Menu
Home» » » »

Gmina Pyrzyce - Informacje

Rodzaj gminy: miejsko-wiejska

Populacja: 19

Gęstość populacji: 96,4 osób/km²

Powierzchnia: 204,40 km²

Numer kierunkowy: 91

Tablice rejestracyjne: ZPY

Urząd gminy Pyrzyce

Adres: Plac Ratuszowy 1 74-200

Oficjalna strona gminy Pyrzyce

Gmina Pyrzyce

Gmina Pyrzyce to gmina miejsko-wiejska w województwie zachodniopomorskim, w powiecie pyrzyckim. W latach 1975-1998 była częścią województwa szczecińskiego.

Siedzibą gminy jest miasto Pyrzyce.

Według danych z 30 czerwca 2004 r. gminę zamieszkiwało 19 699 osób. Stanowi to 52. pod względem powierzchni i 17. pod względem ludności miejsce w województwie (na 114 gmin).

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Pyrzyce zajmuje obszar 204,4 km², w tym:

  • użytki rolne: 85%
  • użytki leśne: 1%

Gmina stanowi 28,17% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
populacja 19 699 100 9 992 50,7 9 707 49,3
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
96,4 48,9 47,5


Gminę zamieszkuje 49,1% ludności powiatu.

Historia

Geograficzne i historycznie ziemia pyrzycka związana jest z Pomorzem Zachodnim. Tutaj w 1124 roku z inicjatywy księcia Bolesława Krzywoustego przybyła misja chrystianizacyjna biskupa Ottona z Bambergu, która dokonała chrztu pierwszych chrześcijan na Pomorzu Zachodnim.

Pyrzyce są jednym z najstarszych ośrodków osadnictwa miejskiego. W IX wieku istniał tu gród, który był centrum plemiennym Pyrzyczan. O ważnej pozycji gospodarczej grodu zadecydowało jego położenie u zbiegu ważnych szlaków handlowych z Wielkopolski i Magdeburga do ośrodków nadbałtyckich oraz otaczające go urodzajne czarne ziemie. Uprawiano tu pszenicę, a okolice zwane były ziemią pszeniczną. Stąd też prawdopodobnie wywodzi się nazwa miasta: starosłowiańskie słowo pyro oznacza pszenicę.

W latach 1235-1240 obok grodu i podgrodzia koloniści niemieccy założyli osadę, która w 1263 r. otrzymała od księcia zachodniopomorskiego Barnima I pełne prawa miejskie. Miasto zostało otoczone zespołem fortyfikacji: wałami, fosą i murami z dwiema bramami. Pyrzyce miały liczne przywileje cechowe i prawo bicia własnej monety. Były ośrodkiem rzemiosła, zwłaszcza sukiennictwa i tkactwa.

Rozkwit miasta był hamowany przez liczne pożary i grabieże wojenne. Wojna trzydziestoletnia (1618-1648) stanowiła najczarniejszy okres w historii miasta. Od 1653 r. Pyrzyce należały do Brandenburgii, później do Prus. Od końca XVIII wieku rozwijał się przemysł – głównie przetwórstwo rolne. W 1882 r. rozbudowano linię kolejową do Stargardu Szczecińskiego i Kostrzyna nad Odrą, a w dalszej kolejności do Godkowa i do Gryfina.

Okres intensywnego rozwoju został przerwany wybuchem II wojny światowej, w wyniku której 90% miasta uległo zniszczeniu.

