Federacyjna Republika Brazylii - Brazylia

Stolica: Brasilia
Waluta: real brazylijski (BRL), 1 BRL = 100 centavo

Język urzędowy: portugalski
Inne języki: hiszpański, angielski

Brazylia (port. Brasil, wym. [bɾaˈziw]; pełna nazwa: Federacyjna Republika Brazylii, República Federativa do Brasil) – największe pod względem powierzchni i liczby mieszkańców państwo Ameryki Południowej oraz piąte pod względem wielkości państwo świata. Zajmuje ponad 47,5% powierzchni Ameryki Południowej, liczy ponad 200 milionów mieszkańców.

WIZA, PRZEPISY WJAZDOWE. Obywatele polscy przyby­wający do Brazylii jako turyści na okres do 90 dni w ciągu roku są zwolnieni z obowiązku wizowego. Wniosek o przedłużenie prawa pobytu w celach turystycznych ponad 90 dni należy złożyć w Policji Federalnej (Policia Federal), najpóźniej na 10 dni przed upływem terminu. Przedłużenie na dalsze 90 dni jest udzielane w zasadzie automatycznie, po wniesieniu opłaty skarbowej (ok. 10 USD). W razie stwierdzenia nielegalnego pobytu Policja Federalna nakazuje cudzoziemcowi opu­szcze­nie kraju w ciągu 8 dni, obciążając go karą grzywny w wyso­kości ok. 300 USD (zapłacenie grzywny jest warunkiem wydania pozwolenia na ponowny wjazd do Brazylii). Cudzo­ziemiec, który nie zastosuje się do nakazu opuszczenia Brazylii, może zostać aresztowany na okres do 60 dni, z możliwością przedłużenia o dalsze 60 dni, do czasu deportacji.
Przyjazd w celu podjęcia działalności zarobkowej, nauki lub z zamiarem osiedlenia się na stałe wymaga wiz, których wyda­nie obwarowane jest wieloma wymogami formalnymi. Szczególnie trudne jest uzyskanie wizy z prawem do pracy (pracodawca musi zagwarantować cudzoziemcowi m.in. płacę na poziomie ponad 3000 USD miesięcznie). Przyjęcie na studia potwierdzone przez uczelnię jest podstawą do wydania wizy studenckiej na okres nauki. Karta stałego pobytu jest wydawana automatycznie osobie będącej członkiem najbliższej rodziny obywatela brazylijskiego. Przedłużenie wizy pobytowej długo­terminowej (ponad 180 dni pobytu) należy zgłosić 30 dni przed upływem terminu jej waż­ności. Operacje te są płatne. W szcze­gólności powinni pamiętać o tych wymogach studenci i osoby pracujące czasowo w Brazylii. Za niedotrzymanie terminów nakładana jest grzywna.
Paszport musi być ważny minimum 180 dni od dnia prze­kro­czenia granicy. Przy przekraczaniu brazylijskiej granicy podróżujący otrzymuje kartę wjazdu. Należy ją bezwzględnie zachować (najlepiej trzymać ją w innym miejscu niż paszport), gdyż okazanie tej karty jest niezbędne podczas kontroli granicznej przy wyjeździe z Brazylii. Służby graniczne mogą żądać okazania biletu powrotnego, jak również odpowiednich środków finansowych na czas pobytu (karty kredytowe, czeki podróżne bądź gotówka).

PRZEPISY CELNE. Przy wwozie i wywozie pieniędzy w kwocie do 10 tys. BRL lub jej równowartości w walutach obcych nie ma obowiązku wypełniania deklaracji celnej. Wwiezienie większej kwoty należy zadeklarować. Wywóz więcej niż 10 tys. BRL lub ich równowartości w walutach obcych jest możliwy tylko do wysokości kwoty zgłoszonej przy wwozie. Szczegółowych infor­macji o obowiązujących procedurach można zasięgnąć w bra­zylijskich placówkach dyplomatycznych i konsularnych lub na granicy. Podczas odprawy celnej należy wypełnić odpo­wiednią deklarację i okazać ją służbom celnym. W razie stwierdzenia niezgodności deklaracji ze stanem faktycznym wymierzana jest dotkliwa kara finansowa. Bezcłowo można wwozić upominki o łącznej wartości do 500 USD. Również w sklepach bezcłowych można nabyć towary o łącznej wartości 500 USD. Należy zgłosić wwóz telefonu komórkowego czy innego wartościowego sprzętu elektronicznego, który będzie używany na terenie kraju. Prze­wożona żywność powinna mieć pieczęć kontroli sanitarnej. Legal­ne wywożenie okazów fauny i flory oraz produktów wykonanych ze skór zwierząt chro­nio­nych jest możliwe jedynie za specjalną zgodą kompetentnych władz. W Brazylii nie ma ogólnokrajowego podatku VAT i brazylijskie prawodawstwo nie przewiduje zwrotu podatków zapłaconych przez podróżującego.

