal odbędzie się w miejscowym Amfiteatrze w dniach 26 – 27 maja.

Zabytki

• Obiekty wpisane do rejestru zabytków:
  • Kościół św. Anny – Pochodzący z końca XVIII wieku, znajdują się w nim 4 ołtarze oraz zabytkowa ambona w kształcie dzioba okrętu, zabytkowe organy z 1886 roku
  • zespół pałacowo-parkowy i folwarczny – pałac i mur z przełomu XVIII/XIX wieku
  • neoromański kościół poewangelicki św. Józefa z 1846 r.
  • historyczny układ urbanistyczny, XIII-1 poł. XX

• Obiekty historyczne:
  • Cmentarz żydowski w Krajence z XVII wieku
  • Młyn przy ulicy Młyńskiej – zabytkowy młyn z końca XIX i początku XX wieku

Sport

W Krajence działa kilka klubów sportowych które propagują aktywne życie mieszkańców Miasta i Gminy:

• Uczniowski Klub Sportowy "Sokół" przy Gimnazjum w Krajence
• Uczniowski Klub Sportowy "Krajna" przy Szkole Podstawowej w Krajence
• Uczniowski Klub Sportowy "Piast" przy Szkole Podstawowej w Głubczynie
• Ludowy Zespół Sportowy "Iskra" Krajenka
• Ludowy Zespół Sportowy "Piast" Głubczyn
• Ludowy Zespół Sportowy "Płomień" Podróżna
• Ludowy Zespół Sportowy "TPS" Skórka
• Ludowy Zespół Sportowy "Grom" Śmiardowo Krajeńskie
• KS Głomia

Zobacz też

• powiat złotowski
• województwo pilskie
• gmina Krajenka