Zabytki

Pyrzyce

  • Mury Obronne z XIII wieku o długości 2000 m, w XV wieku podwyższono je do wysokości 7-9 m, rozbudowano przedbramia, baszty i czatownie. Po 1650 r. część czatowni zmieniono na domy dla biedoty. Po wojnie część murów odrestaurowano. Do dziś zachowały się baszty: Sowia, Prochowa, Lodowa, Pijacka, Mnisza.
  • Wały z XIII w. otaczały miasto na długość 2250 m. Razem z fosą i stawami młyńskimi stanowiły dostateczne zabezpieczenie. W latach 1830-1845 zostały zamienione na promenadę spacerową. Fosy zostały częściowo zakopane i zamienione na ogrody.
  • Katedra dawniej pod wezwaniem św. Maurycego - po raz pierwszy wzmiankowany w 1312 r. w XIV wieku, zniszczony kilkakrotnie przez pożary, odbudowywany, po raz ostatni zniszczony w 1945 r. i odbudowany w latach 1958-1964 (z wyjątkiem wieży wschodniej). Wieżę zachodnią odbudowano w latach 1975-1976, w lipcu 1987 r. pokryto ją blachą miedzianą; w ścianie frontowej zachowane partie granitowe, w południowej ścianie dwa gotyckie portale, w ołtarzu głównym tryptyk z kaplicy cmentarnej w Gryficach; w prezbiterium witraże Joanny Spychalskiej ze Szczecina i Marii Uspińskiej z Warszawy. Od 1958 r. nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP.
  • Brama Bańska zbudowana w latach 1260-1270 jako trzypiętrowa, w 1450 r. podwyższona do pięciu pięter, uległa zniszczeniu w 1945 r. Po wojnie częściowo zrekonstruowana.
  • Brama Szczecińska wzniesiona w XV wieku do pięciu pięter - zniszczona w 1945 r. Po wojnie odbudowana do pierwszego piętra.
  • Baszta Sowia
  • Baszta Lodowa XV-XVI w.; dawne lochy w dolnej kondygnacji wynajęte w XIX wieku na zamrażalnię mięsa; odbudowana w latach osiemdziesiątych.
  • Baszta Prochowa pierwotnie czatownia, w XV-XVI wieku przerobiona i podwyższona; zrekonstruowana.
  • Baszta Bluszczu (Połówka, Łukowa, Śpiącej Królewny) przerobiona w XV w. z półokrągłej czatowni; obecnie zniszczona, nie zadaszona.
  • Baszta Pijacka XV wiek; średnowieczna "izba wytrzeźwień" uszkodzona w 1945 r. odbudowana przez p. W. Kowalskiego w latach 1989-1990.
  • Ruiny Baszty Mniszej
  • Kaplica Św. Ducha z II poł XII w. Od strony południowej przylegał do niej szpital-przytułek. Zniszczona w 1945 r., odbudowana w latach 1967-1969 i zaadaptowana na siedzibę biblioteki.
  • Studzienka wzniesiona w miejscu Świętego Źródełka, z którego czerpał wodę św. Otton podczas chrztu pyrzyczan w 1124 r. Obudowa studzienki powstała w 1824 r.
  • Kościół poaugustiański najstarszy kościół Pyrzyc, zbudowany w II poł. XIII w. na planie prostokąta z cegły; posiada elementy wczesnogotyckie, barokową wieżę z XVIII w.
  • Ratusz wzmiankowany w XIII w., kilkakrotnie niszczony przez pożary, odbudowany. W wieku XVI uchodził za największy i najpiękniejszy na Pomorzu Zachodnim; elementy zabytkowe zachowane na poziomie piwnic.

Brzesko

  • Kościół z przełomu XIII i XIV w., przebudowany w XV w. W XVII w. otrzymał nowe wyposażenie, w tym ołtarz, ambonę oraz zdobiony malwidłami i rzeźbami drewniany strop w formie sklepienia krzyżowo-żebrowego. Po pożarze wieży kościelnej postawiono wolno stojącą dzwonnicę. Teren dawnego cmentarza w przykościelnego otoczony jest kamiennym murem (XVII-XIX w.), w którym rozmieszczono trzy bramki flankowe czworobocznymi filarami.

Czernice

  • Dwór o dobrze zachowanej formie architektonicznej obecnie jest siedzibą Domu Dziecka. Postawiona w 1913 r. dwukondygnacyjna budowla z łanym dachem jest zdominowana czworoboczną.

Krzemlin

  • XVIII-wieczny dwór murowany z cegły, parterowy, pokryty łamanym dachem, z 11-osiową fasadą z zachowanym (odtworzonym) barokowym wystrojem.

Mielęcin

  • Kościół parafialny z XVI w. - murowana budowla, przebudowana w XVIII w. (dostawiono drewnianą barokową wieżę) i w II poł. XIX w.
  • Stacja kolejowa na linii Pyrzyce-Lipiany (1897 r.) obejmująca budynki z końca XIX w., mur z cegły. Jest to typowa architektura dworcowa z końca XIX i początku XX w.
  • Pałac i park pałacowy - dwukondygnacyjny neoklasycystyczny pałac o ceglanym licu na kamiennym cokole z czworoboczną wieżą pięciopoziomową z końca XIX w. otoczony parkiem. Podczas budowy nowego pałacu w końcu XIX w., od drogi do pałacu poprowadzono aleję lipową, przed fsadą pałacu powstał gazon obsadzony szpalerem cisów. W parku posadzono dzrzewa liściaste i iglaste rodzimego i obcego pochodzenia.

