Gmina Grzmiąca

Gmina Grzmiąca położona jest w północno-zachodniej części powiatu szczecineckiego. Sąsiednie gminy:

• Barwice i Szczecinek (powiat szczecinecki)
• Tychowo (powiat białogardzki)
• Bobolice (powiat koszaliński)

Do 31 XII 1998 r. wchodziła w skład województwa koszalińskiego.

Siedzibą gminy jest wieś Grzmiąca.

Miejsce w województwie (na 114 gmin):
powierzchnia 51., ludność 80.

Gmina stanowi 11,6% powierzchni powiatu. Jest ona członkiem Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty

Demografia

Gminę zamieszkuje 6,5% ludności powiatu.

Przyroda i turystyka

Gmina leży na Równinie Białogardzkiej oraz pojezierzach: Bytowskim i Drawskim. Niemal całą granicę z gminą Barwice wyznacza rzeka Parsęta, przy której rośnie większość lasów znajdujących się w gminie. Rzeka jest dostępna dla kajaków od skrzyżowania z torami w kierunku Barwic do jej ujścia do Bałtyku. Tereny leśne zajmują 34% powierzchni gminy, a użytki rolne 57%.

Komunikacja

Przez gminę prowadzi tylko jedna droga wojewódzka nr 171 łącząca Grzmiącą z Bobolicami (17 km) i z Barwicami (14 km). Odległość z Grzmiącej do stolicy powiatu, Szczecinka wynosi 29 km.

Grzmiąca uzyskała połączenie kolejowe po wybudowaniu w 1878 r. odcinka linii kolejowej z Białogardu do Szczecinka (wcześniej powstał odcinek do Kołobrzegu), w 1879 r. przedłużoną do Poznania. W 1897 r. otwarto drugą linię do Bobolic, w 1903 r. wydłużoną do Polanowa. Także w 1903 r. powstał odcinek Połczyn-Zdrój – Grzmiąca. 6 lat wcześniej wybudowano fragment do Świdwina. W 1921 r. wydłużono linię Grzmiąca – Polanów do Korzybia. Cała ta linia została rozebrana w 1945 r. W 1988 r. linia Kołobrzeg – Poznań została zelektryfikowana. W 1996 r. zamknięto linię Świdwin – Połczyn-Zdrój, a 3 lata później jej ostatni fragment przez Barwice do Grzmiącej. Obecnie czynne są 4 stacje: Wielanowo, Grzmiąca, Iwin i Przeradz.

W gminie czynny jest 1 urząd pocztowy: Grzmiąca (nr 78-450).

Zabytki

Wieża ciśnień z XIX wieku przy dworcu kolejowym w Grzmiącej, kościół pow. NMP Królowej Polski w Grzmiącej z 1600 r., przebudowany po pożarze, kaplica na cmentarzu komunalnym z 1917 r., zniszczona lodownia z 1711 roku, owczarnia z 1864 r. i zabudowa elewatora z XIX w., pałac rodu von Glasenapp, obecnie siedziba Urzędu Gminy.

Oświata

Na terenie gminy działają 4 szkoły podstawowe (Mieszałki, Iwin, Krosino, Grzmiąca) oraz jedno gimnazjum i przedszkole w Grzmiącej.

Miejscowości

Sołectwa gminy Grzmiąca Czechy, Godzisław, Grzmiąca (wieś gminna), Iwin, Krosino, Lubogoszcz, Mieszałki, Nosibądy, Przeradz, Przystawy, Radomyśl, Radusz, Storkowo, Wielanowo i Wielawino.Miejscowości bez statusu sołectwa Boleszkowice, Gdaniec, Glewo, Grzmiączka, Kamionka, Klepary, Kłośno, Owczary, Pustkowie, Radostowo, Równe, Sławno, Strzeszyn, Sucha, Świętno, Ubocze, Zwartowo, Żarnowo.

Grzmiąca i sąsiednie miejscowości w opisie Ludwiga Wilhelma Brüggemanna z 1784 roku

Dobra szlacheckie powiatu szczecineckiego;

