Połczyn-Zdrój

Połczyn-Zdrój (niem. Bad Polzin) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, w powiecie świdwińskim, uzdrowisko lecznicze na Pomorzu Zachodnim, położone nad rzeką Wogrą. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Połczyn-Zdrój, dekanatu, nadleśnictwa. Ośrodek turystyczny na Pojezierzu Drawskim, gdzie leczy się schorzenia reumatyczne, neurologiczne i niepłodność, ośrodek wytwórni wód mineralnych.

Według danych z 31 grudnia 2009 Połczyn-Zdrój zamieszkiwało 8463 osób, co lokuje miasto na 27. miejscu pod względem ludności w województwie.

Położenie

Połczyn-Zdrój leży w środkowej części województwa zachodniopomorskiego, we wschodniej części powiatu świdwińskiego, w którym jest drugim ośrodkiem miejskim. Miasto położone jest nad rzeką Wogrą, na Pojezierzu Drawskim, w zachodniej części pasa Pojezierzy Zachodniopomorskich. Miasto leży wśród wzgórz morenowych w tzw. Szwajcarii Połczyńskiej.

Historycznie miasto leży na Pomorzu Zachodnim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. koszalińskiego.

Warunki naturalne

Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia miasta wynosi 7,22 km². W Połczynie mieszka 54% mieszkańców gminy Połczyn-Zdrój.

Powierzchnia gruntów leśnych w mieście wynosiła w 2007 35,8 ha, co daje lesistość na poziomie 5%. Według danych z 2005 użytki rolne na obszarze miasta obejmowały 295 ha, czyli 40,9% jego powierzchni.

Przyroda

Miasto znajduje się w otulinie Drawskiego Parku Krajobrazowego, który rozciąga się na południe i wschód od miasta. Teren wokół miasta objęto dwoma obszarami programu Natura 2000, są to: specjalny obszar ochrony siedlisk "Dorzecze Parsęty" oraz obszar specjalnej ochrony ptaków Ostoja Drawska. Utworzone są także 3 strefy ochrony uzdrowiskowej, gdzie podstawowa obejmuje całe miasto, a ostatnia cały obszar gminy Połczyn-Zdrój. Na trasie Połczyn-Zdrój – Czaplinek znajduje się utworzony w 1987 rezerwat krajobrazowy Dolina Pięciu Jezior.

W 2003 na południowy zachód od miasta został utworzony zbiornik przeciwpowodziowy "Połczyn-Zdrój" na rzece Wogra, o powierzchni maksymalnej 23,5 ha i powierzchni minimalnej 12,0 ha, zależnej od rzędnej piętrzenia. Większa część zbiornika została włączona do granic administracyjnych miasta.

W Połczynie-Zdroju znajduje się Park Zdrojowy o powierzchni 80 ha (w tym 35,6 ha terenów zielonych), w którym zlokalizowana jest większość obiektów uzdrowiskowych oraz pijalnia wody Joasia (nieczynna). Północna część parku z alpinarium, stawem i fontannami w stylu francuskim, południowa część naturalistyczna. W zachodniej części parku stawy, basen kąpielowy oraz ścieżka zdrowia. W ogrodzie dendrologicznym spośród ok. 60 gatunków drzew i krzewów rosną tu: skrzydłorzech kaukaski (Pterocarya fraxinifolia), orzesznik gorzki (Carya cordiformis), orzech czarny (Juglans nigra), orzech szary (Juglans cinerea), 4 odmiany jodeł (Abies), 9 odmian świerków (Picea). Park został założony w latach 1836-1839 i jest wpisany do rejestru zabytków.

Według danych z 2007 miasto posiada 21 zieleńców o łącznej powierzchni 3,9 ha. Tereny zieleni osiedlowej zajmują powierzchnię 8,5 ha. Do zieleni miejskiej można zaliczyć także cmentarz o powierzchni 7 ha.

Infrastruktura turystyczna

Główną gałęzią lokalnej gospodarki jest działalność uzdrowiskowo-turystyczna. Miasto posiada 5 obiektów zbiorowego zakwaterowania na 390 miejsc, w których w 2007 nocowało 6662 osób, w tym 1928 turystów zagranicznych.

