Bezrzecze (powiat policki)

Bezrzecze (do 1945 niem. Brunn, po 1945 Broń) – osada w północno-zachodniej Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie polickim, w gminie Dobra (Szczecińska).

Wg danych urzędu gminy z 30 czerwca 2008 osada miała 2135 mieszkańców.

Sołectwo Bezrzecze obejmuje jedynie osadę Bezrzecze.

Sąsiaduje z zachodnimi osiedlami Szczecina: Bezrzecze i Krzekowo. Położone jest w odległości ok. 7 km od granicy polsko-niemieckiej.

Geografia

Leży na szczycie (kulminacja na wysokości 68 m n.p.m.) i wschodnich zboczach wału morenowego, tzw. Wału Bezleśnego, rozciągającego się na przestrzeni kilkunastu kilometrów – od Bezrzecza do brzegu Odry w Siadle Dolnym.

Z osiedla wypływa rzeczka Bukowa, nad którą archeolodzy stwierdzili występowanie osadnictwa ludzkiego już w neolicie.

Miejscowość założona na planie ulicówki. Zabudowa wsi niska – w większości nowoczesne budownictwo jednorodzinne. Głównymi ulicami są Koralowa i Górna. Komunikację ze Szczecinem zapewniają linie autobusowe 74 (dzienna), 527 (nocna) i 5 (linia PKS Szczecin do Dobrej).

Historia

Pierwsza wzmianka źródłowa o wsi "Beseritz" tj. Bezrzecze, a więc miejscu gdzie nie ma rzeki pochodzi z 1260 r., kolejna z 15 lutego 1271 (jako należąca do Dietricha von Salzwedela wieś Brunnecke), następna zaś z 1277 w postaci Brunne jest już pochodzenia niemieckiego oznaczającą "studnię", zagłębienie pomiędzy dwoma niewielkimi wzniesieniami. Wieś Bezrzecze należała pierwotnie do uposażenia fundacji Mariańskiej w Szczecinie. Wzmiankowana w II połowie XIII wieku, a najstarszy zachowany wpis w księgach szczecińskiego kościoła Mariackiego pochodzi z 1336 roku. W średniowieczu była jednocześnie wsią kościelną i lennem rycerskim.

Nazwa Zdrój (będąca jednym ze znaczeń niemieckiego słowa "Brunn"), była nazwą przejściową wsi w 1945 r.

W 1480 r. książę Bogusław X, po sekularyzacji klasztorów, oddał wieś na własność rycerzowi Henningowi Lindstedt. Wieś często zmieniała właścicieli. W 1527 r. przypadła Vivigenzowi I von Eickstedt, który otrzymał także puste tereny na Głębokim oraz część jeziora Głębokie. W 1589 r. wieś kupił kanclerz książęcy Otto von Ramin auf Krackow. W rękach tego rodu, Bezrzecze znajdowało się aż do końca XIX wiek w. W 1828 r. zostało wpisane do matrykuły majątków rycerskich. Majątek ten składał się z folwarku Owczary, dawnej owczarni, oraz folwarku Stangenhorst. Majątek wraz z lasem i folwarkami wynosił 4592 morgi (XIX w – 1 morga = 0,5599 ha). Gleba w majątku była I, II i III klasy, uprawiano tu pszenicę, żyto, owies, fasolę, wykę, koniczynę i łubin. Dobrze była prowadzona gospodarka leśna, co sto lat zmieniano drzewostan, rosły tu brzozy, olchy i sosny, dawniej były tu także buki i dęby.

W 1776 r. do Bezrzecza został jeszcze dołączony, należący wcześniej do Stołczyna las zwany Gunnitz. Niedaleko jeziora Głębokiego znajdowała się cegielnia majątku, w której wypalano 140 tysięcy sztuk rocznie. Majątek sprzedawał też surowce takie jak margiel, glinka i torf. Do majątku Bezrzecze należała też wieś, w której od bardzo dawna było czterech właścicieli, każdy z nich miał po 120 mórg. Ogólna powierzchnia wsi wynosiła 480 mórg. Gleba we wsi była słabej i średniej klasy, uprawiana tam owies, pszenicę i ziemniaki.