Położenie

Miasto i gmina Pyrzyce są położone w województwie zachodniopomorskim, przy międzynarodowej drodze E-65, w odległości 45 km od Szczecina, 30 km od Stargardu Szczecińskiego, 60 km od lotniska w Goleniowie, 150 km od Berlina. W oddalonym o 50 km Kołbaskowie znajduje się najbliższe przejście graniczne (Polska-Niemcy). Położenie geograficzne gminy Pyrzyce warunkuje rozwój gospodarczy. Powierzchnia gminy wynosi 205 km², z czego 39 km² przypada na miasto. Obszar ten zamieszkują 19.975 osoby, z czego w mieście mieszkają 12.908. Gmina administracyjnie podzielona jest na 21 sołectw. Jest gminą typowo rolniczą, gdzie dominują wysokiej jakości czarnoziemy, zaliczane do II klasy bonitacyjnej. Z uwagi na tak urodzajne i płodne gleby ziemia Pyrzycka nazywana jest spichlerzem ziemi zachodniopomorskiej.

Przyroda i turystyka

Gmina Pyrzyce usytuowana jest na ważnym i licznie uczęszczanym szlaku turystycznym. Zadziwiające jest bogactwo przyrody regionu. Przy drodze Grzędziec-Czernice w 1975 r. założono rezerwat roślinności stepowej "Brodogóry", w którym najcenniejszymi gatunkami są: gorysz siny, czyściec kosmaty, czyściec prosty, fiołek pagórkowy, przetacznik pagórkowy, dzwonek boloński, dzwonek syberyjski, pierwiosnek lekarski. Ornitolodzy od lat postulują utworzenie Parku Krajobrazowego w związku z ostoją ptaków "jezioro Miedwie", chroniącego miejsca lęgowe rzadkich gatunków ptaków, głównie: derkacza, kulika wielkiego, kszyka, krwawodzioba, czajki, żurawia, błotniaka stawowego, błotniaka zbożowego i błotniaka łąkowego. Ponadto 2 aleje i 2 drzewa pojedynczo rosnące są zarejestrowane jako pomniki przyrody. Pomimo zniszczeń wojennych 1945 r. zachowała się część zabytków architektury. W rejestrze Konserwatora Zabytków znajdują się parki podworskie w: Ryszewku, Żabowie, Pyrzycach, Mechowie, Krzemlinie, Mielęcinie, Nowielinie.

Kultura

Pyrzycki Dom Kultury prowadzi działalność w zakresie upowszechniania kultury oraz amatorskich zespołów artystycznych. Corocznie organizuje konkursy: plastyczny, Pisanki i Palmy Wielkanocnej, Jesienna Ikebana oraz Świąteczny Stroik, którym towarzyszą wystawy pokonkursowe. Jest również organizatorem wystaw i koncertów zawodowych artystów. Przy PDK działają cztery zespoły folklorystyczne:

  • Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Pyrzyckiej (powstał w 1966 r.) - w swoim dorobku posiada Dyplom Ministra Kultury i Szcztuki, odznakę "Gryfa Pomorskiego", nagrodę artystyczną Miasta i Gminy Pyrzyce, medal za zasługi dla kultury pyrzyckiej przyznany przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Pyrzyckiej oraz liczne nagrody i wyróżnienia na wielu przeglądach i festiwalach; zespołowi przygrywa 6-osobowa kapela ludowa;
  • Zespół Śpiewaczy "Bandoska", działający w Mielęcinie od 1981 r.;
  • Regionalny Zespół Śpiewaczy "Kresowianka" w Letninie od 1983 r. upowszechniający pieśni i obrzędy z rejonu Milatycz koło Lwowa - dwukrotny laureat Festiwalu Śpiewaków i Kapel Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą oraz Spotkań Zespołów Śpiewawczych "Ziemia i Pieśń" w Szprotawie;
  • Zespół Folklorystyczny "Macierzanka" w Żabowie, od 1999 r. prezentujący pieśni i melodie z różnych regionów Polski.

Obecnie przy PDK działają również dwa zespoły wokalno-instrumentalne oraz odbywają się zajęcia Koła Elektroakustyki i Światła.

