Stary Błeszyn

Stary Błeszyn (niem. do 1945 r. Alt Blessin) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, w gminie Mieszkowice. Według danych z 2010 r. miejscowość liczyła 144 mieszkańców.

Wieś znajdowała się od ok. 1250 r. na terytorium powstałej Nowej Marchii, pierwsza wzmianka pochodzi z 1399 r. Przez wieki była własnością rodu von Sack, następnie XVII-XIX w. części wsi należały również do rodów von Schönebeck, von Wobeser, von Treskow, von Sydow, von Oelsen. W połowie XIX w. majątki uległy parcelacji. Od 1945 r. leży w granicach Polski.

Układ przestrzenny

Układ przestrzenny o mało czytelnej, wielodrożnicowej kompozycji. Niektóre drogi uległy częściowemu zatarciu, zaś pierzeje składają się z pojedynczych obiektów. Zagrody małe, głównie 2-budynkowe, o nieregularnym kształcie działek siedliskowych. Zabudowa jest zróżnicowana pod względem materiałowym (budynki szachulcowe, murowane lub o łączonej konstrukcji). Dawny kościół zburzony podczas działań wojennych nie został odbudowany, działka przykościelna pozostaje niezagospodarowana. Interesującym elementem kompozycji przestrzennej wsi jest rozległy, śródleśny cmentarz ewangelicki, położony w płn-wsch. części miejscowości. Jego pierwotny układ przestrzenny uległ zatarciu, nekropolia jest porośnięta w całości lasem, pierwotną funkcję terenu daje się odczytać po obecności pojedynczych, zdewastowanych nagrobków oraz pozostałości ozdobnej zieleni wysokiej.

Nazwa

Nazwa na przestrzeni wieków: Blosen, Blesen 1399; Blezyn 1409

Historia

• VIII-poł. X w. - w widłach Odry i dolnej Warty znajduje się odrębna jednostka terytorialna typu plemiennego, prawdopodobnie powiązana z plemieniem Lubuszan. Na północy od osadnictwa grupy cedyńskiej oddzielały ją puszcze mosińska (merica Massen) i smolnicka (merica Smolnitz). Mieszkańcy zajmowali się gospodarką rolniczo-hodowlaną.
• 960–972 - książę Mieszko I opanowuje tereny nadodrzańskie, obejmujące obręb późniejszej kasztelani cedyńskiej, ziemię kiniecką i kostrzyńską
• 1005 (lub 1007) - Polska traci zwierzchność nad Pomorzem, w tym również nad terytorium w widłach Odry i dolnej Warty
• 1112-1116 - w wyniku wyprawy Bolesława Krzywoustego, Pomorze Zachodnie uznaje zwierzchność lenną Polski
• Pocz. XIII w. - obszar na północ od linii Noteci-dolnej Warty i zachód od Gwdy w dorzeczu Myśli, Drawy, środkowej Iny, stanowi część składową księstwa zachodniopomorskiego; w niewyjaśnionych okolicznościach zostaje przejęty przez księcia wielkopolskiego Władysława Laskonogiego, a następnie jego bratanka, Władysława Odonica
• 1250 - margrabiowie brandenburscy z dynastii Askańczyków rozpoczynają ekspansję na wschód od Odry; z zajmowanych kolejno obszarów powstaje następnie Nowa Marchia
• 1320-1323 – po wygaśnięciu dynastii askańskiej, Nowa Marchia przejściowo przechodzi we władanie książąt pomorskich
• 1323 – władzę w Nowej Marchii obejmują Wittelsbachowie
• 1337 – księga ziemska margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego nie zawiera wzmianki o wsi
• 25.07. 1399 – pierwsza wzmianka pod nazwą Blosen, Blesen; Zygmunt Luksemburski potwierdza Clausowi von Sack (Claws Saks) z Przyjezierza, iż wraz z innymi członkami rodu von Sack posiadają do wspólnej ręki otrzymane dziedzicznie od Jana Zgorzeleckiego dobra: siedzibę (Hausstätte) w Różankach, (Dorfstätte) w Przyjezierzu i całą wieś Błeszyn
• 1402-1454/55 – ziemie Nowej Marchii pod rządami zakonu krzyżackiego
• 1433 – podczas wojny polsko-krzyżackiej, okoliczne tereny zostają zdobyte i splądrowane przez Husytów
• 1535-1571 - za rządów Jana kostrzyńskiego Nowa Marchia staje się niezależnym państwem w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego
• 1538 – margrabia Jan kostrzyński oficjalnie wprowadza na terenie Nowej Marchii luteranizm jako religię obowiązującą
• 1604 – wieś liczy 470 mieszkańców i 74 domy mieszkalne
• 1670 – jedna czwarta wsi zostaje opuszczona
• 1701 - powstanie Królestwa Prus