PRZEPISY PRAWNE. Za nielegalny wwóz i wywóz, a także po­sia­danie narkotyków grozi kara pozbawienia wolności od minimum 5 do 15 lat. Zmiany prawodawstwa w 2006 r. usta­nowiły pojęcie finansującego przemyt narkotyków, za co grozi kara od 8 do 25 lat pozbawienia wolności. Ze względu na działalność zorgani­zo­wanych międzynarodowych grup przestępczych należy zacho­wać szczególną ostrożność i w każdej sytuacji bezwzględnie unikać przyjmowania przesyłek, pakunków lub bagażu od przypadkowych osób.
W Brazylii obowiązuje bardzo rygorystyczne ustawodawstwo z zakresu ochrony środowiska. Osoby planujące indywidualne zwiedzanie obszarów szczególnie chronionych, np. rezer­wa­tów przyrody, powinny wcześniej uzyskać szczegółowe infor­macje na temat zasad przebywania w tych regionach. Kłusownictwo jest przestępstwem federalnym, za które grożą dotkliwe grzywny, a nawet kara pozbawienia wolności do 3 lat. Ścisłą ochroną objęta jest fauna i flora. Przebywanie na obsza­rze rezerwatów Indian wymaga specjalnego zezwolenia.

MELDUNEK. W Brazylii nie ma obowiązku meldunkowego, jednak osoby podróżujące z wizą długoterminową (ponad 180 dni pobytu) muszą zarejestrować się na posterunku Policji Fede­ralnej w terminie 30 dni od daty wjazdu.

UBEZPIECZENIE. Ubezpieczenia nie są obowiązkowe, jednak zaleca się wykupienie w Polsce (lub w innym kraju) ubezpie­czenia medycznego, jeśli posiadane przez podróżnego ubez­pieczenie nie obejmuje pomocy za granicą. Biura podróży z reguły zapewniają pełne ubezpieczenie w pakiecie, jednak lepiej upewnić się, że istotnie tak jest. Zaleca się wyku­pienie polis indywidualnych w firmach o międzynarodowej renomie, mających przedstawicielstwa w Ameryce Połud­niowej – w prze­ciwnym razie ubezpieczenie może nie być honorowane. Wypożyczając samochód, należy bezwzględnie wykupić pełne ubezpieczenie. Większość kierowców w Bra­zylii nie ma ubez­pieczenia OC i w efekcie odzyskanie kosztów naprawy od sprawcy wypadku może nastąpić jedynie na drodze sądowej lub z wykupionego pełnego ubezpieczenia.

