Burzenin

Burzenin – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Burzenin.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa sieradzkiego.

Burzenin leży nad Wartą na skraju Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki. Około 1,1 tys. mieszkańców. Miejscowość jest siedzibą gminy Burzenin. Do 1953 roku miejscowość była siedzibą gminy Majaczewice.

Duża wieś letniskowa o charakterze miasteczka, położona nad Wartą w odległości 17 km od Sieradza w kierunku pd.-wsch. Siedziba Urzędu Gminy.

Historia

Pierwsza wzmianka źródłowa z 1344 r. dotyczy targów i komory celnej. Wynika z niej, że już wówczas istniało tu miasto, a co najmniej osada targowa. Otóż wtedy to król Kazimierz III Wielki w Burzeninie zwolnił mieszczan z Brzeźnicy od opłat mostowych i targowych. Za datę lokacji przyjmuje się rok 1378, gdy Ludwik Węgierski na prośbę Spytka z Burzenina, stolnika sieradzkiego, zwolnił mieszkańców na 5 lat z podatków. W 1419 r. Władysław Jagiełło odnowił prawa miejskie Burzenina. Pozwolił w tym dokumencie na jeden jarmark w roku i cotygodniowe targi, odbywające się w każdą środę. W poł. XVI w. mieszkało tu 15 rzemieślników. Położony przy szlaku solnym, aż do XVI w. czerpał Burzenin zyski z tranzytu handlu solą. Nie rozwinął się jednak nigdy w znaczący ośrodek miejski. Pod koniec XVIII w. mieszkało tu 144 mieszkańców w 45 domach. Liczne epidemie i tragiczny dla Polski wiek XIX przyczyniły się do odebrania Burzeninowi praw miejskich w 1870 r. W okresie II wojny światowej mieszkańcy wsi zostali wysiedleni ze względu na zorganizowany tu poligon niemieckich wojsk pancernych.

Zabytki

Cennym zabytkiem jest murowany kościół pw. św. Wojciecha i św. Stanisława w Burzeninie, fundowany w 1642 r. przez Stanisława Pstrokońskiego, biskupa chełmińskiego. Zbudowany na miejscu poprzedniego, który w dokumentach z początku XIV w. określony już był jako stary. Obecny kościół, pierwotnie jednonawowy, w 1917 r. rozbudowany o nawy boczne, jest bazyliką z węższym i niższym prezbiterium, zamkniętym półkolistą absydą. Od zach. 5-kondygnacyjna wieża. Sklepienie kolebkowe z lunetami, na gurtach o późnorenesansowej dekoracji stiukowej typu kalisko-lubelskiego. Z prezbiterium do zakrystii prowadzi wejście przez barokowy marmurowy portal z herbem Poraj i epitafium zmarłych członków rodziny Pstrokońskich w zwieńczeniu. W kaplicy Matki Bożej barokowy marmurowy portal, z tablicą erekcyjną kościoła z 1642 r. Ołtarze barokowe. Na belce tęczowej krucyfiks barokowy z XVIII w. Krata kuta żelazna z przełomu XVII i XVIII w. Misa chrzcielna gotycka z XV w. W archiwum kościelnym księgi chrztów od 1826 r. i ślubów od 1830 r.

Cmentarz przykościelny otoczony murem o charakterze obronnym z wnękami od wewnątrz i otworami strzelniczymi o wykroju kluczowym.

Przy ul. Kościelnej stoi dawna synagoga (obecnie magazyn). Żydowski cmentarz był usytuowany w pobliskiej wsi Sambórz.

Na rynku stoi pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego, odsłonięty 15 VIII 1991 r. Poprzedni pomnik, odsłonięty 19 marca 1928 r., przetrwał okupację niemiecką, a został zniszczony po wojnie.

Na pd. od wsi, w odległości ok. 700 m od kościoła, na lewym brzegu rzeki Warty, widoczne fragmenty ruin obronnego dworu Burzeńskich z okresu wczesnego renesansu. Była to konstrukcja kamienno-ceglana.

Przy szosie do Szynkielowa wychodne wapieni jurajskich eksploatowane do niedawna w kamieniołomach.

Według rejestru zabytków KOBiDZ na listę zabytków wpisany jest obiekt:

• kościół parafialny pw. Świętego Krzyża, drewniany, 1642/1917, nr rej.: 805 z 28.12.1967

Gospodarka

Obecnie atutem Burzenina są walory turystyczne oraz zakłady specjalizujące się w obsłudze rolnictwa.

Turystyka

Z Burzenina do miasta Warty prowadzi znakowany kolorem niebieskim pieszy szlak turystyczny "Szlak walk nad Wartą w 1939 R.".

Literatura

• Horbacz T., Świątynia parafialna w Burzeninie,,,Na sieradzkich szlakach"1998, nr 4/52/XIII, s. 19-21 (rzut poziomy i 5 zdjęć).
• Kołodziejski S., Tragiczne lata wojny i okupacji hitlerowskiej w Burzeninie, ,,Na sieradzkich szlakach" 1987, nr 4/III, s.10-13.
• Majdański J., Materiały do dziejów Burzenina w XVI-XVIII w., ,,Na sieradzkich szlakach" 2001,nr 3-4/63-64/XVI, s.2-3,
• Majdański J., Zabytki Burzenina, ,,Na sieradzkich szlakach" 2002, nr1-2/65-66/XVII, s.8-9,
• Majdański J., Charakterystyka układu przestrzennego Burzenina,,,Na sieradzkich szlakach" nr 2003, 1-4/69-72/XVIII, s.27-28,
• Ruszkowski A., Sieradz i okolice, Sieradz 2000.