Przez miasto wiodą trzy piesze szlaki turystyczne:

• Spacerowy Wokół Połczyna-Zdroju – okrężny szlak wokół miasta o długości 15 km
• Szlak Szwajcarii Połczyńskiej – trasa: Połczyn-Zdrój→ Luboradza→ Sikory→ Czaplinek, o długości 56,8 km
• Szlak Przyrodniczy Drawskiego Parku Krajobrazowego – trasa: Połczyn-Zdrój→ Złocieniec→ Lubieszewo, o długości 70,8 km

Z Połczyna biegnie ścieżka rowerowa do Złocieńca. Trasa o długości 30 km wiedzie dawnym nasypem kolejowym, z którego zdjęto tory, położono asfalt i udostępniono wyłącznie rowerzystom. Ścieżka prowadzi przez najbardziej malownicze tereny Drawskiego Parku Krajobrazowego.

Odwiedzający mogą zasięgnąć informacji turystycznej w Gminnym Centrum Informacji oraz w tutejszym oddziale PTTK.

Liczba korzystających z noclegów w Połczynie-Zdroju w ciągu roku:

Uzdrowisko

W uzdrowisku prowadzone jest leczenie w następujących kierunkach: choroby ortopedyczno-urazowe, choroby reumatologiczne, choroby układu nerwowego, otyłość, osteoporoza, choroby kobiece.

Na terenie uzdrowiska znajdują się udokumentowane złoża naturalnych surowców: torfu leczniczego – borowiny, wód leczniczych: chlorkowo-sodowych, jodkowych o ogólnej mineralizacji 7,5%.

Uzdrowisko posiada 8 zakładów lecznictwa uzdrowiskowego.

• Szpital Uzdrowiskowy „Gryf” (Kaiserbad), ul. Solankowa 8, zarządzany przez spółkę Uzdrowisko Połczyn, zbudowany 1894-1896; do lat 70. XX największy obiekt sanatoryjny w Polsce, w okresie 1945-1947 w administracji Armii Czerwonej
• Szpital Uzdrowiskowy „Borkowo” (Kurhaus Luisenbad, Heim Pommern), ul. Sobieskiego 13, zarządzany przez spółkę Uzdrowisko Połczyn, zbud. w 1822
• Szpital Uzdrowiskowy „Podhale” (Polzin Kurhaus), ul. Solankowa 6, zarządzany przez spółkę Uzdrowisko Połczyn, zbud. w latach 1894-1896, w okresie 1945-1947 w administracji Armii Czerwonej
• Sanatorium Uzdrowiskowe „Irena” (Marienbad), ul. Zdrojowa 5, zarządzane przez spółkę Uzdrowisko Połczyn, zbud. w 1854
• „Leo SPA” (Kurhaus Johannisbad, Lechia, Leo Karli), ul. Parkowa 1, zarządzane przez spółkę Leo Karli, zbud. w 1917 ?
• Sanatorium „Marta” (Kurhaus Raffael), ul. Zdrojowa 1/2, zarządzane przez Fundację Porozumienie
• Sanatorium „Hopferówka”, ul. Solankowa 8b, zbud. w 1926

Pozostałe obiekty sanatoryjne wcześniej funkcjonujące w Połczynie:

• Sanatorium Friedrich-Wilhelm-Bad (Friedrich-Wilhelm-Bad), zbud. 1866, w latach 1945-1978 siedziba dyrekcji uzdrowiska, nie istnieje
• Dom Zdrojowy Fürst Bismarck (Kurhaus Fürst Bismarck), nie istnieje (1915)
• Sanatorium "Poznanianka" (Cecylienbad, Haus am Park), ul. Zdrojowa 2, zbud. 1924 ?, nie funkcjonuje
• Sanatorium "Dąbrówka", ul. Zdrojowa 4, nie funkcjonuje
• Sanatorium "Polanin", ul. Wojska Polskiego 50, zbud. w 1979 jako Ośrodek Wczasowo - Szkoleniowy PGR "Polanin", obecnie hotel
• Sanatorium Victoriabad, ul. Grunwaldzka 33, zbud. w 1854, obecnie funkcjonuje jako siedziba Domu Wczasów Dziecięcych

Strefa ochrony uzdrowiskowej „A” obejmuje południowo-zachodnią część miasta.

Dodatkowym powodem rozwoju uzdrowiska było położenie miasta wśród terenów przyrodniczych i słabo zurbanizowanych.

