Różańsko

Różańsko (niem. Rosenthal) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, w gminie Dębno. W jej skład wchodzą osady: Grzybno, Juncewo, Sulisław, Piołunek.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego. W latach 1945-1954 i 1973-1976 wieś była siedzibą gminy Różańsko.

Zabudowa ulicowa z owalnicą bez wyraźnego centrum. Nowa część biegnie w kierunku stacji kolejowej (1 km na wsch.).

Nazwa

Rosental 1337, nazwa wywodzi się prawdopodobnie od rosnących w dużej ilości dzikich róż.

Środowisko przyrodnicze

Krajobraz okolic równinny, poprzecinany przez Olchowy Rów (dopływ jeziora Ostrowieckiego) i Rów Różańsko, częściowo zagospodarowany rolniczo. Na nieużytkach i polach występują kępy zadrzewień śródpolnych, na pn.-zach. od wsi rozległe Kobyle Łąki. Charakteryzuje się wysokim zalesieniem, w którym dominują monokultury sosnowe. Wzdłuż dróg powiatowych ciągną się aleje lipowe i akacjowe. W okolicy stwierdzono liczne gatunki roślin objętych ochroną: arcydzięgiel litwor – przy moście nad Olchowym Rowem i przy wiadukcie kolejowym, bluszcz pospolity – cmentarz, grzybienie białe – śródleśne oczka wodne na terenie Nadleśnictwa Różańsko, pełnik europejski – Kobyle Łąki, kłoć wiechowata – pas szuwarów jeziorka Babino.

Historia

• Ślady osadnictwa z epoki kamiennej; w okresie międzywojennym znaleziono sztylet krzemienny, topór krzemienny] i krzemienne groty strzał. Wiele znalezisk pochodzi z okresu (wg historiografii niemieckiej) 150 r. p.n.e. – ok. 600 n.e., najliczniejsze znaleziska dotyczą II wieku n.e. Były to liczne pojedyncze groby, w tym grób określany jako „grób zachodnioburgundzkiej” księżnej. Wśród bogatego wyposażenia znaleziono m.in.: złote breloczki, szklane paciorki w kolorze białym i niebieskim, brązowy wisiorek, okucia drewnianej skrzyni, gliniaste przęśliki, okucia rogu do picia, żelazny nóż. Na cmentarzysku znaleziono liczne skorupy gliniaste oraz kuliste naczynia.
• Dwa cmentarzyska kultury łużyckiej na terenie Nadleśnictwa Różańsko: pierwsze odkryte w 1994, zakwalifikowane jako cmentarzysko popielnicowe z epoki brązu (X-V w p.n.e.); drugie odkryte w 1999 podczas prac leśnych, datowane na epokę żelaza (ok. V w. p.n.e.)
• 1337 – pierwsza wzmianka w księdze ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego pod nazwą Rosental; wieś chłopska z 67 łanami, jako właścicieli wymienia się Heine von Schönebecka oraz ród von Wedel, 4 łany parafialne, dwie karczmy.
• 1454 – książę Fryderyk ofiarował 1/4 wsi kolegiacie w Myśliborzu, pozostałą część posiadał Mikołaj von Damnitz
• 1489 – zbudowano kościół na planie prostokąta bez chóru i wieży
• Od 1608 – wieś sołtysia, własność margrabiów brandenburskich, należy domeny w Tham (Dębno)
• Pocz. XVIII w. – zbudowano nowy kościół z ryglową wieżą
• Ok. 1718 – istnieje we wsi funkcja leśniczego królewskiego
• 1734 – pożar kościoła
• 1735 – zbudowano nowy kościół, z wieżą
• 1774 – utworzona zostaje pierwsza szkoła, licząca 81 uczniów
• Pocz. XIX w. – we wsi jest 22 chłopów, 22 zagrodników i tyle samo drobnych właścicieli, posiadających do 15 ha ziemi; Różańsko przejściowo należy do majątku w Dolsku.
• 1808 – jako właściciel występuje "koniuszy von Dresedow"
• Od 1856 – wieś należy do rodu von Trelow
• 1 poł. XIX w. – mieszkańcy zatrudnieni byli w zawodach i rzemiosłach: naczelnik domeny, burmistrz, urzędnik stanu cywilnego, policjant, 3 szewców, 3 krawców, 3 sklepy spożywcze, urząd pocztowy, 2 listonoszy, handlarz jajami i dziczyzną, zrzeszenia kupna i sprzedaży, 2 kołodziejów, 2 malarzy, 1 rzeźnia ze sklepem, 1 hurtownik mięsa, 2 ogrodników, 2 młyny (parowy i wodny), 2 kuźnie, warsztat stolarski, 3 restauracje, szynkarz, zdun, 1 piekarnia, 2 sklepy z rowerami, 2 fryzjerów, rymarz, fotograf, pantoflarz i cieśla oraz robotnicy roli i leśni.
• 1872 – gruntowna przebudowa kościoła, wg danych umieszczonych w kuli wieńczącej wieżę, dobudowano półkolistą apsydę do elewacji wschodniej oraz transept
• 31.08.1882 – otwarta zostaje linia kolejowa Stargard Szczeciński – Kostrzyn nad Odrą, przebiegająca przez Różańsko
• Ok. 1912 – założono straż pożarną
• Przed I wojną światową – elektryfikacja wsi
• Ok. 1914 – Różańsko ponownie wsią gminną; 23 zagrody o wielkości 33-62 ha
• 3.02.1945 – zajęcie przez wojska 2 Armii Pancernej 1 Frontu Białoruskiego
• Po 1945 – remont kościoła, wymieniono m.in. pokrycie dachu z dachówki na blachę
• 1999 – rozpoczęto wydobycie gazu ziemnego z odwiertu należącego do Kopalni "Dębno]"; zasoby złoża szacuje się na ok. 2398 mln m³
• 16.10.1999 – zamknięto linię kolejową Stargard Szczeciński–Kostrzyn nad Odrą
• 2005 – budowa wiejskiego Ośrodka Kultury
• 2010-2011 - budowa oczyszczalni ścieków i kanalizacji wiejskiej

