Międzyzdroje

Międzyzdroje (niem. Misdroy) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Międzyzdroje, położone na wyspie Wolin nad Morzem Bałtyckim. Według danych z 30 czerwca 2009 miasto miało 5502 mieszkańców.

Międzyzdroje są ośrodkiem wypoczynkowym i turystycznym. W mieście znajduje się siedziba dyrekcji Wolińskiego Parku Narodowego. Popularną letnią imprezą rozrywkową jest organizowany corocznie Europejski Festiwal Gwiazd.

Położenie

Międzyzdroje (przy współrzędnych 53°55′44″N 14°27′05″E / 53.92889, 14.45139) leży w północno-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego, w zachodniej części powiatu kamieńskiego, w zachodniej części gminy Międzyzdroje.

Miasto leży na wyspie Wolin, 13 km na północny wschód od Świnoujścia, 14 km na północny zachód od miasta Wolin i 21 km na południowy zachód od Kamienia Pomorskiego. 3 km na południowy zachód jezioro Wicko Małe, zatoka Zalewu Szczecińskiego w estuarium Odry.

Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 4,50 km². W granicach administracyjnych miasta znajduje się osiedle Lubiewo, ok. 2 km na południowy zachód od centrum, u zbiegu ul. Wolińskiej z Nowomyśliwską.

W latach 1946–1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego.

Nazwa

Nazwa Międzyzdroje jest z punktu widzenia gramatyki rodzaju nijakiego i oznacza miejsce między zdrojami. Według prof. Jana Miodka, powinna obowiązywać nazwa Miedzyzdroje (z literą e zamiast ę): niemiecka nazwa brzmi Misdroy, a Niemcy literą i oznaczali słowiańskie e.

Środowisko naturalne

Miasto położone jest nad Zatoką Pomorską, w środkowej części wybrzeża wyspy Wolin. Część wschodnia Międzyzdrojów leży na zachodnich stokach morenowego Pasma Wolińskiego, na którym w odległości 4–5 km dominują wzniesienia Gosań i Grzywacz, a na południe od miasta Leśnogóra (91 m n.p.m.).

Miasto o obszarze 450 ha, od wschodu i południa graniczy z terenami Wolińskiego Parku Narodowego.

Miasto znajduje się na pograniczu części polodowcowej i części naniesionej przez wody, stąd w jego granicach występują elementy kompleksów siedliskowych Półwyspu Przytorskiego (plaża, wydmy, torfowiska) jak i elementy wysoczyzny polodowcowej (klify, wzgórza morenowe).

W Międzyzdrojach zauważalna jest silna antropopresja i niszczenie pasa wydm nadmorskich, będących naturalną ochroną terenów nadmorskich. Miasto jest położone nad Zatoką Pomorską, nad wąskim pasem wydm, który jest intensywnie zagospodarowany przez infrastrukturę turystyczną. W kilku miejscach grzbiet nadmorskiego wału został zabudowany przez punkty gastronomiczne i hotel Amber Baltic. W zachodniej części Międzyzdrojów na fragmencie wydmy wybudowano deptak spacerowy. Środkową część wybrzeża wydmowego pokrywają skwery i park miejski. We wschodniej części Międzyzdrojów, gdzie wybrzeże wydmowe przechodzi w klif znajduje się przystań morska. Na pas wydm wpłynęła także rozbudowa mola spacerowego.

Głównym ciekiem wodnym jest struga Stary Zdrój, która wypływa z centrum Międzyzdrojów w kierunku południowym, gdzie uchodzi do jeziora Wicko Małe.

Przyroda

Wg danych z 2005 roku miasto obejmowało 73 ha lasów i gruntów leśnych, 60 ha użytków rolnych.

Międzyzdroje otoczone są na lądzie strefą Wolin i Uznam, a od morza strefą "Ostoja na Zatoce Pomorskiej", będącymi specjalnymi obszarami ochrony przyrody programu Natura 2000.

W mieście znajdują się pomniki przyrody i drzewa pomnikowe:

• buki "Króla Władysława IV" - 3 buki o obwodach 420, 325, 320 cm
• cis "Jadwiga" - cis pospolity o obwodzie 94 cm (ul. Zwycięstwa 41)
• cis "Jagiełło" - cis pospolity o obwodzie 140 cm (ul. Zwycięstwa 41)
• cisy "Strażnicy Księcia" - cisy pospolite o wysokości 5 m (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Krótka)
• dąb "Bolko" - dąb szypułkowy o obwodzie 435 cm, wysokość 22 m (ul. Kolejowa i ul. Leśna)
• dąb "Karczmarz" – dąb bezszypułkowy o obwodzie 415 cm, wysokość 24 m (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Spokojna),
• dąb "Regalinda" - o obwodzie 460 cm (ul. Kolejowa - Leśne Ustronie)
• dąb "Storrada" - dąb szypułkowy o obwodzie 310 cm (ul. Kolejowa 24)
• dąb "Szwedzki"
• dąb "Telesfor" – dąb szypułkowy o obwodzie 465 cm, wysokość 24 m, wiek około 500 lat (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Wesoła).
• robinia z bluszczem o obwodzie 195 cm, wysokość 15 m (ul. Zdrojowa)

• 0,5 km na południowy zachód od osiedla Lubiewo (skrzyżowanie ulic Wolińskiej z Nowomyśliwską) - ścieżka dydaktyczna "Paprocie", dł. 3 km, 10 przystanków z tablicami poglądowymi.

