Barlinek

Barlinek (do 1945 niem. Berlinchen) – miasto w zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Barlinek, położone nad rzeką Młynówką i jeziorami: Barlineckim, Chmielowym i Uklejno.

Według danych z 30 czerwca 2009 roku, miasto miało 14 162 mieszkańców.

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 17,55 km².

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego.

Toponimia

Dawniej nazwą miasta było Nova Berlyn i Klein Berlin. Przed 1945 rokiem miało niemiecką nazwę Berlinchen.

Nazwa Barlinek została urzędowo wprowadzona rozporządzeniem ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 roku. Wcześniej przez krótki okres powojenny funkcjonowała nazwa Berlinek, mająca jeszcze przedwojenną tradycję.

Historia

Miasto zostało założone przez Brandenburczyków w 1278 roku jako nadgraniczny gród obronny. W połowie XIV wieku Barlinek otrzymał mury obronne z dwoma bramami – Myśliborską (Soldiner Tor) i Młyńską (Mühlentor). Miasto doznawało licznych klęsk żywiołowych, jak zarazy i pożary (te ostatnie aż siedmiokrotnie). Podstawowe zajęcia mieszkańców stanowiły rolnictwo i hodowla bydła.

W latach 1402-1454 należało do państwa krzyżackiego, by ostatecznie powrócić do Brandenburgii. Od tego czasu miasto nieprzerwanie pozostawało pod władzą dynastii Hohenzollernów aż do 1918 r., wchodząc od 1701 r. w skład Prus, a od r. 1871 – Niemiec.

Z rzemiosł poważniej rozwinęło się tkactwo, sukiennictwo, lniarstwo, podupadłe w połowie XIX wieku. Na przełomie XVIII i XIX wieku czynna była tu papiernia. Pomyślna dla rozwoju gospodarczego miasta była druga połowa XIX w. Miasto stało się wówczas znacznym ośrodkiem gospodarczym. Rozwinęły swoją produkcję: garbarnia, fabryka pługów. W 1898 r. Barlinek uzyskał połączenie kolejowe z Choszcznem i Myśliborzem.

31 stycznia 1945 r. miasto zdobyte zostało przez oddziały radzieckie (XII Korpus Pancerny Armii Czerwonej); w wyniku walk oraz umyślnych podpaleń zniszczeniu uległo wówczas ponad 50% zabudowy. W następstwie II wojny światowej miasto znalazło się w granicach Polski. Miejscową ludność która pozostała w mieście przesiedlono za Odrę, a do Barlinka sprowadzono polskich osadników. W rezultacie częściowej, powojennej odbudowy Barlinek stał się uprzemysłowionym miasteczkiem Pomorza Zachodniego.

Zabytki

• fragmenty murów obronnych z XIV i XV wieku
• kościół gotycki XIII i XIV wieku pw. Niepokalanego Serca NMP (przebudowany w XIX w.)
• domy mieszczańskie z XIX wieku.
• rynek miejski z "Gęsiarką" – fontanną wykonaną w 1912 r. przedstawiającą dziewczynkę z gęsiorem
• kościół pw. św. Bonifacego z 1923 r.
• Młyn Papiernia – była fabryka papieru czerpanego, obecnie muzeum i siedziba Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Dziedzictwa "Młyn Papiernia"
• Plaża Miejska – wybudowana 1927 r. nad Jeziorem Barlineckim w unikalnym na Pomorzu stylu alpejskim
• Szkoła Podstawowa nr 1 w Barlinku im.Tadeusza Kościuszki – została wybudowana jako klasztor, podczas II wojny światowej była szpitalem wojskowym
• parafialna cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny, wzniesiona jako kościół ewangelicki w XIX wieku
• hala sportowa, jedna z pierwszych w Niemczech, wzniesiona w początkach XX wieku. 12 listopada 2010 roku na terenie hali wybuchł pożar
• Pałacyk Cebulowy – przedwojenna willa położona nad Jeziorem Barlineckim, później mieściła się w nim szkoła i Komenda Hufca ZHP Barlinek. W trakcie remontu.

