Menu
Home» » » » »

Mapa miejscowości Dyszno


Informacje o Dyszno:

Ilość kodów pocztowych: 1

Współrzedne geograficzne N: 52.821671

Współrzedne geograficzne E: 14.730280

Liczba ludności: 194

Wysokośc npm: 53 m n.p.m.

Tablice rejestracyjne: ZMY

Dyszno

Dyszno (niem. do 1945 r. Ringenwalde) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim. Według danych z 2010 r. miejscowość liczyła 198 mieszkańców.

Wieś znajdowała się od ok. 1250 r. na terytorium powstałej Nowej Marchii. Od XV w. do I połowy XVIII w. właścicielem była rodzina von Schönebeck, posiadająca majątki w powiecie myśliborskim i chojeńskim. W latach 1766-1793 majątek należał do rodziny von Humboldt, z której pochodzili bracia Aleksander - przyrodnik i podróżnik, jeden z twórców nowoczesnej geografii, oraz Wilhelm - filozof i językoznawca. Od 1945 r. leży w granicach Polski.

Pośrodku miejscowości znajduje się kościół z XVI w., z ryglową wieżą dobudowaną w XVIII w. oraz park typu krajobrazowego, założony w XIX w. Na terenach polnych rosną zespoły drzew pomnikowych Lipy Humboldta i Dęby Humboldta, o obwodzie do 750 cm.

Toponimia

Dawna nazwa niemiecka została prawdopodobnie przeniesiona z miejscowości Ringenwalde koło Strausbergu. Jest ona zlepkiem dwóch słów:

  • średnio-dolno-niemieckiego ringe "mały, niski" lub rink, ringes "krąg, obwódka" oraz
  • -walde, od średnio-dolno-niemieckiego wolt "las".

Nazwy na przestrzeni wieków: Ringenwolde 1337; Rygenwalde, Ryngenwalde 1339; Ringenwalde 1833; Ringenwalde do 1945; po 1945 Dyszno, przejściowo Deszno Kraińskie (1960).

Położenie

Wieś położona jest 9 km na płn.-wsch. od Dębna, 14 km na płd.-zach. od Myśliborza.

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski wg Kondrackiego teren na którym położone jest Dyszno należy do prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pojezierze Południowopomorskie oraz w końcowej klasyfikacji do mezoregionu Równina Gorzowska.

Środowisko przyrodnicze

Założenie parkowe z wkomponowaną siecią strumyków i niewielkich stawów, z 470 starymi drzewami; zespoły drzew pomnikowych "Lipy Humboldta" (3 szt.) i "Dęby Humboldta" (18 sztuk), o obwodzie do 750 cm. Występuje tu także chroniony gatunek: rokitnik zwyczajny. Środowisko jest nieskażone.