Tutejsze źródła – szczawy żelaziste – odkryto w 1688. W XVII i XVIII Połczyn był największym uzdrowiskiem na Pomorzu. W XIX wieku odkryto tu złoża borowiny. Tuż po II wojnie światowej miasto było dużym ośrodkiem szpitalno-rekonwalescencyjnym dla żołnierzy. Potem nastąpił powrót do tradycyjnej funkcji uzdrowiska.

Oferta lecznicza połczyńskich ośrodków uzdrowiskowych składa się z około 40 zabiegów. Wśród najpopularniejszych są okłady borowinowe, kąpiele solankowe i kwasowęglowe, bicze szkockie, masaże, okłady parafinowe, inhalacje.

W Połczynie mieści się wiele obiektów uzdrowiskowych, tj. pijalnia wody mineralnej "Joasia" (nieczynna), hotel "Polanin", amfiteatr na 2 300 miejsc, korty tenisowe, 2 baseny kąpielowe odkryte i 2 kryte, ośrodek jazdy konnej, wypożyczalnia rowerów. W uzdrowisku mieści się także szpital powiatowy oraz stacja pogotowia ratunkowego.

Blisko jedną trzecią kuracjuszy stanowią goście zagraniczni.

Historia

Przekazy z VI wieku mówią o słowiańskiej osadzie wzniesionej na palach w okolicach Połczyna-Zdroju. W X wieku był to już gród strażniczy ziemi białogardzkiej.

Bogusław IV wieku wzniósł tu zamek około 1290, kiedy Brandenburgia zajęła ziemię świdwińską, a Połczyn stał się miejscowością na pograniczu Pomorza z Brandenburgią. Zamek ten był własnością książęcą do początków XIV wieku, został wtedy przekazany przez księcia Warcisława rodowi Wedlów. Rozbudowali oni (lub wznieśli w nowym miejscu) murowaną warownię.

W 1331 Połczyn należał do dziedziny panów von Wedel. Ponieważ dopiero w 1337 w liście hołdowniczym Hassego von Wedla do margrabiego brandenburskiego Ludwika Wittelsbacha po raz pierwszy wymieniono miasto Bolczin – datę tę przyjmuje się za rok założenia miasta. W 1337 hrabia Hasso von Wedel sprzymierzył się z brandenburczykami, którzy niedługo potem odebrali Wedlom warownię. W 1389 Połczyn został przekazany Manteufflom, będącymi lennikami książąt pomorskich i którzy utrzymali się tu do XIX wieku.

W 1433 miasto zostało spalone przez Krzyżaków. 33 lata później Połczyn został całkowicie ograbione przez wojska zaciężne, które brały udział w wojnie trzynastoletniej pomiędzy Polską a Zakonem krzyżackim.

W 1500 miasto wraz z zamkiem zostało poważnie zniszczone przez pożar. W 1515 ówczesny właściciel miasta – Kurt von Manteuffel ponownie lokował miasto, tym razem na prawie lubeckim. W 1601 miał miejsce kolejny pożar.

W 1688 miejscowy tkacz odkrył źródło wody mineralnej, które w niedługim czasie stało się podstawą bazy uzdrowiskowej miasta – znaczenie Połczyna stopniowo wzrastało.

Do miasta zaczęli przybywać kuracjusze, na potrzeby których w 1705 Jakub von Krockow wybudował pierwszy dom zdrojowy. W 1712 półtoramiesięczny pobyt w uzdrowisku odbył książę Ferdynand z Kurlandii. W latach 1836-1839 założono Park Zdrojowy. W 1887 żyło tu 4 481 stałych mieszkańców, a liczba kuracjuszy przekraczała 5 000 osób. Rosnące zainteresowanie pobytem w Połczynie spowodowało, że w latach 1870-1907 zbudowano obiekty lecznicze, które istnieją do dnia dzisiejszego. Do rozwoju uzdrowiska bardzo przyczyniło się otwarcie w 1897 połączenia kolejowego ze Świdwinem, a w 1903 ze Złocieńcem i Grzmiącą.