Ludność

Gospodarka

Struktura działalności gospodarczej na dzień 31.12.2005:

Gospodarstwa rolne nastawione są na produkcję zbóż (jęczmień, żyto, pszenica) oraz na hodowlę trzody chlewnej. Dominuje rolnictwo tradycyjne, brak jest gospodarstw nastawionych na produkcję ekologiczną.

Struktura gospodarstw indywidualnych:

Największym zakładem pracy jest Nadleśnictwo Różańsko.

Edukacja

• Szkoła podstawowa – 6 oddziałów szkolnych oraz 1 oddział przedszkolny
• Młodzież dojeżdża do Gimnazjum Publicznego w Smolnicy

Organizacje i instytucje

• Sołectwo Różańsko – ogół mieszkańców wsi Różańsko, Grzybno, Juncewo, Sulisław, Piołunek stanowi Samorząd Mieszkańców Sołectwa. Obecny sołtys – Andrzej Lewandowski
• Nadleśnictwo Różańsko – jednoobrębowe, utworzone 01.01.1995, pow. ogólna 14101,09 ha (stan 31.12.2006), pow. leśna 13100 ha, zasięg terytorialny 332,34 km². W skład Nadleśnictwa wchodzi 8 leśnictw: Chłopiny, Chłopowo, Dolsk, Dyszno, Pszczelnik, Smoliny, Różańsko i Nowogródek. Na terenie Nadleśnictwa znajdują się trzy rezerwaty przyrody o łącznej pow. 251,80 ha: Czapli Ostrów, Długogóry, Bagno Chłopiny. Udział poszczególnych gatunków wg zajmowanej powierzchni: sosna 67,7%, świerk 3,9%, dąb 5,4%, buk 5,0%, brzoza 7,8%, pozostałe liściaste 8,6%, pozostałe iglaste 1,6%. Przeciętny wiek drzewostanów 61 lat, przeciętna zasobność drzewostanów 223 m³/ha.
• Klub Sportowy LZS „Sokół” Różańsko – założony w 1946 r., barwy: zielono-białe
• Międzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy "Feniks" Różańsko – sekcja: warcaby 100–polowe
• Filia Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Lekarzy Rodzinnych w Dębnie
• Filia Biblioteki Miejskiej w Dębnie – w budynku świetlicy (dawny sklep GS)
• Ochotnicza Straż Pożarna
• Urząd pocztowy
• Towarzystwo Przyjaciół Lasu
• Szkolne Koło LOP
• Szkolne Koło LOK

Parafia

Atrakcje turystyczne

• Kościół św. Michała Archanioła
• Młyn szachulcowy z XIX w., przy drodze do nieczynnej obecnie stacji kolejowej
• Przez Różańsko przebiegają szlaki turystyczne: żółty "Nad rzeką Kosą"