Od 1980 r. PDK jest organizatorem Pyrzyckich Spotkań z Folklorem. Od 1992 r. festiwal ma charakter międzynarodowy i jest organizowany pod patronem Międzynarodowego Stowarzyszeniua Festiwali Folklorystycznych i Sztuki Ludowej C.I.O.F.F. Pyrzyce są jednym z czternastu miast w Polsce, w którym odbywają się tego typu imprezy. Corocznie na pyrzyckiej estradzie występują ok. 1200-1500 wykonawców z różnych regionów Polski i świata. W 20-letniej historii festiwalu wystąpiło 709 zespołów, w tym 36 z Europy, Azji i Stanów Zjednoczonych. Festiwalowi towarzyszą wystawy twórców ludowych, plenery malarskie, rzeźbiarskie oraz barwny kiermasz.

Wielokierunkową działalność artystyczną i naukową od 1972 r. prowadzi Młodzieżowy Dom Kultury w Pyrzycach. Swym oddziaływaniem obejmuje on dzieci, młodzież szkolną i pozaszkolną oraz dorosłych, kształtując przyszłych twórców i odbiorców kultury. Znany jest z doskonałej organizacji imprez kulturalnych i artystycznych. Oferta programowa placówki obejmuje wiele form: Zespół Pieśni i Tańca "Małe Pyrzyce", Dziecęca Kapela Ludowa zespoły wokalne "Mamusia Patrzy", "Melissy", "Wesołe Nutki", "Groszki", "Biedronki", zespoły muzyki rockowej i instrumentalnej oraz koła zainteresowań: plastyczne, teatralne, krawiecko-hafciarskie, rzeźby i korzenioplastyki, fotografii i gospodarstwa domowego. Korzysta z nich rocznie ok. 420 osób.

Gospodarka

Na terenie Pyrzyc działa posterunek celny oraz agencja celna Euro-top, jak również firmy spedycyjne, transportowe, liczne banki i restauracje. Powiatowy Urząd Pracy udzielający pożyczek i kredytów, a także zapewniający wyszkolenie kadry pracowniczej na potrzeby podmiotów gospodarczych. Na terenie gminy znajduje się kilka szkół podstawowych oraz szkoły średnie. Od 1998 r. funkcjonuje oddział Akademii Rolniczej w Szczecinie.

Od kilku lat Pyrzyce współpracują na wielu płaszczyznach (kultura i sztuka, nauka języków, ochrona środowiska i działania proekologiczne, wystawy, opieka społeczna, sport i gospodarka) z dwoma zaprzyjaźnionymi miastami: Korbach w Niemczech i Hörby w Szwecji. Wspólnie ze szwedzkimi partnerami wybudowano wzorcową przyzagrodową oczyszczalnię ścieków w miejscowości Turze.

O wszystkich wydarzeniach w gminie, a także innych ciekawostkach, mieszkańcy mogą dowiedzieć się z prasy lokalnej. Od kwietnia 1991 r. ukazuje się gazeta samorządowa "Gazeta Ziemi Pyrzyckiej", przygotowywana przez Wydawnictwo Gazet Ziemi Pyrzyckiej, natomiast od 1999 r. wydawany jest tygodnik powiatowy "7 Dni Pyrzyc".