SZCZEPIENIA, SŁUŻBA ZDROWIA. Nie wymaga się szczepień od osób przybywających z Europy. Szczepienie przeciw żółtej febrze jest jednak szczególnie zalecane osobom podróżującym po następujących stanach: Acre, Amapá, Amazonas, Bahia, Dys­trykt Federalny, Goiás, Maranhao, Mato Grosso, Mato Grosso do Sul, Minas Gerais, Pará, Rondônia, Sao Paulo i Tocantins. Świadectwa szczepień przeciw żółtej febrze wymagane są od osób wjeżdżających do Brazylii z krajów dotkniętych tą chorobą (wg władz brazylijskich dotyczy to głównie: Boliwii, Ekwadoru, Gujany Francuskiej, Kolumbii, Peru i Wenezueli). Szczepień nale­ży dokonać co najmniej 10 dni przed przekro­czeniem granicy. Pożądane jest również dokonywanie szcze­pień zgodnie z aktual­nymi zaleceniami polskich służb sanitarnych. W porze deszczo­wej wzrasta liczba zachorowań na roznoszoną przez komary grypę dengę (zdarzają się przypadki śmiertelne) oraz malarię. Na obszarze tropikalnym Brazylii należy wystrzegać się picia nie przegotowanej wody.
Przychodnie i szpitale publiczne są bezpłatne w ramach posiadanego ubezpieczenia, ale usługi w nich świadczone są często na niskim poziomie. W szpitalu prywatnym doba kosztuje od 100 do 200 USD (bez opatrunków, badań, analiz). Koszt wizyty u lekarza ogólnego to 50–70 USD, wizyta u specjalisty może być droższa. Obowiązuje zakaz wwozu lekarstw do Brazylii. Większość lekarstw w aptekach jest do­stępna bez recepty. Nie zawsze nazwa leku polskiego odpowiada nazwie brazylijskiej. Wwożone lekarstwa należy wymienić w deklaracji celnej. Jeśli podróżujący wymaga stałego przyjmo­wania lekarstw i istnieje potrzeba wwiezienia ich w większej ilości, należy uzyskać stosowne zaświadczenie od polskiego lekarza, zalega­lizować je w Ministerstwie Spraw Zagranicznych RP, następnie zgłosić się z oryginałem i tłu­maczeniem do Wy­działu Konsu­larnego Ambasady Brazylii w Polsce i uzyskać jego legalizację. Zaświadczenie należy okazać brazylijskim służbom kontrolnym na granicy.

INFORMACJE DLA KIEROWCÓW. Wymagane jest między­narodowe prawo jazdy, dodatkowo wskazane jest posiadanie tłumaczenia tego dokumentu na język portugalski. Brazylia jest krajem o jednym z najwyższych na świecie wskaźników wypadków drogowych. Należy zachować szczególną ostroż­ność na drogach, m.in. ze względu na duże natężenie ruchu samo­chodów ciężarowych, oraz unikać prowadzenia po zmroku. Nawierzchnie dróg są w większości w złym stanie technicznym i źle oznakowane.

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU. Nie ma ograniczeń – z wyjąt­kiem rezerwatów przyrody, a także wydzielonych terenów za­mieszkanych przez ludność indiańską, do których wjazd jest możliwy jedynie na podstawie specjalnego zezwolenia. W Bra­zylii podstawowe środki transportu to samoloty (ze względu na ogromne odległości) i autobusy. Sieć połączeń lotniczych jest bardzo rozbudowana, ale opłaty za bilety lotnicze są wyższe niż w Europie. Zdarzają się strajki kontrolerów lotów i inne zdarzenia wpływające na płynność i punktualność ruchu lotniczego. Sieć połączeń autobusowych między stanami jest dobrze rozwinięta, a ich koszt jest stosunkowo niski. Zdarzają się jednak napady rabunkowe na autobusy, szczególnie podczas kursów nocnych. Z uwagi na wysoką przestępczość należy bezwzględnie wyklu­czyć poruszanie się po kraju autostopem. Wskazane jest zacho­wanie dużej ostrożności przy wyborze miejsc noclegowych i kie­rowanie się wskazówkami przewodników międzynarodowych lub brazylijskich mających odpowiednie uprawnienia (należy uważać na osoby podające się za przewodników turystycznych, gdyż za swoje usługi pobierają bardzo wysokie opłaty). Znajo­mość języków obcych jest w Brazylii bardzo słaba. Poza hotelami i dużymi ośrodkami turystycznymi można się porozumieć praktycznie tylko w ję­zyku portugalskim.
Przyroda w Brazylii jest zdradliwa. Nie należy spożywać nie­znanych owoców. Należy unikać kontaktu ze zwierzętami. Zdarzają się ukąszenia węży, skorpionów i owadów. Nie wolno wchodzić do stref zamkniętych w parkach narodowych. Wodo­spady, nawet niewielkie, mogą stanowić śmiertelne niebezpie­czeństwo. Nie wolno przeceniać swoich umiejętności i do­świad­czenia turystycznego. Przebywanie na słońcu, nawet w dni pochmurne, wymaga stosowania kremu ochronnego z możliwie najwyższym filtrem. Przypadki poparzeń nie należą do rzadkości.
Zdarzają się kradzieże przedmiotów z bagażu na lotniskach. Przedmioty wartościowe należy przewozić w bagażu pod­ręcz­nym. Jeśli to możliwe, lepiej korzystać z odpowiednio ozna­kowanych radiotaksówek, szczególnie na lotniskach. Zawsze warto upewnić się zawczasu, ile będzie kosztował kurs. Na lotnisku międzynarodowym Tom Jobim w Rio de Janeiro zde­cydowanie należy korzystać z korporacji taksówkowych lub klimatyzowanego autokaru firmy REAL, który zawozi pasa­że­rów do miejscowych hoteli. Opłata autokarowa wynosi 5 BRL, a kurs taksówką z lotniska do dzielnic turystycznych (Copa­cabana, Ipanema) – ok. 60 BRL.

