» Informacje » 91 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych

91 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych

91 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Sformowana przez 4 Batalion Pancerny
Dowódcy
Pierwszy	kpt. Stanisław Kraiński
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Podporządkowanie	Armia Łódź
Rodzaj wojsk	Broń pancerna
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe

91 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych - pancerny pododdział rozpoznawczy Wojska Polskiego II RP.

Kompania została sformowana w dniach 23-24 marca 1939 roku, w garnizonie Brześć, w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem "czerwonym", przez 4 Batalion Pancerny z przeznaczeniem dla Armii "Łódź". Podstawowym uzbrojeniem kompanii było 13 czołgów rozpoznawczych TK-3. 28 marca 1939 roku została zawagonowana i przewieziona koleją do Łodzi. Tu została podporządkowana 10 DP i w jej składzie przemaszerowała do miejscowości Męka pod Sieradzem. Kolejne miesiące wykorzystano na szkolenie, zgranie rezerwistów z kadrą kompanii, a także na poprawę stanu technicznego sprzętu (przy pomocy 10 batalionu pancernego ze Zgierza).

Zmieniające się koncepcje wykorzystania 10 Dywizji rzutowały na kolejne zmiany w dyslokacji pododdziału: 15 lipca wysunięto kompanię nad granicę do Hanulina pod Kępnem, a 28 sierpnia przesunięto do Doruchowa, gdzie weszła w skład tworzonego właśnie Oddziału Wydzielonego nr 1 płk. dypl. Jana Ziętarskiego. Z chwilą wybuchu wojny kompania otrzymała zadanie osłony prawego skrzydła OW nr 1.

Działania bojowe

Rano 1 września prowadziła rozpoznanie pod Ostrowem Wielkopolskim, a wracając natknęła się na niemiecki patrol konny, który rozproszyła, biorąc kilku jeńców.

Nazajutrz jeden pluton otrzymał zadanie wsparcia 28 Pułku Strzelców Kaniowskich toczącego od świtu walki pod Węglewicami. Reszta kompanii pozostała w lesie na wschód od Grabowa jako odwód. Wieczorem całość odmaszerowała po osi Głuszyna - Wojków.

3 września kompania wyszła ze składu OW nr 1 i została podporządkowana dowódcy 31 Pułku Strzelców Kaniowskich. Patrolowała jednym plutonem w kierunku Kalisza podtrzymując tam łączność z tylnymi strażami. Po zapadnięciu zmroku kompania wycofała się w kierunku m. Warta. Pluton techniczno-gospodarczy zbombardowany został w m. Rossoszyca.

W nocy na 4 września kompania przeszła na prawy brzeg Warty i otrzymała rozkaz wzmocnienia 28 pp, zamykającego szosę prowadzącą z Warty do Rossoszycy.

5 września w obronie linii Warty kompania walczyła prowadząc ogień z wykopanych stanowisk na skraju lasu (jest to jeden z dwóch znanych wypadków wykorzystania w 1939 roku okopów czołgowych). Po południu dowódca jednej z baterii 1/10 pal zwrócił się o pomoc w ratowaniu jego armat, opanowanych przez niemieckich piechurów. Zdecydowanie uderzenie 2 plutonu i własnej piechoty odrzuciło przeciwnika, umożliwiając zaprzodkowanie i wywiezienie dział.

7 września dwa wozy 2 plutonu wysłano wraz z cysterną z zadaniem spalenia mostu na Nerze. Przeprawa ta obsadzona już była jednakże przez pododdziały z 85 pp niemieckiej 10 DP. Tankietki zostały trafione pociskami zamaskowanych działek ppanc i spalone.

8 września kompania marszem przez Błonie dotarła do stolicy i po uzupełnieniu paliwa przejechała na prawy brzeg Wisły. Kapitan Stanisław Kraiński razem z dowódcą 2 plutonu udał się kilkoma sprawnymi samochodami do Brześcia celem uzyskania pomocy technicznej. Następnego dnia do stojącej w lesie Anin kompanii dotarł czołg przywieziony z Brześcia przez ppor. rez. Romana Okuszkę.

10 września do 91 kompanii dołączono resztki 32 skczr. Pododdział ten, liczący 90 ludzi i 9 wozów bojowych, otrzymał rozkaz odjazdu do stolicy. Uzupełniono nim kompanię czołgów rozpoznawczych Dowództwa Obrony Warszawy. Ppor. Okuszko objął w niej dowództwo 1 plutonu, a por. Waśkowski plutonu techniczno-gospodarczego.

Organizacja i obsada etatowa

• dowódca kompanii - kpt. Stanisław Kraiński (do 8 IX 1939)
• dowódca 1 plutonu - por. Jan Szuder (od 9 IX 1939 p.o. dcy kompanii)
• dowódca 2 plutonu
  • ppor. rez. Bogdan Martini (do 8 IX 1939 )
  • ppor. rez. Roman Radwan - Okuszko (od 9 IX 1939 )
• dowódca plutonu techniczno-gospodarczego - por. Bronisław Waśkowski
• szef kompanii - st. sierż. Bronisław Benc
• sierż. Michał Lesiuk (�3 IX 1939 Rossoszyca)