Od 1828 r. Bezrzecze było własnością rodziny Ramin, którzy władali nim na prawach majątku rycerskiego. W 1848 r. właścicielem jednej części Bezrzecza był Juliusz Corwin Wierzbicki. Cześć tę oddano w dzierżawę, ponieważ majątek był bardzo zadłużony i nie przynosił dochodu.

Pod koniec XIX wiek w. wieś rozbudowuje się. Znajduje się tu 20 domów mieszkalnych, liczba mieszkańców w 1894 r. wynosiła 260, wyznania ewangelickiego, ale było wśród nich także 6 Żydów. Wieś i majątek należały do parafii w Wołczkowie. Była tu jedna szkoła podstawowa dla 35 dzieci. Tuż obok wsi wybudowano, należący do garnizonu wojskowego w Krzekowie olbrzymi plac ćwiczeń.

W okresie międzywojennym na Bezrzeczu rozpoczęto budowę domków jednorodzinnych o charakterze willowym. Osiedle dzieli się na dwie części: zachodnią, zwaną Bezrzeczem Górnym – dawna historyczna wieś podmiejska o średniowiecznym rodowodzie, powstała w okresie międzywojennym, oraz wschodnią, zwaną Bezrzeczem Dolnym, której budowa rozpoczęła się w okresie powojennym.

W trakcie II wojny światowej wieś nie ucierpiała, została zajęta 26 kwietnia 1945 r. przez wojska radzieckie (2 Front Białoruski – 2 Armia Uderzeniowa) a została przekazana administracji polskiej 4 października 1945 r.

Po 1945 istniał tu PGR zlikwidowany w 1992. W II poł. XX wiek w. mieszkały tu rodziny trudniące się rolnictwem oraz pracowników pobliskiego Szczecina. Od 1990 r. wieś nabrała charakteru zurbanizowanego, powstały nowe budynki, działki itp. Bezrzecze posiada szkołę podstawową.

W lasach przy drodze do Wąwelnicy do 1993 roku znajdowała się jednostka PGW AR.

Przynależność polityczno-administracyjna

• 1815-1866: Związek Niemiecki, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow
• 1866-1871: Związek Północnoniemiecki, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow
• 1871-1918: Cesarstwo Niemieckie, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow
• 1919-1933: Rzesza Niemiecka (Republika Weimarska), kraj związkowy Prusy, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow
• 1933-1939: III Rzesza, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow
• 1939-1945: III Rzesza, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, Wielkie Miasto Szczecin
• 1945-1952: Rzeczpospolita Polska (Polska Ludowa), województwo szczecińskie, powiat szczeciński
• 1952-1975: Polska Rzeczpospolita Ludowa, województwo szczecińskie, powiat szczeciński
• 1975-1998: Polska, województwo szczecińskie
• 1999 – teraz: Polska, województwo zachodniopomorskie, powiat policki, gmina Dobra

Zabytki

• Kościół XV-wieczny, przebudowany w XIX wieku, pw. Maryi Królowej Różańca Świętego zbudowany z kamieni narzutowych z ostrołukowym portalem z gotyckiej cegły w południowej ścianie.

Demografia

Ogólna liczba mieszkańców

• 1894 – 260 mieszk.
• 1925 – 244 mieszkańców
• 1933 – 249 mieszkańców
• 1939 – 1217 mieszkańców
• 1980 – 800 mieszk.
• 1998 – 953 mieszk.
• 2003-12 – 1398 mieszkańców
• 2004-12 – 1497 mieszkańców
• 2005-12 – 1624 mieszkańców
• 2006-12 – 1804 mieszkańców
• 2007-12 – 2008 mieszkańców
• 2008-06 – 2135 mieszkańców