Turystyka

Na atrakcyjność turystyczną Międzyzdrojów wpływa położenie geograficzno-przyrodnicze.

Walorami turystycznymi miasta są: położenie nad morzem, piaszczyste plaże, wzniesienia w Paśmie Wolińskim, bliskość Wolińskiego Parku Narodowego, historyczne zabudowania uzdrowiskowe i Park Zdrojowy w nadmorskiej części miasta.

Do atrakcji turystycznych Międzyzdrojów można zaliczyć:

• Promenadę Gwiazd
• molo o długości 395 m, będące także przystanią morską, skąd rejsy do Świnoujścia i niemieckich portów Uznamu,
• gabinet figur woskowych Gabinet Gwiazd,
• kino "Eva", otwarte w 2009 roku
• obiekty Wolińskiego Parku Narodowego, w którym znajdują się: Zagroda Pokazowa Żubrów oraz Muzeum Przyrodnicze z żywymi bielikami w wolierach,
• punkty widokowe: Kawcza Góra i Gosań,
• kościół św. Piotra Apostoła,
• kaplica Stella Matutina.

Międzyzdroje w 2007 roku miały: 10 hoteli, 2 pensjonaty, 1 zakład uzdrowiskowy, 22 ośrodki wczasowe, 2 ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe, 1 ośrodek kolonijny, 2 pola biwakowe, 4 zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych i 5 innych obiektów zbiorowego zakwaterowania.

Miasto w sezonie 2007 posiadało 6546 miejsc noclegowych, w tym 2638 całorocznych. Według danych GUSu w ciągu całego 2007 roku z noclegu w Międzyzdrojach skorzystało 106 688 osób, z czego 25% stanowili turyści zagraniczni.

Znakowane szlaki turystyczne przechodzące przez Międzyzdroje:

• E9 Szlak Nadmorski im. dr. Czesława Piskorskiego
• Szlak Nad Bałtykiem i Zalewem Szczecińskim
• Szlak Leśny Przez Pojezierze Warnowsko-Kołczewskie
• Szlak Przez Kawczą Górę do Żubrowiska
• Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Bałtyku R-10
• Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Zalewu Szczecińskiego R-66

Z tutejszego mola organizowane są krótkie rejsy wycieczkowe po Morzu Bałtyckim. Na terenie miasta działa klub przewodników PTTK "Na Wyspach", który prowadzi usługi przewodnickie, a także organizuje wycieczki lokalne i regionalne.

Architektura

Układ przestrzenny tworzy 69 ulic z placem Neptuna oraz osiedle mieszkalne Lubiewo. Nadmorska część miasta Międzyzdroje skupia historyczne zabudowania kurortu i Park Zdrojowy, które są objęte ochroną konserwatorską. Część obszaru położona u podnóża Kawczej Góry jest zabudowana wysokimi budynkami wypierającymi zabudowę historyczną. Wschodnia część miasta stanowi obszar zurbanizowany o zróżnicowanym sposobie użytkowania, właściwym dla centralnej części miasta, strefy podmiejskiej i osiedla mieszkaniowego.

Charakterystycznym obiektem w Międzyzdrojach jest molo żelbetowe o długości 395 m, przy którym końcu znajduje się przystań żeglugi przybrzeżnej.

Po wschodniej stronie wejścia na molo ustawiona jest szafka meteorologiczna z przełomu XIX/XX w., będąca obiektem małej architektury. Przeszklona witryna z termometrem, higrometrem i barometrem, informuje spacerujących kuracjuszy i turystów o stanie pogody. Dekoracja odlanego trzonu naśladuje wykończenie snycerskie. Szafkę zwieńczają tympanony (zwrócone w cztery strony świata) z przedstawieniem scenek zoomorficznych: piejący kogut - wschód, pszczoły wokół ula - południe, lecąca sowa - zachód, nietoperz - północ. Uratowana przed zniszczeniem i odnowiona z inicjatywy miejscowych działaczy PTTK. Po przestawieniu wieżyczki w inne miejsce, nie pokrywa się z układem stron świata.

