Górzyca (województwo lubuskie)

Górzyca (Górzyca Odrzańska, niem. Göritz (Oder)) – wieś o charakterze miejskim w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie słubickim, w gminie Górzyca, nad rzekami Odra i Racza Struga.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Według danych z 2007 r. Górzyca liczyła 1539 mieszkańców.

Historia

Nazwa osady Górzyca (Gorice, Goriza) przyjęła się od nazwy wzniesienia, zwanego Górą, które rozciąga się od strony południowej i wschodniej. Pierwsze wzmianki na temat miejscowości można znaleźć w przekazach historycznych z 1252 roku. Górzyca była wtedy własnością powstałego w latach 1123-1124 biskupstwa lubuskiego – w okresie 1207-1354 była jego stolicą wraz z sanktuarium maryjnym, a do XVIII w. stanowiła miejsce kultu maryjnego. W 1325 została spalona i złupiona przez Ericha von Wulkow z polecenia margrabiego Ludwika I.

W dokumencie z 1329 roku Górzyca nazwana została "oppidium" czyli miastem. W efekcie zatargów i zniszczeń, dokonanych przez Brandenburczyków i mieszczan, podupadła i przez pewien czas była wsią. Odzyskane w XVIII w. prawa miejskie utrzymała aż do roku 1945. W wyniku ogromnych zniszczeń wojennych, dziś jest wsią z siedzibą Urzędu Gminy.

W 1946 roku przez Marię Kwaśniewską została założona Szkoła Podstawowa. Rozpoczęło funkcjonowanie Państwowe Gospodarstwo Rolne. W 1947 zostaje uruchomiona Ochotnicza Straż Pożarna w baraku mieszczącym się w miejscu obecnego boiska szkolnego. Następnie nastąpiło połączenie OSP z jednostką zakładową PGR. W 1961 stara kuźnia zostaje wyremontowana na nową siedzibę OSP, która znajdowała się naprzeciwko obecnej szkoły, obok Urzędu Gminy. W 1963 roku została wybudowana nowa szkoła – Szkoła Podstawowa im. Władysława Broniewskiego. W dawnym budynku mieści się obecnie Urząd Gminy. W latach 70. zostaje wybudowana w czynie społecznym nowa remiza, która funkcjonuje do dziś. W latach 1970-1980 powstało Osiedle 40-lecia PRL, zamieszkane obecnie przez 800 osób. Wraz z osiedlem wybudowane zostały obiekty towarzyszące: kotłownia, oczyszczalnia ścieków i przedszkole. Budowa przedszkola nigdy nie została ukończona, wybudowano fundamenty oraz zwieziono betonowe płyty. Pierwotnie planowano wybudowanie bloków mieszkalnych na całej przestrzeni do zabudowań Owczar. Wtedy nastąpiłoby przyłączenie Owczar do Górzycy. W 1990 Społeczny Komitet Budowy Przedszkola został ostatecznie rozwiązany, a inwestycja stanęła w miejscu, natomiast oczyszczalnia ścieków obsługuje dzisiaj całą miejscowość. Również w 1990 roku została przerwana na ok. 14 lat budowa Domu Kultury. W 1972 roku na wzgórzu została wybudowana bukaciarnia – początkowo w strukturach istniejącego PGR, później podzielone jako osobne zakłady: Górzyca A i Górzyca B. W otwarciu zakładu (gospodarstwa) uczestniczył premier Piotr Jaroszewicz. Zakład eksportował swoje produkty m.in. do Włoch. Część zapłaty otrzymywał w formie towarów, np. pokrycia dachowe z abestu. Na potrzeby bukaciarni w 1972 zostało wybudowane ujęcie wody. W latach późniejszych przyłączono do niego całą Górzycę oraz inne miejscowości. Początkowo w Górzycy swoją siedzibę miał również Lubuski Kombinat Rolny, jednak niedługo później jego siedzibę przeniesiono do Rzepina, gdzie rezydował aż do jego likwidacji. W latach 1978-1983 została odbudowana ze zniszczeń wojennych kolegiata pw. Matki Łaski Bożej. W latach 70. i na początku lat 80. jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej prowadziła działalność gospodarczą – uprawiała ziemię, a uzyskane pieniądze przeznaczała na zakup umundurowania i sprzętu, wyposażenie świetlicy, sprzęt muzyczny i działalność kulturalno-rozrywkową. OSP organizowała wówczas zabawy taneczne, dyskoteki i wyświetlanie filmów. Organizacyjnie pod OSP w Górzycy podlegały również jednostki w Czarnowie, Żabicach, Pamięcinie, Radówku, Spudłowie, Stańsku, Ługach Górzyckich i Laskach Lubuskich. Wszystkie te jednostki uległy likwidacji około roku 1990, z wyjątkiem Czarnowa.