28. Grzmiąca - pokaźna wioska. 1 milę na północny wschód od Barwic, 2 mile, albo wg dokonanych w roku 1752 pomiarów 6428 prętów, na północny wschód od Szczecinka, 2 mile na wschód od Połczyna i podobnie daleko na południowy zachód od Bobolic, w dolinie, blisko Parsęty, przy drodze z Bobolic do Barwic, posiada 3 folwarki, 2 młyny wodne, kaznodzieję, kościelnego, który jest równocześnie organistą, 15 gospodarzy, 25 chałupników (przyp. w oryginale kossäthen, czyli gospodarzy mających działki poniżej 3 ha), 2 zajazdy, 2 kuźnie, 1 osadnictwo kaznodziejskie, 2 dzierżawy w lesie Grzmiącej i w Głodowej (przyp. koło Bobolic)zapisane w bobolickim Synodzie nazwane Zemkenkathen, 96 kominów (domostw), kościół należący do synodu szczecineckiego, do którego przynależą wioski Lubogoszcz, Storkowo, Wielawino, Sucha, Mieszałki, Czechy, Kusowo i Biningsche Mühle (przyp. były młyn wodny nad Parsętą - Storkowo Młyn, obecnie Stacja Geoekologiczna UAM) , urodzajna ziemia, dobre pastwiska i drzewostany, rybactwo na Parsęcie składające się z 3 udziałów. Wójt Gerd Wedig z Glassenappów posiadał lenno Grzmiąca (część b) oraz udziały w Lubogoszczy, w Storkowie i Wielawinie oraz dawne lenno Kleistów Mieszałki i pozostawił je swojemu najbliższemu spadkobiercy marszałkowi Kaspar Otto z Glassenappów. Ten odstąpił je 7 lipca 1742 swoim następcom, braciom Adamowi Kazimierzowi, Henrykowi Krzysztofowi i Pawłowi Wedig z Glassenappów. Ostatni po ugodzie z pierwszymi w dniach 4 lutego i 14 sierpnia 1743 r. przejął wszystkie. Po śmierci ojca radnego i sędziego Białogardu Ottona Kazimierza z Glassenappów przypadło mu również stare lenno Glassenapów Białowąs i Sulikowo. Po śmierci swojego kuzyna marszałka Kaspra Ottona z Glassenappów 6 października 1747 r. otrzymał również dzięki losowi lenno Glassenappów Krągłe i Suchą (część c) wraz z należącą do tego majątku owczarnią Janikow i kilkoma gospodarzami z Wielawina. Stare lenno Grzmiąca (część a), część Wielawina, Kusowo (część a), Lubogoszcz (część a), Storkowo (część b), Wruckenhütten (przyp. folwark istniejący do około 1860 r. w miejscu obecnego Trzebiechowa), Czechy (część a) i Sucha (część c) po śmierci Joachima Reinholda Glassenapp przeszły na jego synów, którzy 31 lipca 1734 r. pogodzili się w ten sposób, że Lubogoszcz (część a) wraz z kilkoma gospodarzami ze Storkowa i folwark Wruckenhütten przypadły Ernstowi Joachimowi Glassenapp, pozostałe dobra jego bratu, kapitanowi Leopoldowi Kazimierzowi Glassenapp. Ten ostatni w dniu 8 lutego 1748 r. kupił dobra, które przypadły bratu. Ponieważ w r. 1758 poległ pod Świdnicą dobra jego przypadły bratankowi, najbliższemu dziedzicowi Ottonowi Reinholdowi Glassenapp. Po jego śmierci poniesionej pod Torgau w roku 1760 dobra przypadły kapitanowi Kasprowi Ottonowi Glassenapp. Z wdową po nim, Kunegundą Zofią Agnieszką, rozprawił się 12 sierpnia 1769 r. i przejął dobra porucznik Joachim Reinhold Glassenapp. Po porozumieniu z 11 maja 1771 r. sprzedał je Pawłowi Wedig z Glassenapów. Grzmiąca wraz z kilkoma gospodarzami z Wielawina, Lubogoszczy (część b) wraz z kilkoma gospodarzami ze Storkowa, Suchej (część a), folwark w Zwartowie i Czechy (część b) były kiedyś lennem rodziny Lodenów. Po wygaśnięciu rodu otrzymał je pułkownik Fryderyk Kazimierz Bolzheim, a po jego śmierci porucznik Joachim Ewald Massow. Ten ostatni sprzedał je 18 października 1746 r. dyrektorowi sądowemu i tajnemu radcy finansowemu Fryderykowi Dreger, którego dzieci Fryderyk i Karolina Filipina po mężu Menzel przejęli je 26 sierpnia 1750. Po ugodzie 20 stycznia 1760 sprzedali je Pawłowi Wedig z Glassenappów. Po jego śmierci jego syn i 3 córki pogodzili się 17 lutego 1777 następująco: Grzmiąca (części a, b i c), Białowąs, Sulikowo, cała wieś Wielwino, Krągłe, Mieszałki, Sławno, Kamionka, Opatówek i Łozice przypadły kapitanowi Joachimowi Kazimierzowi Glassenapp, a po jego śmierci po ugodzie 1 marca 1782 jego synom Jerzemu Wedig i Henrykowi Frydrykowi, dobra Kusowo, Storkowo, Wruckenhuetten i Czechy kapitanowej z Kleistów na Smęcinie, Zofii Luizie z Glassenappów, a po jej śmierci jej dzieciom, Pawłowi Berndowi Augustowi, Jerzemu Joachimowi Wilhelmowi, Barbarze Jadwidze Magdalenie, Katarzynie Amalii Fryderyce, Karolinie Henriecie Zofii, Auguście Ulryce Filipinie i Juliannie Antoninie Joannie z Kleistów. Reskryptem z dnia 24 kwietnia 1780 Lubogoszcz (część a i b) przypadła żonie kapitana Karola Fryderyka Ingersleben, Helenie Amalii z Glassenappów, cały majątek Sucha i folwark Zwartowo Małgorzacie Wilhelminie z Glassenappów.