W 1940 Połczyn liczył 6 900 stałych mieszkańców, natomiast liczba kuracjuszy, dzięki łatwości komunikacji i reklamie, znacznie wzrosła. Kilkudziesięcioletnią tradycją wzorowego sanatorium cieszyły się tutejsze zakłady Bethania. Prócz dochodu z uzdrowiska miasto czerpało pokaźne zyski z tkactwa, garbarstwa, handlu zbożem i bydłem oraz z browaru.

Tuż przed wybuchem II wojny światowej w 1939 w Połczynie-Zdroju znajdowała się główna kwatera Grupy Armii Północ, jednej z grup armii Wehrmachtu, która zaatakowała Polskę w 1939. Połczyn-Zdrój był pierwszym przystankiem specjalnego pociągu Amerika Adolfa Hitlera.

Wkrótce po wizycie wodza III Rzeszy, w Połczynie zbudowano jeden z największych ośrodków programu Lebensborn. Zakład Lebensborn w Połczynie-Zdroju funkcjonował od kwietnia 1938 do lutego 1945 w obecnym położonym 2 km od centrum miasta sanatorium Borkowo, w którym dokonywano germanizacji dzieci głównie z polskich rodzin.

W czasie działań wojennych w 1945 zniszczonych zostało w Połczynie 78 domów, co stanowiło 25% obszaru miasta.

W 1957 w 4 705 izbach żyło tu 7 222 ludzi zatrudnionych w 7 zakładach przemysłowych, 53 rzemieślniczych, 44 sklepach, administracji i lecznictwie.

W 1967 zorganizowano tu pierwszy Festiwal Piosenki Żołnierskiej, który w 1969 przeniesiono do Kołobrzegu, a w Połczynie pozostał jako Festiwal Zespołów Artystycznych Wojska Polskiego.

11-12 lipca 1996 wystąpiła gwałtowna powódź opadowa, która spowodowała zalanie dużej części miasta w tym szpitala powiatowego, parku zdrojowego i wielu budynków mieszkalnych nad rzeką. W 2003 ukończono budowę zbiornika przeciwpowodziowego "Połczyn-Zdrój".

Toponimia

W VI wieku okolicach Połczyna-Zdroju istniała słowiańska osada wzniesiona na palach zwana Palupe.

W 1304 zapisano nazwę Poltsin, która pochodzi od imienia Połk, będącego skrótem od imienia Świętopełk, do którego dodano sufiks -in. Na dokumencie z 1337 zapisano miejsce jako Bolczin.

W 1926 do niemieckiej nazwy Polzin dodano człon Bad, który podkreślał uzdrowiskowy charakter miasta. Po 1945 zgodnie z przywilejem uzdrowiska Połczyn jest miastem z członem Zdrój. Obecną nazwę miasta wprowadzono urzędowo 19 maja 1946.

Podobną nazwę miejscowości Połczyno, mają dwie wsie na Pomorzu. Poprzednią niemiecką nazwę miasta posiada niemiecka gmina Groß Polzin na Pomorzu Przednim.

Architektura

Układ miejski tworzy 57 ulic, 3 place: Orła Białego, Tysiąclecia Państwa Polskiego, Wolności oraz Park Zdrojowy.

Zabytki

Zabytki chronione prawnie w mieście:

• Stare Miasto powstało w XIV, przebudowywane XVIII-XIX
• kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP – budowla została zbudowana w latach 1850-60, na miejscu poprzedniego kościoła gotyckiego, z wykorzystaniem jego pozostałości (zostało zachowane gotyckie okno w prezbiterium); ze starego kościoła zachowała się płyta nagrobna biskupa Erazma Manteuffla z 1544, rzeźba Ostatnia Wieczerza z XVII oraz rzeźby czterech ewangelistów z XVIII.
• pałac tzw. "Zamek" z przełomu XVII/XVIII – wielokrotnie przebudowywany obecnie forma barokowa z gotyckimi piwnicami. Znajduje się na wzgórzu ok. 100 m od placu Wolności. Pałac tworzą dwa piętrowe budynki złączone na kształt przypominający literę L. Jedno naroże wzmocnione jest skarpą. Elewacja budowli nie wyróżnia się i nie posiada dekoracji. Jedynie zachodnie wejście jest zdobione skromnym barokowym portalem. We wnętrzu zauważyć można stare łuki oraz ślady po kominkach. Jedną z ciekawszych części obiektu są ceglane piwnice, które wg ostatnich badań archeologicznych są datowane na początek XVI. Prawdopodobnie pozostały one po wieży mieszkalno-obronnej o wymiarach 12,1x12,6. W pałacu funkcjonuje biblioteka, galeria oraz wystawa starych pocztówek.
• park zdrojowy założony w latach 1836-1839 z amfiteatrem, całość o powierzchni 80 ha (ul. Zdrojowa i ul. Solankowa)
• dom z oficynami z 2. połowy XIX, (ul. 5 marca 21)
• zespół browaru wybudowany w latach 1824-25, przebudowany w XX wieloczłonowy budynek produkcyjny oraz dom właściciela, obecnie jest wytwórnią wód, oraz piw Połczyn i Brewer (ul. Piwna 10)
• młyn wodny z początku XIX z kołem młyńskim o średnicy 12 metrów, cenny zabytek techniki, (ul. Szosa Rąbińska 5)