BEZPIECZEŃSTWO. We wszystkich, a zwłaszcza w wielkich miastach trzeba zachować szczególną ostrożność. Dotyczy to przede wszystkim Rio de Janeiro, Vitorii, Sao Paulo, Salvadoru, Recife, Fortalezy i Manaus. Statystyki są alarmujące – zwiększa się liczba kradzieży i napaści na turystów, a zagrożenie prze­stęp­czością pospolitą jest bardzo duże. Szczególnie dużo przypadków pobicia i rabunku zdarza się w Fortalezie, do której przy­jeżdża coraz więcej turystów z Polski. W całej Bra­zylii stale odnotowuje się napady z bronią w ręku i porwania, w tym również turystów zagranicznych. Osoby zaatakowane powinny bez­względ­nie, dla własnego bezpieczeństwa, oddać posiadane przedmioty, nie stawiać oporu i nie dyskutować. Wskazane jest unikanie bocznych ulic oraz dzielnic uważanych za niebez­pieczne. Nie należy poruszać się w nocy – jeżeli zaistnieje taka konieczność, trzeba szukać miejsc uczęszcza­nych i oświet­lonych, patrolo­wanych przez policję. Największe ryzyko jest po zmroku i nad ranem, jednakże napaść może zdarzyć się również w biały dzień. Turyści powinni zachować ostrożność na plażach, w pobliżu hoteli, dyskotek, klubów nocnych, banków i banko­matów, gdyż tam przestępcy naj­częściej czekają na swoje ofiary. Przypadki kradzieży w miejskich autobusach, na lotniskach są również bardzo częste. Wskazane jest zachowanie ostrożności, gdy ktoś nieznajomy proponuje pomoc lub podwiezienie. Naj­lepiej ko­rzystać wyłącznie z taksówek zrze­szonych w korpo­racjach (zwłasz­cza radiotaksówek). Nie należy nosić przy sobie kosztowności, zwłaszcza zegarków i biżuterii oraz innych cennych przed­miotów, szczególnie w miejscach odwiedzanych tłumnie przez turystów, jak np. plaże Copacabana, Leblon, Ipanema w Rio de Janeiro. Na plażę najlepiej zabierać tylko przedmioty absolutnie niezbędne. Ważne dokumenty i większe sumy pieniędzy należy deponować w hotelowych sejfach. Dob­rym pomysłem jest zrobienie kserokopii paszportu i pozosta­wienie oryginału w hotelu. Czas oczekiwania na paszport tymczasowy w miejsce utraconego może być długi, szczególnie jeśli utrata nastąpiła w miejscu znacznie oddalonym od naj­bliższej polskiej pla­cówki. Dotyczy to zwłaszcza północy i północ­nego wschodu Brazylii.
Pod żadnym pozorem nie należy wymieniać obcej waluty na reale u przypadkowych osób na ulicy. W większych ośrodkach turystycznych działa policja turystyczna DEATUR, której obowiązkiem jest udzielanie pomocy turystom, którzy stali się ofiarą przestępstw lub wypadków. W przypadku kradzieży należy natychmiast udać się na policję oraz żądać wydania protokołu policyjnego (boletin de ocorrencia), co ułatwi ewentualne póź­niej­sze uzyskanie odszkodowania. Jeśli policja nalega na przepro­wadzenie badania lekarskiego, trzeba wy­razić zgodę. Zawsze należy prosić o umożliwienie kontaktu z dowolną polską placówką dyplomatyczno-konsularną.
Podstawową zasadą bezpieczeństwa w miejscach publicznych jest niezwracanie na siebie uwagi i nieposiadanie przy sobie niczego cennego. Dobrze mieć ukrytą kieszonkę pod ubraniem do przechowywania pieniędzy. Należy zachować ostrożność, posługując się telefonem komórkowym w miejscach publicz­nych, zwłaszcza na plażach. Aparaty fotograficzne i kamery wideo lepiej nosić schowane w torbie.
W Ameryce Łacińskiej żyje ok. 1,6 mln chorych na AIDS, w tym ok. 640 tys. w Brazylii (40% przypadków). W 2007 r. zarażeniu uległo 100 tys. osób w całej Ameryce Łacińskiej; w tym samym roku zmarło 58 tys. osób. W Brazylii 20% zarażonych to kobiety. W niektórych miejscach w Brazylii aż 60% osób uza­leżnionych od narkotyków to nosiciele wirusa HIV.