W 1991 roku Państwowe Gospodarstwo Rolne zostało rozwiązane. Około roku 1996 zlikwidowano Kółko Rolnicze, dawniej działające jako Ośrodek Maszynowo-Traktorowy. W latach 1997-1998 wybudowano drogę rowerową do sąsiedniej miejscowości Owczary. W 2004 roku zamknięto i zrekultywowano Gminne Wysypisko Śmieci. Została również ukończona inwestycja adaptacji nieukończonego budynku Domu Kultury, w którym odtąd mieści się Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich wraz niektórymi innymi instytucjami.

Zabytki

• kościół z XV w. zburzony w czasie II wojny światowej, odbudowany na początku lat 80.
• zabudowania folwarczne z XX w.
• budynek Urzędu Gminy z XIX w.
• pozostałości po wykopaliskach archeologicznych w miejscu dawnego klasztoru

Demografia

Źródło:

Sport i rekreacja

W Górzycy istnieje Kompleks Sportowo-Rehabilitacyjny wyposażony w cztery korty, boiska uniwersalne, zaplecze lekkoatletyczne, stajnie dla koni z torem jeździeckim oraz w stadion piłkarski o pojemności 1000 widzów, w tym 700 siedzących.

Istnieje tu także Klub Sportowy Odra Górzyca, grający obecnie w klasie okręgowej. Charakterystyczne barwy zespołu: żółto-czerwone.

W miejscowości znajduje się zespół zieleni „Park Wiejski” przy ul. Ogrodowej.

Infrastruktura

W Górzycy planowane było utworzenie Straży Gminnej, budowa przeprawy promowej Nowy Lubusz-Lubusz-Górzyca wraz z portem dla małej żeglugi oraz dla barek do załadunku materiałów sypkich, budowa nowej oczyszczalni ścieków. Ponadto w przyszłości nastąpi połączenie z przylegającą wsią – Owczarami, co jest związane ze staraniami o uzyskanie praw miejskich. Przy granicy ze wsią Ługi Górzyckie mieści się Schronisko dla Bezdomnych Zwierząt „Kolebka Słońca”, finansowane wspólnie z Gminą Słubice a prowadzone przez Fundację Pro Animale dla Zwierząt w Potrzebie.

Transport

Miejscowość znajduje się przy drodze krajowej nr 31 Słubice-Górzyca-Kostrzyn nad Odrą-Szczecin oraz przy drodze wojewódzkiej nr 139 Górzyca-Kowalów-Rzepin-Gądków Wielki.

Istnieje sieć bezpośrednich połączeń autobusowych głównie do największych miast w okolicy oraz kilka połączeń do miast wojewódzkich. Połączenia obsługiwane są przez przedsiębiorstwa dawnej Państwowej Komunikacji Samochodowej.

W Górzycy mieści się przystanek kolejowy Górzyca, który znajduje się na linii kolejowej nr 273 „Nadodrzance” łączącej Wrocław Główny ze Szczecinem Głównym.

Bezpośrednie połączenia kolejowe umożliwiają dotarcie do wszystkich punktów na tej linii oraz do Rzepina. Zatrzymują się tylko pociągi osobowe REGIO.