Pomniki i miejsca pamięci narodowej

• pomnik poświęcony niemieckim mieszkańcom Połczyna poległym w I wojnie światowej
• kwatera oraz pomnik poświęcony żołnierzom armii napoleońskich zmarłych w 1813 w Połczynie
• pomnik biskupa Erazma Manteuffla
• tablica pamięci ppłk. Iwana Tałdykina (1913–1945), który od 22 lutego 1944 dowodził 1 Pułkiem Lotnictwa Myśliwskiego "Warszawa", zginął śmiercią lotnika 16 marca 1945 podczas lotu bojowego w rejonie Połczyna

Gospodarka

Miasto pełni funkcję centrum opieki zdrowotnej i uzdrowiskowej. Znajduje się tu 7 zakładów lecznictwa uzdrowiskowego, hotel, szpital powiatowy, zespoły opieki zdrowotnej.

W Połczynie-Zdoju mieszczą się tylko 4 zakłady produkcyjne. Działają tu dwie wytwórnie wód: Wytwórnia Wód Mineralnych "Perła Połczyńska" oraz Wytwórnia Wody Źródlanej "Połczyn-Zdrój" SA. W mieście znajduje się Browar Fuhrmann, produkujący piwo marek Połczyn i Brewer. Produkuje się tu także maszyny i urządzenia rozlewnicze, etykietujące i pakujące. W pobliskiej Dziwogórze mieści się zakład przetwórstwa owoców. W Połczynie działają 4 banki, 2 placówki pocztowe, kantor, 3 stacje benzynowe, 3 dyskonty oraz wiele lokali handlowo-usługowych skupionych przy ulicach Starego Miasta. W 2005 w mieście były 2 targowiska o łącznej powierzchni 550 m².

Według danych z 2007 Połczyn-Zdrój miał 1077 prywatnych podmiotów gospodarczych, z czego 825 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, 7 spółdzielnie oraz 17 spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego. Najwięcej prywatnych przedsiębiorstw tzn. 355 związanych było z motoryzacją (PDK sekcja G). Druga pod względem wielkości grupa z branży finansowo-ubezpieczeniowej liczyła 305 przedsiębiorstw (w tym publicznych 107, prywatnych 198) (PDK sekcja K).

Według danych z 31 sierpnia 2008 w Powiatowym Urzędzie Pracy było zarejestrowanych 504 bezrobotnych mieszkańców Połczyna, przy bezrobociu w całej gminie Połczyn-Zdrój na poziomie 9,8%. Według danych z 2007 1818 mieszkańców Połczyna pracowało w głównym miejscu pracy.

Struktura demograficzna mieszkańców Połczyna-Zdroju wg danych z 31 grudnia 2007:

Oświata

Połczyn to lokalny ośrodek edukacyjny. Według danych z 2006 w tutejszej szkole podstawowej uczyło się 735 dzieci oraz w gimnazjum 596 uczniów. W szkołach średnich nauki pobierało 356 uczniów.

W mieście znajdują się 2 przedszkola samorządowe oraz Niepubliczne Przedszkole Sióstr Salezjanek. W 2007 chodziło do nich 240 dzieci w wieku do 6 lat.