ŚWIĘTA. Dni wolne od pracy w 2008 r. to: Nowy Rok, 4 i 5 lu­tego – karnawał, 21 marca – Wielki Piątek, 21 kwietnia – Święto Tiradentesa, 1 maja – Święto Pracy, 22 maja – Boże Ciało, 7 września – Dzień Niepodległości, 12 października – Święto Matki Boskiej Objawionej (patronki Brazylii), 2 listopada – Za­dusz­ki, 15 listopada – Dzień Proklamowania Republiki, 25 grud­nia – Boże Narodzenie. Ponadto w poszczególnych stanach obchodzi się święta stanowe i religijne. Niektóre gminy mogą też ustanawiać dodatkowe dni wolne. 31 grudnia nie jest oficjalnie dniem wolnym, jednak większość firm, w tym banków, nie funkcjonuje tego dnia.

PRZYDATNE INFORMACJE:

•   Brazylijskie urzędy są otwarte w godzinach od 8.00 do 12.00 i od 14.00 do 18.00. Banki są czynne od 11.00 do 16.00, sklepy od 9.00 do 19.00, a centra handlowe od 10.00 do 22.00. Niektóre sieci supermarketów działają przez całą dobę.

 •   Sprzęt audiowizualny działa w Brazylii w systemie PAL-M.

•   Nie ma jednego standardowego poziomu napięcia. W więk­szości stanów napięcie wynosi 127 V (Acre, Amapá, Amazonas, Espírito Santo, Mato Grosso do Sul, Maranhao, Pará, Paraná, Rondônia, Roraima, Sergipe i Minas Gerais). W pozostałych, głównie na północnym wschodzie, 220 V (Alagoas, Dystrykt Federalny, Ceará, Mato Grosso, Goiás, Paraíba, Rio Grande do Norte, Santa Catarina i Tocantins). W większości miejscowości stanów Bahia, Sao Paulo, Rio de Janeiro i Rio Grande do Sul stosuje się napięcie 127 V, ale w miastach Santos, Jequié, Jundiaí, Sao Bernardo do Campa, Novo Friburgo, Bagé, Caxias do Sul i Pelotas używa się 220 V. Stany Pernambuco i Piauí mają 220 V, oprócz miast Paulista i Teresina (127 V). Dla obu wartości napięcia częstotliwość wynosi 60 Hz. Powszechnie stosuje się gniazdka akceptujące wtyczki różnych typów, tj. z dwoma bolcami płaskimi, dwo­ma bolcami okrągłymi (typu polskiego) i dodatkowo z bolcem uziemienia. Ogólnie w Bra­zylii stosuje się cztery rodzaje wtyczek. Najbardziej rozpow­szech­nione są z dwoma bol­cami płaskimi lub dwoma okrągłymi.

•   Telefony komórkowe przywożone z Polski zwykle działają jedynie w większych miastach i dotyczy to prawie wyłącznie aparatów 3-systemowych (w Brazylii dominuje system amery­kański, system GSM nie jest jeszcze rozpowszechniony).

•   W okresie karnawału (w 2008 r. przypada od 2 do 6 lutego) zamknięta jest większość urzędów i firm.