Zieleń miejska

Głównym skupiskiem zieleni miejskiej w Międzyzdrojach jest Park Zdrojowy im. Fryderyka Chopina, położony w kwartale ulic Bohaterów Warszawy, Tysiąclecia Państwa Polskiego i Zdrojowej u podnóża klifowego brzegu. Został założony na przełomie XIX/XX wieku i jest objęty ochroną konserwatorską. W parku 1999 roku odsłonięto pomnik Fryderyka Chopina. Znajduje się tu również dawny dom zdrojowy z końca XIX w., który jest obecnie Międzynarodowym Domem Kultury. Tuż obok mieści się Gabinet Gwiazd, będącym gabinetem figur woskowych.

W skład systemu zieleni miasta wchodzą: Park Zdrojowy i Promenada (4,8 ha), zieleńce (3,6 ha) zieleń uliczna (3,5 ha), tereny zieleni osiedlowej (1,7 ha), cmentarz (2,6 ha), lasy gminne (45,1 ha) (dane z 2006 roku).

Miejsca pamięci narodowej

• Pomnik Fryderyka Chopina (w Parku Zdrojowym)
• Pomnik poświęcony ludziom, którzy nie powrócili z morza
• Pomnik Chwała Bohaterom (na rondzie)

Historia

W XII w. na terenie dzisiejszych Międzyzdrojów istniały dwie osady: Żelazo i Kępieńce, obie na południe od miasta. Wieś Żelazo badacze lokują w rejonie obecnej wioski Zalesie, Kępieńce w rejonie dzisiejszego osiedla Lubiewo (skrzyżowanie ulic Wolińskiej z Nowomyśliwską).

W połowie XIII w., w centrum obecnych Międzyzdrojów (u zbiegu ulic Krótkiej i Gryfa Pomorskiego) powstała karczma, która obsługiwała główny trakt handlowy, biegnący przez Uznam do Kamienia Pomorskiego i Wolina. Pierwotna nazwa Misdroige, Misdroie zachowała się w XV-wiecznym akcie darowizny księcia Bogusława I na rzecz prepozytury katedralnej w Kamieniu Pomorskim. W 1579 znana była nazwa Mysdroye.

Po wojnie trzydziestoletniej tereny Międzyzdrojów i całą wyspę Wolin opanowali Szwedzi. W roku 1715 wyspę zajęli Prusacy.

W XVIII w. Anglicy odkryli i rozsławili właściwości morskich kąpieli. Wypoczynek nad morzem był w Europie coraz bardziej modny i powszechny.

Jeszcze do połowy XIX w. Międzyzdroje były biedną rybacką wioską. Początki istotnych przemian notuje się od 1832. W 1835 powstały na plaży pierwsze obiekty kąpieliskowe, a na przełomie XIX/XX w. miejscowość stała się modnym kurortem z zakładem solankowym, spacerową promenadą, Parkiem Zdrojowym, hotelami, pensjonatami i willami. 1 lipca 1895 oddano do użytku drewniane molo o długości 300 m. W 1913 Międzyzdroje odwiedziło 20 000 letników.

Pierwsza i druga wojny światowe cudem oszczędziły miastu jakichkolwiek zniszczeń. Po 1945 Międzyzdroje zostały przyłączone do Polski, zaś ich dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W roku 1947 miejscowość otrzymała prawa miejskie. Od lat 50. XX w. powoli wznawiano działalność turystyczno-wypoczynkową i tę funkcję rozwija się do dziś. W latach 1972-84 Międzyzdroje były częścią Świnoujścia. W 2004 oddano do użytku żelbetowe molo o długości 395 m.

Kultura i oświata

Międzyzdroje stanowią gminy ośrodek edukacyjny. W mieście znajduje się Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II, do którego w 2007 roku uczęszczało 224 uczniów, a także Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bolesława Chrobrego, gdzie chodziło 285 dzieci. W Międzyzdrojach mieści się także przedszkole miejskie do którego w 2007 roku chodziło 163 dzieci.

W Międzyzdrojach znajduje się Miejska Biblioteka Publiczna im. Jana Kochanowskiego, której księgozbiór obejmuje ponad 7 tys. książek w czytelni i około 33 tys. w wypożyczalni. Z biblioteki mogą korzystać zarówno mieszkańcy jak i turyści. Przy bibliotece działa dziecięce koło teatralne, a sama biblioteka włącza się w organizację czasu wolnego dla dzieci.

Instytucją kulturalną w mieście jest Międzynarodowy Dom Kultury, który organizuje większość imprez kulturalnych.