Gospodarka

Drobny przemysł: odzieżowy i materiałów budowlanych. Duża fabryka sprzętu okrętowego ZUO Bomet-Caparo, notowane na giełdzie zakłady przemysłu drzewnego Barlinek S. A., GBS Bank (dawniej GBS w Barlinku), fabryka drzwi Klaus Borne, rozlewnia gazu firmy Gaspol, Nadleśnictwo Barlinek.

Na terenie Barlinka utworzono podstrefę Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomiczna, obejmującą wyznaczonych 5 kompleksów.

Oświata

• Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki
• Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Henryka Sienkiewicza
• Publiczne Gimnazjum Nr 1 im. Bohaterów Westerplatte
• Publiczne Gimnazjum Nr 2 im. Mikołaja Kopernika
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 im. kpt. hm. Andrzeja Romockiego "Morro"
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2
• Centrum Edukacyjne "Dydaktyk"
• Centrum Edukacyjne "Konsul"

Wspólnoty religijne

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi Kościół rzymskokatolicki, parafie:

• Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny
• św. Bonifacego
• św. Wojciecha

oraz dwa kościoły protestanckie: Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP i Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa, a także Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy). Oprócz tego istnieje Sala Królestwa Świadków Jehowy.

Sport

Barlinek jest promowany jako "Europejska Stolica Nordic Walking". Wokół miasta zostało wytyczonych 7 tras o zróżnicowanym stopniu trudności, łącznie 54 km.

Dla wszystkich amatorów aktywnego wypoczynku Barlinek oferuje wiele atrakcji sportowo-rekreacyjnych: rejsy pod żaglami, pływanie łódkami, kajakami, przejażdżki konne, biegi leśne, kręgle, bogate łowiska ryb oraz leśne ostępy pełne łownej zwierzyny i owoców runa leśnego. Wydarzeniami sportowymi dużej rangi są Żeglarskie Mistrzostwa Polski w klasie Omega oraz Festiwal Szachowy im. Emanuela Laskera.

Liga piłki nożnej halowej w Barlinku – cykliczny turniej "dzikich" drużyn piłkarskich.

Organizacje sportowe działające w mieście:

• Klub Żeglarski SZTORM Barlinek
• MKS Pogoń Barlinek – klub sportowy (III liga, grupa Bałtycka)
• Barlinecki Klub Tenisowy
• MLKS "Lubusz" Barlinek – filia klubu LKS "Lubusz" Słubice
• Polski Związek Wędkarski Barlinek Koło nr 1
• Klub Szachowy „Lasker”
• Klub Karate "Shotokan"
• KS Boran Barlinek - MMA, Muay Thai

W roku 2011 Barlinek wzbogacił się o nowy stadion sportowy przeznaczony dla piłkarzy i lekkoatletów. Po wielu trudnościach został on oficjalnie otwarty 2 października (modernizacji uległ stadion MKS Pogoń Barlinek, która występuje w III lidze). Obiekt wzbogacił się o bieżnię tartanową długości 400 metrów wraz z 6 torami na prostej i 4 na łukach. Przy stadionie mieszczą się także trybuny, mogące pomieścić 960 osób.

Kultura

Głównym animatorem działalności kulturalnej w mieście jest Barlinecki Ośrodek Kultury. Mieszczą się tutaj pracownie ceramiki unikatowej, teatralna i plastyczna, a także sekcja szachowa, krótkofalarska oraz działają zespoły taneczne. BOK jest organizatorem cyklicznych imprez: Lata Teatralnego, Ogólnopolskiego Pleneru Plastycznego i polsko-niemieckich warsztatów ceramicznych, plastycznych i teatralnych.

W Barlinku znajduje się Muzeum Regionalne.

