Lędyczek

Lędyczek (niem. Landeck) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie złotowskim, w gminie Okonek, ośrodek turystyczny

W XIV-XV w. (?) oraz w latach 1775-1973 miasto.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.

Położenie

Lędyczek leży nad Gwdą, Czarną oraz dopływami Gwdy Debrzynką i Chrząstawą. Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 22 (Gorzów Wielkopolski–Elbląg) oraz trasy lokalne do Złotowa, Okonka i Łomczewa. Wieś leży w pobliżu takich miejscowości jak:

• Złotów – 20 km
• Okonek – 6 km
• Szczecin – 188 km
• Poznań – 146 km
• Piła – 50 km
• Szczecinek – 30 km

Do Lędyczka można się dostać autobusami PKSu.

Historia

Rozwój osady związany był z położeniem Lędyczka na szlaku handlowym. W XIII powstał tutaj obronny gród, który strzegł przeprawy przez Gwdę. W 1308 r. Lędyczek wraz z Pomorzem Gdańskim przeszedł pod władanie Krzyżaków. W związku z tym stał się jednym z głównych grodów na trasie z Malborka do Brandenburgii, którym poruszali się margrabiowie. Za czasów Krzyżaków Lędyczek rozwinął się. Wznieśli oni tutaj zamek oraz przenieśli z Debrzna siedzibę włodarza zakonnego. Rozwój też miał uzasadnienie w tym, iż Lędyczek leżał na drodze handlowej z Wielkopolski do Słupska. Być może wtedy miejscowość otrzymała także po raz pierwszy prawa miejskie, jednak nie zachował się żaden dokument potwierdzający ten fakt. Na mocy pokoju toruńskiego 1466 r. Lędyczek znalazł się w granicach Królestwa Polskiego jako wieś królewska w powiecie człuchowskim województwa pomorskiego. Przez ponad 300 kolejnych lat specyficzną cechą miejscowości było jej położenie na granicy państwowej, wytyczonej na rzece Gwdzie. Już w tym okresie przewagę zdobyła tu ludność niemieckojęzyczna wyznania protestanckiego, co w XVIII w. doprowadziło do konfliktu z katolicką administracją kościelną wobec budowy nowego zboru.

W 1772 Lędyczek w wyniku I rozbioru Polski przeszedł pod panowanie Prus, i już w 1775 r. otrzymał prawa miejskie. Miejscowość nie rozwinęła się ze względu na słabe zaludnienie, konkurencję okolicznych miast (szczególnie odległego o 7 km Okonka) oraz brak połączenia kolejowego. W 1857 r. miasto liczyło 970 mieszkańców, w 1905 jedynie 807, mimo istnienia tu niewielkiej tkalni i przędzalni bawełny. Okres międzywojenny był dla miasta okresem umiarkowanego rozwoju gospodarczego i społecznego.

4 lutego 1945 r. miasto zostało zdobyte przez wojska radzieckie po pięciu dniach walk z 15. Dywizją Grenadierów SS. Zabudowa miasta legła w gruzach, ucierpiała również ludność. Wkrótce Lędyczek przekazany został Polsce, zaś jego dotychczasowi mieszkańcy wysiedleni do Niemiec i zastąpieni polskimi przesiedleńcami. Po wojnie miasto odbudowano jedynie w niewielkim stopniu.

Początkowo Lędyczek należał do powiatu człuchowskiego (od 1950 w województwie koszalińskim). 12 września 1953 roku został przeniesiony do powiatu złotowskiego, oprócz niektórych obrębów katastralnych, które równocześnie włączono do gminy Okonek w powiecie szczecineckim.

Do 1973 roku Lędyczek, w którym mieszkało 440 osób, był najmniejszym miastem w Polsce i jednym z najmniejszych w Europie (obecnie najmniejszym miastem są Wyśmierzyce). 1 stycznia 1973 r. Lędyczkowi odebrano prawa miejskie, ze względu na brak perspektyw rozwojowych i zbyt małą liczbę mieszkańców. Włączono do gminy Okonek.

W 1975 roku wraz z gminą Okonek znalazł się w województwie pilskim (do reformy w 1999 roku).

Zabytki, turystyka

W centrum miejscowości znajduje się kościół pw. św. Piotra i Pawła pochodzący z lat 1882-1884, łączący elementy neogotyckie i neoromańskie. Pierwotny kościół lędycki był zbudowany w tym miejscu z drewna. Powstał w 1505 r. jednak został zburzony pod koniec XVIII w. Na jego miejscu postawiono obecny kościół. Na uwagę zasługuje ciężki, mosiężny żyrandol z XVIII w. Kościół został zbudowany jako zbór ewangelicki a od 1945 r. jest kościołem katolickim.

Zamek krzyżacki wzniesiony przez Krzyżaków w XIV w. już w XVIII w. znajdował się w zaawansowanej ruinie, a obecnie nie pozostały już po nim żadne widoczne ślady.

Lędyczek wykazuje cechy prostego miejskiego układu urbanistycznego z prostokątnym rynkiem. Zniszczenia z 1945 r. sprawiają, że jest on słabo czytelny. W miejscowości zachowały się fragmenty zabudowy z XIX w. (domki kalenicowe).

Przyroda

W Lędyczku mieści się leśna ścieżka dydaktyczna "Dolina Pięciu Rzek". Powstała ona w miejscu spotkania się pięciu rzek takich jak: Gwda, Debrzynka, Szczyra, Chrząstawa i Czarna. Lędyczek otoczony jest ze wszystkich stron lasami tzw. Puszczy nad Gwdą. W okolicznych rzekach żyją pstrągi i lipienie. Przeważają lasy sosnowe.

Gospodarka

Miejscowość o charakterze turystycznym (spływy kajakowe). Wieś nastawiona jest również na obsługę turystyki tzw. przejazdowej, z racji tego, iż miejscowość leży przy głównej szosie. Brak tutaj większych zakładów przemysłowych. Do końca lat 90. istniał tutaj oddział Boblickich Zakładów Przemysłu Wełnianego, zajmujący się produkcją kołder jednak zaprzestał on działalność.

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Lędyczku
• Lędyczek na Zumi.pl