Historia

  • VIII-poł. X w. - w widłach Odry i dolnej Warty znajduje się odrębna jednostka terytorialna typu plemiennego, prawdopodobnie powiązana z plemieniem Lubuszan. Na północy od osadnictwa grupy cedyńskiej oddzielały ją puszcze mosińska (merica Massen) i smolnicka (merica Smolnitz). Mieszkańcy zajmowali się gospodarką rolniczo-hodowlaną.
  • 960–972 - książę Mieszko I opanowuje tereny nadodrzańskie, obejmujące obręb późniejszej kasztelani cedyńskiej, ziemię kiniecką i kostrzyńską
  • 1005 (lub 1007) - Polska traci zwierzchność nad Pomorzem, w tym również nad terytorium w widłach Odry i dolnej Warty
  • 1112-1116 - w wyniku wyprawy Bolesława Krzywoustego, Pomorze Zachodnie uznaje zwierzchność lenną Polski
  • Pocz. XIII w. - obszar na północ od linii Noteci-dolnej Warty i zachód od Gwdy w dorzeczu Myśli, Drawy, środkowej Iny, stanowi część składową księstwa zachodniopomorskiego; w niewyjaśnionych okolicznościach zostaje przejęty przez księcia wielkopolskiego Władysława Laskonogiego, a następnie jego bratanka, Władysława Odonica
  • 1250 - margrabiowie brandenburscy z dynastii Askańczyków rozpoczynają ekspansję na wschód od Odry; z zajmowanych kolejno obszarów powstaje z czasem Nowa Marchia
Właściciele majątku Dyszno
Właściciel Lata
Fromold Wutsik, Bornim,
Raso, Heyne Witte
1337
von Schönebeck XV-1724
Friedrich Ernst von Hollwede  ?-1765
Marie Elizabeth Hollwede, wdowa 1765-1766
Alexander Georg von Humboldt 1766-1779
Marie Elizabeth von Humboldt, wdowa 1779-1793
Carl Cristoph Gottlob von Knobelsdorff 1793-1796
Franz von Kleist 1796-1797
Albertine von Kleist, wdowa 1797-1800
Ferdinand Heinrich Thomas von Waldow 1800-1801
von Reede (Roden, Rhöden, Rehden) 1801-1817
Blell 1817-1821
Köppen 1821-1945
  • 1320-1323 – po wygaśnięciu dynastii askańskiej, Nowa Marchia przejściowo przechodzi we władanie książąt pomorskich
  • 1323 – władzę w Nowej Marchii obejmują Wittelsbachowie
  • 1337 – pierwsza wzmianka w księdze ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego pod nazwą Ringenwolde, w ziemi golenickiej: Ringenwolde LXIIII, dos IIII. Frumolt de wothvick pro seruicio X, Bornim pro seruicio VIII, Raso pro seruicio V, pactus X solidos, Heyne witte habet ibidem seruicium - wieś liczy 64 łany (mansos), wolne od ciężarów podatkowych są 4 łany parafialne (dos), lennikami zobowiązanym do służby konnej są Fromold Wutsik posiadający 10 łanów, Bornim z 8 łanami, Raso z 5 łanami oraz Heyne Witte (bez podania liczby łanów), pakt (pactus) płacony rycerstwu przez chłopów wynosi 10 szylingów (solidos).
  • XV-XVII w. – we wsi ród von Schönebeck
  • 1402-1454/55 – ziemie Nowej Marchii pod rządami zakonu krzyżackiego
  • 1535-1571 - za rządów Jana kostrzyńskiego Nowa Marchia staje się niezależnym państwem w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego
  • 1538 – margrabia Jan kostrzyński oficjalnie wprowadza na terenie Nowej Marchii luteranizm jako religię obowiązującą
  • 1643 - elektor brandenburski przekazuje Asmusowi von Schönebeck Dyszno w lenno
  • 1701 - powstanie Królestwa Prus
  • 1724 - wzmianka o rodzinie von Schönebeck
  • 29.08.1759 – baron Friedrich Ernst von Hollwede (ur. 12.03.1723 – zm. 26.01.1765) właściciel Dyszna, Krężlina i zamku Tegel, poślubia Marie Elizabeth Colomb (ur. 08.12.1741 w Berlinie), córkę Johanna Heinricha Colomba (1695–1759) z Berlina (rodzina francuskich Hugenotów z Prowansji), z którą miał syna Heinricha Friedricha Ludwiga Ferdinanda (1762–1817) i córkę (zmarła w dzieciństwie)
  • 27.10.1766 – Marie-Elizabeth von Hollwede, z domu Colomb, wychodzi w Berlinie za mąż za Alexandra Georga von Humboldt (ur. 22.09.1720 w Zamenz), pruskiego majora, który w ten sposób staje się właścicielem Dyszna, Krężelina i zamku Tegel
