Karsznice (powiat zduńskowolski)

Karsznice – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie zduńskowolskim, w gminie Zduńska Wola. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa sieradzkiego.

Obecnie Karsznice to nazwa sołectwa obejmującego wieś Karsznice, część historycznych Karsznic znajduje się w granicach miasta Zduńska Wola.

Historia

Nazwa wsi, być może, wywodzi się od staropolskiego wyrazu "karśniawy" – leworęki (St. Kozierowski). Pierwsza wzmianka z 1386 dotyczy Mikołaja (Nicolaus) de Karsnicze, Carsnicz. W 1398 występuje właściciel wsi Olbracht de Karsznicze, a pamiątką po nim była rola o nazwie Olbrachty – jako tzw. przyległość występująca jeszcze w XIX w. W 1552 pisano: Karsznycze. W XVI w. zamieszkują tu Karszniccy herbu Jastrzębiec, którzy z czasem podzielili się na dwie gałęzie: o przydomku Sasin z Karsznic Wlk. i Fundament z Karsznic Mł. W 1827 było tu 8 domów, 106 mieszkańców. Folwark miał obszar 689 mórg, było w nim 6 domów murowanych i 9 drewnianych oraz budynki gospodarcze, piękny park i staw obfity w ryby. Ok. XVIII w., w wyniku mariażu Franciszki Karśnickiej z Zygmuntem Jaksa Dobkiem, dobra zmieniły właścicieli. Ich córka Barbara została żoną Jiliana Malczewskiego, a z tego związku urodził się syn Franciszek Salezy. Zygmunt Dobek herbu Gryf był skarbnikiem sieradzkim (1772-1778), miecznikiem sieradzkim (1778-1793), pisarzem grodzkim bydgoskim i podstarościm sieradzkim.

W 1816, w wyniku działów majątkowych, powstały trzy schedy. Właściciel Karsznic Marceli Karczewski zginął w Warszawie w 1861 od salwy Rosjan w czasie demonstracji ulicznej urządzonej w 30. rocznicę bitwy pod Olszynką Grochowską. Ostatnim właścicielem Karsznic był Wierzchleyski (h. Berszten II), który odziedziczył majątek po ciotce Zofii – aż do II wojny światowej. Jest tu grób niemieckich żołnierzy poległych 30 listopada 1914.

O tej niewielkiej wsi zaczęło być głośno w Polsce w związku z budową linii kolejowej Śląsk–porty na mocy ustawy z 23 kwietnia 1925. Otóż linia ta przebiegała przez Karsznice. Roboty rozpoczęto wiosną 1928. Pierwszy pociąg ze Śląska dotarł tu 8 listopada 1930. W tym dniu w Karsznicach otwarto stację kolejową. Linię dokończyło Francusko-Polskie Towarzystwo Kolejowe S.A. w Paryżu w 1937. Zbudowano w Karsznicach również parowozownię oddaną do użytku 11 listopada 1933, a w 1934 na potrzeby kolei uruchomiono ujście wody na rzece Grabi w Bilewie. Wybudowano też osiedle mieszkaniowe dla 1 300 kolejarzy i ich rodzin. Niemcy rozbudowali karsznicki węzeł kolejowy. W okresie wojny działała tu Samodzielna Placówka Kolejowa ZWZ-AK, prowadząca działalność wywiadowczą i sabotażową. Na przełomie 1942/1943 doszło do licznych aresztowań, a dwóch kolejarzy (Juliusza Syllę i Kazimierza Kałużewskiego) publicznie powieszono.

Po wojnie Zakład Taboru Kolejowego PKP rozbudowano i zmodernizowano. Jest tu "Izba historii i skansen taboru kolejowego". W skansenie zgromadzone są parowozy, spalinowozy i elektrowozy z I połowy XX w. Obecnie osiedle kolejarskie stanowi dzielnicę Zduńskiej Woli, a reszta Karsznic w których do tej pory znajduje się zrujnowany pałacyk dziedzica, pozostała pod starą nazwą Karsznice i utrzymała status wsi.

Bibliografia

• Marszałek W., Wędrówka ze Zduńskiej Woli do Marzenina nad Grabią, , "Na sieradzkich szlakach" nr 1/53/1999/XIX, s. 56-59.

Zobacz też

• Zduńska Wola Karsznice - stacja kolejowa

Miejscowości:

• Karsznice
• Karsznice Duże
• Karsznice Małe