Na terenie miasta działają następujące szkoły:

• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Adama Mickiewicza
• Gimnazjum Publiczne im. Mikołaja Kopernika
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Stanisława Staszica obejmujące m.in. liceum ogólnokształcące
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych

Kultura

W Połczynie-Zdroju powołano samorządową instytucję kulturalną Centrum Kultury, która prowadzi działalność we wszystkie obiektach kulturalnych w mieście. Przy ul. Parkowej znajduje się Kino "Goplana", które posiada widownię na 350 miejsc wykorzystywaną także do prezentacji spektakli teatralnych i widowisk estradowych. W połczyńskim pałacu znajduje się Biblioteka Publiczna im. Juliana Tuwima, której księgozbiór w 2006 liczył 33 662 woluminów. W Parku Zdrojowym znajduje się amfiteatr na 2200 miejsc, na którym organizowane są programy estradowe.

Od 1998 w Połczynie działa Kameralny Chór Mieszany "Cantus", który swoimi występami towarzyszy ważniejszym imprezom miejskim. Chór jest bardzo związany z połczyńską strażą pożarną, którą reprezentuje na festiwalach ogólnopolskich.

W mieście od 2004 ukazują się "Wiadomości Połczyńskie", wydawane przez Urząd Miasta i Gminy w Połczynie-Zdroju.

W Połczynie kręcony był serial Słoneczna włócznia.

Sport

Połczyn-Zdrój dysponuje następującymi obiektami sportowymi i rekreacyjnymi: kort tenisowy, hala sportowo-widowiskowa, basen kąpielowy, dom sportowy oraz stadion piłkarski.

Klub Sportowy "Pogoń" Połczyn-Zdrój rozgrywa mecze piłkarskie, przy ul. 15 Grudnia na Stadionie Miejskim, mającym ok. 1000 miejsc (140 siedzących) z boiskiem o wymiarach 104 m x 66 m. Klub powstał w 1945, a obecną nazwę przyjął w 1957. Najwyższym jej osiągnieciem były rozgrywki w III lidze w sezonie 1996/97. Obecnie (2008/2009) zespół gra w V lidze (grupie koszalińskiej).

W 2008 Połczyn-Zdrój był jednym z miast na europejskiej trasie World Harmony Run.

W Połczynie-Zdroju działa Międzyszkolny Klub Sportowy "Mieszko" Połczyn-Zdroj. Mecze piłki siatkowej rozgrywają się w hali widowiskowo sportowej przy ul. Mieszka 1-go 19.

Wspólnoty religijne

Miasto jest siedzibą dekanatu, posiada dwie parafie rzymskokatolickie, należące do diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. W Połczynie znajdują się dwie wspólnoty zakonne żeńskie: salezjanki oraz Siostry Matki Miłosierdzia. W zakładzie uzdrowiskowym "Gryf" mieści się także kaplica. Połczyńską parafię rzymskokatolicką erygowano w 1951, choć już od 1945 była tu misja księży oblatów. Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP uroczyście konsekrowano w 1992. Przy ul. Cmentarnej w 1978 wybudowano nowy kościół pw. św. Józefa, Oblubieńca NMP. W latach 1932-1937 na terenie Połczyna-Zdroju posługę duszpasterską pełnił ksiądz August Froehlich, wówczas rektor kościoła św. Pawła w Drawsku Pomorskim. W tym okresie zasłynął on z obrony praw niemieckich katolików, rozwoju diaspory katolickiej, za co wielokrotnie był prześladowany przez lokalnych nazistów. 22 czerwca 1942 za obronę maltretowanych polskich robotników przymusowych został zamęczony w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Dachau.

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi także zbór Kościoła Chrystusowego ze Wspólnoty Kościołów Chrystusowych oraz zbór Kościoła Chrześcijan Dnia Sobotniego.

Pierwszy kościół w mieście zaczęto budować w 1343, gdy osiedlili się niemieccy osadnicy. Kościół pierwszy raz wzmiankowany był dokumentach z 1418, a od 1591 znany już był jako kościół mariacki.

W 1711 w Połczynie zamieszkał pierwszy Żyd wraz z rodziną, a w 1752 jego domostwo zamieszkiwało 9 osób. W 1764 w mieście były 4 żydowskie rodziny. W XVIII założono cmentarz żydowski. W 1812 w mieście były 22 domostwa żydowskie oraz 1 wdowa. Od 1840 do 1880 społeczność żydowskiej wzrosła z 210 do 226 osób. W 1925 w Połczynie mieszkało 140 Żydów w ok. 30 domostwach, podczas gdy liczba mieszkańców wynosiła ok. 5 tys. osób. W 1932 mieszkało tu nadal 120 Żydów. W 1933 podczas Nocy kryształowej synagoga przy Mühlenstraße 13 została zdemolowana i następnie zaadaptowana jako magazyn. W latach 30. budynki gminy żydowskiej zostały sprzedane przez władze miasta.