  • 06.01.1779 – umiera Alexander Georg von Humboldt, pochowany zostaje początkowo w kościele w Dysznie, następnie w Falkenberg niedaleko Berlina
  • 1793 - majątek Dyszno kupuje starosta powiatu chojeńskiego Carl Cristoph Gottlob von Knobelsdorff z Zielina za 72 tysiące talarów, z czego 45 tysięcy talarów pozostaje do 1803 r. jako tajna hipoteka na nieruchomościach
  • 22.07.1796 - od Knobelsdorffa majątek nabywa poeta Franz von Kleist za 91 tysięcy talarów. Zmarł on 8 sierpnia 1797 r., a wdowa po nim, Albertine z domu von Jungk (ur. 2 lipca 1774 r. w Falckenhagen? - zm. 16 listopada 1864 r. w Charlottenburgu koło Berlina), wyszła w 1800 r. za kapitana Ferdinanda Heinricha Thomasa von Waldow (1765-1830) z Dannenwalde, z którym miała syna Karla (ur. 7.8.1801 w Dysznie).
  • 19.11.1796 – w Tegel umiera Maria Elizabeth von Humboldt; młodszy syn Alexander von Humboldt otrzymuje tajną hipotekę na majątku Dyszno (45 tysięcy talarów) oraz 8 tysięcy talarów na hipotece Tegel, co wraz z pozostałymi inwestycjami i gotówką dawało spadek o wartości 91 475 talarów
  • 1801 - właścicielem Dyszna staje się rodzina von Reede (Rhöden, Rehden)
  • 1806-1807 – Nowa Marchia pod okupacją wojsk napoleońskich; na mocy traktatu w Tylży w dniu 12.07.1807 wojska francuskie opuszczają terytorium państwa pruskiego z wyjątkiem niektórych ważniejszych twierdz, pod warunkiem spłaty bądź zabezpieczenia nałożonej na Prusy kontrybucji wojennej.
  • 1807-1811 – Reformy gospodarcze Steina- Hardenberga dotyczące zniesienia poddaństwa chłopów w Prusach.
  • 1815-1818 - Reformy administracyjne Prus zmieniają strukturę Nowej Marchii; wieś należy do powiatu Myślibórz, w rejencji frankfurckiej, w prowincji brandenburskiej.
  • 1817 - właścicielem Dyszna staje się Blell
Przyległości majątku Dyszno w XIX / XX w.
Niemiecka nazwa Obiekt Położenie Polska nazwa Ludność ok. 1820 r. Ludność w 1852 r.
Knack kolonia 0,5 km na płd. Przylaszczka
Krummkavel folwark 3,5 km na płn.-zach. Krężelin 17 135
Wilhelminenwalde kolonia, zakład 1 km na płd. Borówno 294
  • 1821-1834 – Dyszno w rękach Johanna Carla Friedricha Köppen (ur. 27.12.1782 w Berlinie, zm. 26.06.1834 w Dysznie, poślubił 11.11.1781 r. Sophię Emilię z domu Zürn. Rodzice - Johann Friedrich Köppen i Anna Maria Caroline Blell), nabyte za cenę 54 tysięcy talarów; w posiadaniu rodziny Köppen Dyszno pozostaje do końca II wojny światowej.
  • 1830-1840 - zbudowano pałac
  • 1834-61 – właściciel majątku Carl Albert Friedrich Köppen
  • 1861-1905 – właściciel majątku Otto Köppen
  • 1871-1918 – Nowa Marchia w ramach zjednoczonej Drugiej Rzeszy Niemieckiej
  • 1882 - oddano do użytku linię kolejową łączącą Stargard Szczeciński z Kostrzynem, która przechodziła przez Dyszno (wybudowano dworzec kolejowy)
  • 1905-09 – właściciel Paul Köppen
  • 1909-01.10.1945 – właściciel Hans Köppen
  • 1911 - wybudowano szkołę
  • 3.02.1945 - zajęcie miejscowości przez 2 Armię Pancerną Gwardii 1 Frontu Białoruskiego
  • 1945–1965 - działa szkoła podstawowa
  • 5.01.1946 - otwarto 4-klasową szkołę we wsi Różańsko, do której uczęszczali uczniowie z Różańska, Dolska, Pszczelnika, Dyszna i Ostrowca
  • Po 1945 - napływ osadników, szczególnie w 1946 r. z okolic Lublina i Zamościa; pierwszym sołtysem był Wł. Rusiecki spod Kielc, kolejnym Boniecki z podwarszawskiej Izbicy
  • 1950 - zawiązano Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną
  • do 1965 - w Dysznie funkcjonuje 6-klasowa szkoła podstawowa
  • 1965 - otworzono 7 klasę w szkole podstawowej
  • 1973 - szkoła podstawowa w Dysznie staje się filią Zbiorczej Szkoły w Różańsku