Infrastruktura techniczna w mieście i na terenach wiejskich umożliwia uruchomienie nowych inwestycji gospodarczych. Dla ich rozwoju nie bez znaczenia jest niski koszt pozyskania terenów, dobry klimat, sprawna obsługa administracyjna, preferencje podatkowe dla podmiotów gospodarczych. W 1996 r. w mieście uruchomiono ekologiczną ciepłownię geotermalną. Nadwyżki energii można wykorzystać do budowy zakładów balneologicznych. Ciepłe wody czerpane z głębokości 1600 m są zarazem leczniczymi solankami. Są to wody chlorowo-sodowe, bromkowe, jodkowe, żelaziste, magmowe, borowe, które mogą być wykorzystane do leczniczych kąpieli mineralnych oraz inhalacji. Zabiegi lecznicze z zastosowaniem solanki mogą służyć leczeniu schorzeń narządów ruchu, zwyrodnień, stanów pooperacyjnych, rekonwalensencji. Do pełnego wykorzystania właściwości leczniczych i profilaktycznych solanki, najkorzystniejsze byłoby wybudowanie Centrum Rekreacyjno-Rehabilitacyjnego, które składałoby się z urządzeń terenowych(park uzdrowiskowy z tężnią, tereny rekreacyjny nad jeziorem miejskim), z części basenowo-rehabilitacyjnej i hotelu uzdrowiskowego. Dlatego też władze gminy kładą nacisk na zagospodarowanie terenów wokół geotermii na cele turystyczno-rekreacyjne, poszukują inwestorów zagranicznych i krajowych. Nadwyżki energii geotermalnej mogą być również wykorzystane dla przetwórstwa rolnego (suszarnie, ogrodnictwo, szklarnie), a także dla zasilania chłodni spożywczych, które mogą stanowić zaplecze dla portów morskich. W związku z powyższym gmina utworzyła grupę kapitałową, otwartą dla nowych udziałowców zainteresowanych inwestowaniem na tych terenach. Do zagospodarowania są tereny wokół geotermii w sąsiedztwie jeziora miejskiego (10 działek o ogólnej powierzchni 73,109 ha), działki o powierzchni 200 ha w miejscowości Giżyn wokół jeziora Miedwie. W Urzędzie Miejskim w Pyrzycach zainteresowani uzyskają informacje na temat terenów przeznaczonych pod inwestycję, możliwości współpracy z miejscowymi firmami, możliwości pozyskania pożyczek i kredytów.

Specyfiką gminy jest jej położenie w strefie ochronnej jeziora Miedwie, stanowiącego ujęcie wody pitnej dla Szczecina. Zobowiązuje to Pyrzyce do likwidacji emisji zanieczyszczeń do gleby, wód i atmosfery. Miasto posiada oczyszczalnię ścieków wraz z przepompownią i kolektorami przesyłowymi, kanalizacją ogólnosprawną oraz magistralę przesyłową gazu ziemnego, rozbudowaną sieć telefoniczną, stację elektroenergetyczną. Gmina zaopatrywana jest w wodę głównie z 10. wodociągów grupowych i pojedynczych. Władze gminy planują modernizację stacji uzdatniania wody oraz wymianę sieci wodociągowej w mieście. W ramach ochrony gleby prowadzona jest budowa szczelnych bezodpływowych zbiorników na nieczystości płynne oraz zostały wybudowane płyty gnojowe w ramach programu PHARE. Istniejące wysypisko nieczystości stałych planuje się zastąpić składowiskiem odpadów z segregacją i przetwarzaniem.

Komunikacja

Drogi wojewódzkie z Pyrzyc:

Pyrzyce były dużą stacją węzłową. Pierwszą linię ze Stargardu Szczecińskiego do Kostrzyna wybudowano w 1882, w 1895 otwarto linię Gryfino - Chwarstnica, a 3 lata później przedłużono ją przez Pyrzyce do Płońska Pyrzyckiego. W 1899 zbudowano ostatnią linię przez Trzcińsko-Zdrój do Godkowa. Żadna z tych linii nie została zelektryfikowana. W 1954 linię Pyrzyce - Płońsko Pyrzyckie zamknięto, a w 1987 rozebrano. Od początku lat 90. zamykano kolejne linie: w 1992 prowadzącą do Godkowa, w 1996 przez Chwarstnicę do Gryfina, w 1999 z Myśliborza do Kostrzyna, a rok później z Pyrzyc do Myśliborza. Ostatnią czynną linię do Stargardu Szczecińskiego zamknięto w 2004.

W gminie czynne są 3 urzędy pocztowe: Pyrzyce (nr 74-200), Brzesko Szczecińskie (nr 74-211) i Mielęcin (nr 74-230).

Miejscowości

Miasto (od 1263 r.) PyrzyceSołectwa Brzesko, Brzezin, Czernice, Giżyn, Krzemlin, Letnin, Mechowo, Mielęcin, Młyny, Nowielin, Nieborowo, Obromino, Okunica, Pstrowice, Rzepnowo, Ryszewko, Ryszewo, Stróżewo, Turze i Żabów.Miejscowości niesołeckie Górne, Krzemlinek, Ostrowica.

Sąsiednie gminy

Banie, Kozielice, Lipiany, Myślibórz, Przelewice, Stare Czarnowo, Warnice

Kody pocztowe w gminie Pyrzyce (wyświetlono 3/3)

Wtyczki społecznościowe

Lubisz Gminę Pyrzyce, kliknij Google +1 , lub Lubię to!

Komentarze o Gminie Pyrzyce

Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-19 12:42:31

Szybka zmiana regionu Polski