Administracja

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. W Radzie Miejskiej w Połczynie zasiada 15 radnych. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest urząd miasta i gminy przy placu Wolności.

Burmistrzowie Połczyna-Zdroju od 1990:

• Włodzimierz Pilarz (1990–1991)
• Marian Janowski (1991–1993)
• Stanisław Skibiński (1993–1994)
• Stanisław Wziątek (1994–2001)
• Barbara Nowak (od 2002)

Miasto należy do Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty, Stowarzyszenia Gmin Pojezierza Drawskiego, Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych RP, Stowarzyszenia Inicjatyw Społeczno-Gospodarczych w Świdwinie, Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania.

Mieszkańcy wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 40, senatora z z okręgu wyborczego nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13. W mieście znajduje się jedno biuro poselskie (Stanisław Wziątek).

Infrastruktura

Transport

Przez miasto przechodzi droga wojewódzka nr 163, biegnąca przez całe województwo z południa od Wałcza do Kołobrzegu. W mieście rozpoczynają się droga wojewódzka nr 173 prowadząca do Drawska Pomorskiego oraz droga wojewódzka nr 172 do Szczecinka. Nieopodal miasta rozpoczynają się dwie kolejne drogi: wojewódzka nr 152 biegnąca w kierunku zachodnim do Płot (DK6) oraz droga wojewódzka nr 167 na północ do Koszalina. W latach 90. zamknięto wszystkie połączenia kolejowe do Połczyna. Najbliższe duże stacje kolejowe znajdują się w Świdwinie (25 km) i Szczecinku (42 km). Najbliższe lotnisko to port lotniczy Szczecin-Goleniów, znajdujący się 102 km od miasta.

W mieście znajduje się dworzec autobusowy, z którego odchodzą autobusy m.in. do Bydgoszczy, Jeleniej Góry, Kołobrzegu, Poznania, Szczecina, Warszawy.

Gospodarka komunalna

Połczyn-Zdrój według danych z 2006 posiadał 3 149 mieszkań o łącznej powierzchni 199 722 m². W mieście 99,7% mieszkań miało dostęp do wodociągów, 85,7% do łazienki, a 74,4% posiadało centralne ogrzewanie. Przeciętna powierzchnia użytkowa połczyńskiego mieszkania to 63,4 m², a 23,3 m² przypadało na 1 mieszkańca.

W 2006, 99,9% mieszkańców Połczyna miało dostęp do sieci wodociągowej, 92,2% do sieci kanalizacyjnej, 6,1% do sieci gazowej. Przeciętny mieszkaniec Połczyna w 2006 zużył 25,8 m³ wody z wodociągów, 839,9 kWh energii elektrycznej, 107,4 m³ gazu z sieci.

Infrastruktura techniczna

Miasto posiada kanalizację sanitarną o długości 39,5 km. Oczyszczalnia w Połczynie-Zdroju, mając założoną przepustowość 5 800 m³/dobę, przyjmuje ścieki w ilości 3 600 m³/dobę z czego tylko napływ ok. 1 200 m³/dobę wynika ze zużycia wody, a pozostała wielkość ok. 2 400 m³/dobę jest skutkiem funkcjonowania w mieście w znacznej części kanalizacji ogólnospławnej. W Połczynie Zdroju jest tylko 5,4 km kanalizacji deszczowej.

Połczyn-Zdrój posiada 34,3 km wodociągu z podłączonymi 728 obiektami. Roczne zużycie wody w mieście wynosi 296 100 m³.

W Połczynie znajduje się Główny Punkt Zasilania (GPZ) 110/15 kV, przez który energia elektryczna jest rozprowadzana do wszystkich miejscowości w gminie. Operatorem elektroenergetycznym jest Energa-Operator.