Ludność

Rok Wieś Majątek Łącznie
ok. 1820 352
1852 501
1910 191 408 599
1933 638
1939 622
1995 229
2007 213
2008 192
2010 198

Gospodarka

Struktura działalności gospodarczej na 31.12.2005 r.:

Dział Ilość
Produkcja 0
Transport 0
Handel 1
Usługi 0

W Dysznie funkcjonują 53 gospodarstwa rolne o łącznej powierzchni 225 ha, nastawione na produkcję zbóż (jęczmień, pszenżyto, żyto, pszenica) oraz na hodowlę trzody chlewnej i bydła. Przeważają gleby klasy IIIb i IVa.

Powierzchnia gospodarstw:

Pow. w ha Ilość
1-5 13
5-10 3
10-15 3
15-20 1
20-50 3
>50 30

Organizacje i instytucje

  • Sołectwo Dyszno – ogół mieszkańców wsi Dyszno, Borówno, Przylaszczka stanowi Samorząd Mieszkańców Sołectwa. Obecny sołtys – Teresa Juryniec.
  • Wszystkie instytucje znajdują się w Dębnie.

Edukacja

Dzieci uczęszczają do Szkoły Podstawowej w Różańsku, młodzież do Gimnazjum Publicznego w Smolnicy. Najbliższe biblioteki znajdują się w Różańsku i Warnicach.

Atrakcje turystyczne

  • Kościół pw. św. Wojciecha - zbudowany został w XVI w., salowy na planie prostokąta, od strony zachodniej znajduje się czworoboczna ryglowa wieża z dwiema kondygnacjami o nadbudowie drewnianej, dobudowana w XVIII w. Trzeci, drewniany człon wieży zwieńczony jest stożkowym hełmem. Kościół został znacznie zniszczony w 1945 r., odbudowany w latach 1968-75. Wewnątrz znajduje się drewniany ołtarz ambonowy z 1725 r., polichromowany ze złoceniami; na ścianie ołtarzowej współczesne freski nawiązujące formą i tematyką do Drzwi Gnieźnieńskich.
  • Pozostałości pałacu – pałac zbudowany został w latach 1830-1840, wielokrotnie przebudowywany. Od lat 50. XX. należał do PGR Chłopowo. Rozebrany w latach 80. XX w., widoczne są tylko częściowe pozostałości fundamentów. Wpisany do rejestru zabytków pod nr 556 z 17.01.1966 r..
  • Park typu krajobrazowego – założony w XIX w., powierzchnia 8 ha; z dużymi polanami oraz łąką parkową położona w otoczeniu dębów w wschodniej części parku. Zachowany w pierwotnych granicach, jednak układ dróg, kwater oraz wnętrz parkowych znacznie zatarty. W części płn-zach. oraz wsch. znajdują się 2 dawne stawy parkowe. Zachowana została łąka parkowa z obsadzeniem złożonym z wiekowych dębów, a także rowy melioracyjne stanowiące granice założenia od strony południowej i wschodniej. Starodrzew w większej części zachowany (ok. 470 drzew), na uwagę zasługują cztery dęby szypułkowe w odmianie stożkowej rosnące w rzędzie równolegle do nieistniejącej ściany pałacu oraz buk pospolity odm. zwisającej. Na terenach polnych za wschodnią granicą parku rosną imponujące okazy pomnikowe, w tym zespoły drzew pomnikowych Lipy Humboldta i Dęby Humboldta – drzewa o obwodzie do 750 cm. Wpisany do rejestru zabytków pod nr 226 z 10.11.1977 r..
  • 4 lipy – przy drodze do Krężelina, pomniki przyrody
  • Przez Dyszno przebiegają szlaki turystyczne: POL Szlak czerwony.svg „Wokół Dębna”.
  • 3 km na wschód-południowy wschód rezerwat przyrody "Czapli Ostrów" na jeziorze ostrowieckim.

Kody pocztowe, Dyszno (wyświetlono 1/1)

Ocena internautów miejscowości Dyszno
Średnia ocena: 3.3
liczba ocen: 7

Wtyczki społecznościowe

Lubisz miejscowość Dyszno, kliknij Google +1 , lub Lubię to!

Komentarze o miejscowości Dyszno

Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-17 08:10:01

Szybka zmiana regionu Polski