Gmina Wasilków

Gmina Wasilków to gmina miejsko-wiejska w województwie podlaskim, w powiecie białostockim. Siedziba gminy to Wasilków.

Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwało 12 499 osób w 18 miejscowościach wchodzących w skład 10 sołectw. W mieście Wasilków zamieszkuje 8 852 mieszkańców.

W 2007 roku gmina otrzymała tytuł "gmina fair play".

Położenie

Gmina Wasilków położona jest w centralno-wschodniej części województwa podlaskiego, w dolinie rzeki Supraśli. Gmina od południa graniczy z Białymstokiem, od zachodu z gminą Dobrzyniewo Duże, od północy z gminą Czarna Białostocka i od wschodu z gminą Supraśl.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Wasilków ma obszar 127,17 km², w tym:

• użytki rolne: 40%
• użytki leśne: 48%

Gmina stanowi 4,26 procent powierzchni powiatu.

Historia

Pierwsze ślady osadnictwa na terenie gminy pochodzą z okresu mezolitu. Na przestrzeni wieków tereny obecnej gminy leżały na pograniczu wschodu i zachodu. W XI wieku teren na którym obecnie leży Wasilków należał do Rusi Kijowskiej, od roku 1140 był w Księstwie Włodzimierskim, a w XII wieku przynależał do Księstwa Włodzimiersko-Halickiego.

W roku 1340 ziemie na wschód od ujścia Czarnej do Supraśli za sprawą Giedymina znalazły się na Litwie. Pierwsza pisana wzmianka o Ziemi Wasilkowskiej pochodzi z 1358 roku, gdy Siemowit III i Kiejstut Giedyminowicz podpisali porozumienie dotyczące pogranicza Mazowsza i Litwy. Kolejny raz o tych terenach napisano w 1524 roku, gdy puszcza wasilkowska nazywana jest deserta Wasilkowo. W tym czasie Zygmunt I Stary puszcze w północno-wschodniej Litwie nadał swojej małżonce.

8 grudnia 1566 roku z rąk Zygmunta Augusta Wasilków dostał prawa miejskie. Od tej pory mieszkańcy mieli sądzić się i rządzić według prawa magdeburgskiego. Miasto otrzymało też herb, którym mogło pieczętować dokumenty oraz prawo pobierania ceł i myt. Miasto powstało w miejscu wcześniej niezamieszkanym, a zasiedlili je ludzie z Goniądza, Tykocina i Białegostoku. Dwa dni później utworzono parafię.

W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie białostockim.

Walory przyrodnicze i turystyczne

Urozmaicona rzeźba terenu oraz przepływająca przez gminę rzeka Supraśl tworzy dobre warunki do odpoczynku i rekreacji. Miasto od zachodu, północy i wschodu otoczona jest Parkiem Krajobrazowym Puszczy Knyszyńskiej. Dzięki temu mieszkańcy gminy oraz turyści mają możliwość korzystać w licznych turystycznych szlaków pieszych, rowerowych i jeździeckich.

Dla miłośników wędkarstwa dobrym miejscem może być zalew nad Supraślą. Również nad zalewem jest wypożyczalnia kajaków oraz sprzętu wodnego.

Szlaki turystyczne

Infrastruktura drogowo-kolejowa

Przez gminę biegną dwie drogi krajowe prowadzące do przejść granicznych: droga krajowa nr 8 do granicy z Litwą w Budzisku i droga krajowa nr 19 do granicy z Białorusią w Kuźnicy. Przez gminę biegnie też droga wojewódzka nr 676.

Przez gminę biegnie trasa kolejowa nr 6 Zielonka - Wasilków - Kuźnica Białostocka. W Wasilkowie znajduje się stacja kolejowa Wasilków, a w lesie kilka kilometrów od miejscowości Wólka-Przedmieście przystanek Czarny Blok, używany głównie przez grzybiarzy.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Sołectwa

Dąbrówki, Jurowce, Nowodworce, Rybniki, Sielachowskie, Osowicze, Sochonie, Studzianki (2 sołectwa: Studzianki I i Studzianki II), Woroszyły, Wólka-Przedmieście.

Miejscowości niesołeckie

Burczak, Horodnianka, Horodnianka-Kolonia, Jurowce-Kolonia, Katrynka, Katrynka-Leśniczówka, Mostek, Mostek-Gajówka, Ożynnik, Podkrzemionka, Wólka Poduchowna, Zapieczki, Zaścianek.

Zabytki

W gminie jest kilka zabytków. Największym z nich jest cmentarz z końca XIX wieku, na którym stoją stare rzeźby nawiązujące do Pasji. Na terenie cmentarza znajduje się również zabytkowy kościół parafialny pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego z 1883 roku. Do zabytków w mieście należy też cerkiew z bramą, a poza miejscowością drewniany wiatrak holenderski z 1939 roku w Studziankach. Wzniesiony został w końcu XIX wieku, a w roku 1986 przeniesiony ze wsi Moniuszki.

Na terenie skansenu Białostockiego Muzeum Wsi we wsi Osowicze zgromadzone są liczne zabytki wiejskiej architektury drewnianej, m.in. dwór ziemiański z początku XIX wieku, trzy wiatraki, kuźnia, młyn wodny, chałupy i dworki drobnoszlacheckie, stodoły i spichrze; w budynkach tradycyjne wyposażenie wnętrz i wystawy tematyczne.