Lista imprez odbywających się cykliczne w Międzyzdrojach:

• Eurofestiwal - program muzyczny, spektakle teatralne, kabaret - początek maja
• Międzynarodowy Turniej Tańca Towarzyskiego Perła Bałtyku - początek maja
• Międzynarodowy Festiwal Muzyczny Amber Baltic - Festiwal Muzyki Klasycznej i Romantycznej - 2. połowa maja
• Międzynarodowy Festiwal Pieśni Chóralnej - 2. połowa czerwca
• Europejski Festiwal Gwiazd - początek lipca
• Muzyczne lato w Międzyzdrojach - imprezy plenerowe
• Międzynarodowe Czwartki Organowe - sierpień
• Spotkania Artystyczne Seniorów - wrzesień
• Turniej Tańca Towarzyskiego o puchar miasta Międzyzdroje - październik
• Morskie Zaduszki - program słowno muzyczny, szanty - listopad

Sport i rekreacja

Obiekty sportowe i rekreacyjne w mieście:

• baseny w hotelach (Amber Baltic, Bielik, Wolin)
• korty tenisowe
• stadion miejski przy ulicy Gryfa Pomorskiego – posiada certyfikaty PZLA i PZPN. Istnieje płyta boiska ze sztuczną trawą, bieżnia lekkoatletyczna z nawierzchnia typu MONDO. Stadion posiada sztuczne oświetlenie. Obiekt umożliwia prowadzenia całorocznych zajęć szkoleniowych, meczów, zawodów sportowych i różnych masowych imprez rekreacyjnych w takich dyscyplinach jak piłka nożna, lekka atletyka, biegi przełajowe.
• Hala Sportowa im. Andrzeja Grubby przy ulicy Leśnej
• Klub Sportowy "Fala Międzyzdroje" (do 2001 Leśnik Międzyzdroje) - rozgrywki ligowe A klasy

Lista cyklicznych imprez sportowych w Międzyzdrojach:

• Festiwal siły, sprawności i urody - z udziałem gwiazd sportu - początek sierpnia
• Bieg śniadaniowy - Mityng Lekkoatletyczny im. W.Komara i T.Ślusarskiego - 17 sierpnia
• Sea and sky Festival Unity Line - Ogólnopolski Festiwal Kitesurfingu Kite Cup Międzyzdroje - sierpień

Wspólnoty religijne

Międzyzdroje mają jedną parafię rzymskokatolicka pw. św. Piotra Apostoła w archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej. Na obszarze miasta znajduje się kościół oraz kaplica zakonna "Stella Matutina" ss boromeuszek pw. Matki Boskiej Uzdrowicielki Chorych, która jest także kaplicą rektorską.

W mieście działa także zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan. Ponadto zbór Świadków Jehowy

Administracja

Mieszkańcy Międzyzdrojów wybierają do swojej rady miejskiej 13 radnych (13 z 15). Pozostałych 2 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Międzyzdroje. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest urząd miejski przy ul. Książąt Pomorskich.

Burmistrzowie Międzyzdrojów:

• Henryk Jabłoński (2002-2006)
• Leszek Tomasz Dorosz (od 2006)

Międzyzdroje należą do Związku Miast Bałtyckich. Miasto utrzymuje współpracę samorządową z polską wsią Boronów.

Mieszkańcy Międzyzdrojów wybierają parlamentarzystów z okręgu wyborczego z siedzibą komisji w Szczecinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Międzyzdroje mają za miasta partnerskie Boronów.

Transport

Węzeł drogowy znajduje się na południowo-zachodnim osiedlu Lubiewo, gdzie przebiega droga krajowa nr 3 ze Szczecina do Świnoujście oraz rozpoczyna się droga wojewódzka nr 102 do Kołobrzegu.

W mieście znajduje się przystanek kolejowy na linii Szczecin Dąbie – Świnoujście.

Komunikację miejską w Międzyzdrojach zapewnia linia autobusowa nr 10 ze Świnoujścia.

W Międzyzdrojach zostały ustanowione 2 przystanie morskie. Pierwszą z nich jest molo, z którego odpływają krótkie rejsy wycieczkowe po Morzu Bałtyckim. Druga przystań morska znajduje się na wschód od mola. Wykorzystywana jest przez tutejszych rybaków. W skład przystani wchodzą dwie dalby wyciągowe. W granicach przystani morskiej znaduje się akwatorium o powierzchni 0,0250 km², które stanowi obszar wód Morza Bałtyckiego o średniej szerokości 100 m, licząc od linii brzegu, położonym naprzeciw części lądowej przystani.

Międzyzdrojanie

Lista osób urodzonych w Międzyzdrojach, które mają biogram na stronach Wikipedii:

• Albert Sauer (1898-1945) – komendant Mauthausen-Gusen
• Werner von Ekesparre (ur. 1919) – niemiecki chirurg dziecięcy, Privatdozent
• Lothar Elias Stickelbrucks (ur. 1943) – niemiecki operator filmowy
• dr Joachim von Harbou (ur. 1944) – niemiecki prawnik i prezes banku drezdeńskiego