Lokalnym czasopismem jest Echo Barlinka, wydawane przez Towarzystwo Miłośników Barlinka. Towarzystwo Miłośników Barlinka (TMB), działające w mieście od początku lat dziewięćdziesiątych, organizuje koncerty muzyki klasycznej, bierze udział w festynach i interpeluje u władz samorządowych w sprawach mieszkańców dotyczących życia w Barlinku.

Oprócz Echa Barlinka, wydawane jest także czasopismo Puls Barlinka.

Transport

W mieście krzyżują się dwie drogi wojewódzkie:

• 151 trasa Gorzów Wlkp.-Choszczno
• 156 trasa Strzelce Krajeńskie-Lipiany

Przez Barlinek przebiega też nieczynna linia kolejowa Myślibórz – Choszczno.

Administracja

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Barlinka wybierają do swojej rady miejskiej 11 radnych (11 z 15). Pozostałych 4 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Barlinek. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest budynek przy ul. Niepodległości 12.

Burmistrzowie Barlinka (po 1990):

• Józef Wawrzyniak (lata 1990-94)
• Józef Jerzy Faliński (SLD) (lata 1994-2000)
• Zygmunt Siarkiewicz (SLD) (od 2000)

Barlinek jest siedzibą Nadleśnictwa Barlinek zlokalizowanego przy ul. Tunelowej, które wchodzi w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie.

Mieszkańcy Barlinka wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 41, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13. W Barlinku znajduje się biuro poselskie Longina Komołowskiego (wybrany jako bezpartyjny kandydat z listy PiS).

Miasta partnerskie

Lista gmin partnerskich gminy Barlinek:

• Schneverdingen
• Eksjö
• Courrieres
• Prenzlau
• Gryfino

Postacie

Znaczące postacie dla Barlinka:

• Henryk Toyte – rycerz, który z nakazu margrabiów Otto V i Albrechta III założył miasto
• Emanuel Lasker – wieloletni szachowy mistrz świata, urodził się w Barlinku przy ul. Chmielnej 7
• Franz Otto – dyrektor sanatorium w miejscu obecnego Szpitala Powiatowego
• Stefan Flukowski – poeta i pisarz, jeniec oflagu II C Woldenberg, związany z grupą literacką Kwadryga, a po II wojnie światowej okresowo mieszkający w Barlinku
• Czesław Paśnik – twórca Izby Pamiątek, zalążka obecnego Muzeum Regionalnego, popularyzator miasta i okolic
• Bogusław Bagiński – dyrektor Zakładu Urządzeń Okrętowych "Bomet", mecenas kultury i sportu, jego imię nosi stadion MKS Pogoni Barlinek
• Romana Kaszczyc – artystka i pisarka, założyła Pracownię Ceramiki Unikatowej przy Barlineckim Ośrodku Kultury, wydała kilka książek, m.in. "Duchy z Puszczy rodem" i "Kiedy kruk był biały"
• Bronisław Słomka – dziennikarz i pisarz, członek Związku Literatów Polskich, autor wielu książek
• Kazimierz Hoffmann – lokalny historyk, przywrócił pamięć mieszkańców Barlinka o Emanuelu Laskerze, autor książek o historii miasta, m.in. "Król z Barlinka", "Gdzie papier czerpano"
• Marcin Kikut – piłkarz, prawy obrońca bądź pomocnik, wychowanek MKS Pogoni Barlinek, zawodnik Amiki Wronki w latach 2001-2006, obecnie zawodnik pierwszego składu KKS Lech Poznań
• Marcin Matkowski - tenisista polski, specjalista gry podwójnej, trzykrotny uczestnik deblowego turnieju Masters dla 8 najlepszych debli na świecie, reprezentant w Pucharze Davisa, olimpijczyk.
• Robert Zawłocki - polski prawnik, doktor habilitowany nauk prawnych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, działacz Polskiego Związku Piłki Nożnej, w którym od 29 września do 10 października 2008 pełnił funkcję kuratora.
• Marek Hućko – polski żużlowiec.

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Barlinku
• Barlinek (stacja kolejowa)