• Do 1705 - właścicielem części majątku jest ród von Schönebeck
• Do 1715 - właścicielem części majątku jest rodzina von Wobeser
• 1718/19 – we wsi jest 22 chałupników (niem. Kossäten) i 29 chłopów czynszowych (niem. Freihäuseler)
• Do 1747 - właścicielem części majątku jest rodzina von Sack
• 1763 – wybudowano ryglowy kościół (zburzony w 1945 r.)
• 1789-1803 - Friedrich Karl Ludwig Sigismund von Treskow (1772-1853) wymieniany jako właściciel ¾ wsi Błeszyn
• 1792? - ¼ majątku Błeszyn, wraz z Witnicą, nabywa Wilhelm Ludwig von Sydow
• Pocz. XIX w. - powstaje kolonia Nowy Błeszyn (Neu Blessin), co doprowadza do zmiany nazwy wsi na Stary Błeszyn (Alt Blessin)
• 1802 – wieś zostaje zakupiona od Wilhelma Ludwiga von Sydow przez jego zięcia Johanna Christiana Magnusa von Oelsen (ożenionego z córką Charlotte), razem z majątkiem w Witnicy
• 1806-1807 – Nowa Marchia pod okupacją wojsk napoleońskich; na mocy traktatu w Tylży w dniu 12.07.1807 r. wojska francuskie opuszczają terytorium państwa pruskiego z wyjątkiem niektórych ważniejszych twierdz, pod warunkiem spłaty bądź zabezpieczenia nałożonej na Prusy kontrybucji wojennej
• 1807-1811 – reformy gospodarcze Steina- Hardenberga dotyczące zniesienia poddaństwa chłopów w Prusach (najpierw w królewszczyznach, następnie w dobrach prywatnych); w zamian za uwłaszczenie dziedzic otrzymywał od chłopa odszkodowanie pieniężne, w postaci robocizny w określonym czasie lub części ziemi, przy czym to nie mogło przekroczyć połowy gospodarstwa chłopskiego
• 1815-1818 - reformy administracyjne Prus zmieniają strukturę Nowej Marchii; wieś należy do powiatu Chojna, w rejencji frankfurckiej, w prowincji brandenburskiej
• 1816 - obowiązek uwłaszczenia chłopów w Prusach ograniczono do gospodarstw sprzężajnych, tj. posiadających co najmniej dwa zwierzęta pociągowe (konie lub woły)
• 1850 - uwłaszczenie chłopów w Prusach rozszerzono na wszystkie gospodarstwa chłopskie, aczkolwiek do tego czasu wielu chłopów zostało przez panów usuniętych z ziemi lub zbankrutowało
• Poł. XIX w. – majątek ulega parcelacji, powstają gospodarstwa po 20-25 ha
• 1855 - jako jeden z właścicieli wsi wymieniany jest ród von Plötz
• 1871-1918 – Nowa Marchia w ramach zjednoczonej Drugiej Rzeszy Niemieckiej
• 1901 – większość zabudowy wsi ulega spaleniu
• 05.02.1945 – zajęcie przez przez wojska 5 Armii 1 Frontu Białoruskiego; wieś zniszczona podczas walk nad Odrą
• IV.1945 – budowa przeprawy przez Odrę, po której przeszły m.in. oddziały 3 Dywizji Piechoty Wojska Polskiego; przeprawa zostaje zorganizowana przez 7 i 9 Batalion Saperów oraz 6 i 31 Batalion Pontonowy.
• 1975-1998 - miejscowość należy administracyjnie do województwa szczecińskiego

Ludność

Liczba ludności w ostatnich 3 wiekach (wieś i majątek):

Organizacje i instytucje

• Sołectwo Stary Błeszyn – ogół mieszkańców wsi Stary Błeszyn, Gozdowice stanowi Samorząd Mieszkańców Sołectwa; powierzchnia 2 690,96 ha.

Związki wyznaniowe

Kaplica pw. św. Józefa Opiekuna Rodzin należy do parafii rzymskokatolickiej pw. Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej w Czelinie; adaptowana w 1994 r. z pomieszczenia gospodarczego na cele kultu religijnego.

Atrakcje turystyczne

• Budynki wzniesione w konstrukcji ryglowej