Miasto ma możliwość rozbudowy sieci średniego ciśnienia, wyprowadzonej ze stacji redukcyjnej WC/SC w Połczynie Zdroju, zasilanej z rurociągu WC prowadzącego z Barwic. W 2006 ogólna długość czynnej sieci gazowej w mieście wynosiła 33,71 km, a liczba gospodarstw domowych odbierających gaz w mieście wynosiła 5 408.

Przy ul. Piwnej znajdują się stacje bazowe sieci GSM trzech operatorów komórkowych. Na południowy wschód od miasta znajduje się kolejna stacja bazowa GSM sieci PTC. Operatorem telefonicznej sieci kablowej jest TP SA.

Bezpieczeństwo

W Połczynie mieści się komisariat Policji, obsługujący całą gminę Połczyn-Zdrój oraz gminę Rąbino.

Miasto posiada swoją jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej włączoną do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Na wyposażeniu jednostki są cztery samochody gaśnicze, samochód lekki ratownictwa technicznego,dwa samochody gaśnicze oraz samochód kwatermistrzowski. OSP ma także sekcję 7 płetwonurków. W siedzibie jednostki znajduje się Gminne Centrum Zarządzania Kryzysowego.

W mieście powołano Gminny Zespół Zarządzania Kryzysowego, liczący 23 ekspertów różnych dziedzin, którzy w zakresie swoich kompetencji i umiejętności tworzą zespół doradczy Burmistrza Połczyna-Zdroju.

Ratownictwo medyczne w Połczynie zapewnia tutejsza filia Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego, w której działa 1 zespół ratownictwa medycznego. Zespół wypadkowy "W" swoim działaniem obejmuje oprócz gminy Połczyn-Zdrój także gminę Rąbino.

Opieka zdrowotna i socjalna

Przy ul. Gwardii Ludowej mieści się szpital powiatowy, który udziela świadczeń zdrowotnych w zakresie lecznictwa szpitalnego, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, diagnostyki ambulatoryjnej, pomocy doraźnej oraz transportu sanitarnego. Szpital obejmuje 6 oddziałów, blok operacyjny, 8 poradni specjalistycznych, 5 pracowni (w tym laboratorium w Świdwinie) oraz 2 zespoły ratownictwa medycznego (w Połczynie i Świdwinie).

W Połczynie mieszczą się 3 apteki oraz 6 zespołów opieki zdrowotnej (z czego 1 publiczny szpital powiatowy). W 2007 praktyki lekarskie prowadziło 8 lekarzy.

Osoby związane z Połczynem

• Andrzej Andrzejewski – gen. dyw. WP, zginął w katastrofie samolotu CASA C-295M w dniu 23 stycznia 2008
• August Froehlich – ksiądz katolicki, przeciwnik nazizmu, który za obronę polskich robotników przymusowych został zamęczony w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Dachau
• Marek Kamiński – polarnik i podróżnik
• Zofia Wilczyńska – posłanka SLD

Tytuł "Honorowego Obywatela Miasta i Gminy Połczyn-Zdrój" decyzją rady miejskiej otrzymali (w porządku chronologicznym): 31 maja 1995 polski polarnik i podróżnik Marek Kamiński, a we wrześniu 2006 siostry salezjanki, pracujące w mieście od 1946, oraz jednocześnie – ordynariusz koszaliński kardynał elekt biskup Ignacy Jeż i prałat Zdzisław Peszkowski.

Osoby urodzone w Połczynie

• Stanisław Wziątek (ur. 1959) – poseł SLD
• Wacław Łukasz (ur. 1964) – kanclerz kurii biskupiej w Koszalinie od 2008
• Janusz Janowski (ur. 1965) - artysta malarz, teoretyk sztuki, muzyk
• Paweł Janowski (ur. 1968) – historyk, teolog, adiunkt naukowy KUL JP II
• Sławomir Nitras (ur. 1973) – poseł PO
• Olgierd Moskalewicz (ur. 1974) – piłkarz, reprezentant Polski
• Marcin Jurecki (1976–2008) – polski zapaśnik, wielokrotny reprezentant Polski w stylu wolnym
• Piotr Kosiorowski (ur. 1981) – piłkarz
• Szymon Pawłowski (ur. 1986) – piłkarz, reprezentant Polski
• Susan Denberg (ur. 1944) - aktorka i modelka

Miasta partnerskie

• Templin (od 1998)
• Controguerra (od 2003)
• Krosteń