Brzeźnica (powiat bocheński)

Brzeźnica - wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Bochnia. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnowskiego. We wsi znajduje się barokowy kościół z XVII w. oraz cmentarz dla osób chorujących na cholerę. W Brzeźnicy znajduje się klub piłkarski KS Korona Brzeźnica, który został założony w 2007 roku.

Parafia

Od XVI wieku istnieje Parafia Rzymskokatolicka Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika. Na szczególną uwagę zasługuje wzniesienie, na którym znajduje się kaplica Świętego Stanisława wybudowana w 1777 roku przez parafian. Obecnie proboszczem parafii jest ks. Józef Hołyst.

Kościól świętego Stanisława Biskupa i Męczennika

Jest to drewniany barokowy kościół wybudowany w 1632 roku na miejscu starego, który spłonął. Ołtarz główny zdobią figury czterech Ewangelistów. Ołtarze boczne poświęcono Sercu Pana Jezusa i Św. Józefowi. Na ścianie północnej znajduje się ołtarz poświęcony Matce Bożej. Pod sufitem nawy znajduje się wiekowy, drewniany krucyfiks, który pochodzi prawdopodobnie z czasów Wita Stwosza. Sklepienie kościoła zdobi dobrze zachowana polichromia figuralna: w prezbiterium znajduje się wizerunek Trójcy Świetej, w nawie głównej podziwiamy ostatnią Wieczerzę, a w zakrystii - grzech pierworodny i wypędzenie z raju. Autorem polichromii jest Aleksander Miklasiński (1899 r.). Uwagę przyciąga wspaniała gotycko-renesansowa chrzcielnica kamienna z XVI w. Kościół w Brzeźnicy jest jednonawowy, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Dach wieńczy smukła wieżyczka.

Ołtarz główny: W nawie głównej widzimy obraz świętego Andrzeja Boboli, oraz wysuwany obraz przedstawiający świętego Stanisława wskrzeszającego Piotrowina, namalowanego przez Małgorzatę Artwińską w 1915 roku, jako wotum dziękczynne za ocalenie Brzeźnicy od skutków I Wojny Światowej. Ponadto widzimy figury czterech ewangelistów: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Głównym zwieńczeniem ołtarza jest figura Najświętszej Maryi Panny.

Nawa prawa:

W nawie prawej widzimy obraz świętego Jana Marii Vianney`a. W jej epicentrum znajdują się figury świętych Piotra i Pawła, oraz Chrystusa Miłosiernego.

Nawa lewa:

W nawie lewej widzimy obraz świętego Mikołaja. Zaś jego głównym punktem są rzeźby: świętego Józefa, świętej Kunegundy (Kingi), oraz świętego Józefa.

Nawa północna:

Nawa w całości poświęcona Najświętszej Maryi Pannie Nieustającej Pomocy.

Sklepienie:

Prezbiterium: Trójca Przenajświętsza; Nawa główna: Ostatnia Wieczerza (na wzór Leonardo da Vinci); Zachrystia: Sceny stworzenia i grzechu pierwszych ludzi.

Dawny kościół pod wezwaniem świętego Piotra

Kościół pod wezwaniem świętego Piotra

Był to drewniany kościółek wybudowany na podwyższeniu terenu. Wokół świątyni znajdował się cmentarz. Prawdopodobnie leżał on na miejscu obecnego kościoła pod wezwaniem świętego Stanisława. Jego początki wiążemy z czasami masowej Chrystianizacji małopolski. Szacuje się, iż został wybudowany przed 1078 roku.Tę tezę potwierdza miejscowa legenda, oparta na podaniu Jana Długosza według której biskup krakowski przybył do Brzeźnicy , aby poświęcić nowy kościół. Kościół zmienił swoje patrocinium, dodając jako patrona św. Pawła Na ten fakt wskazują akta wizytacyjne z XVIwieku. Jedynym zachowanym przedmiotem jest gotycko- renesansowa chrzcielnica. Kolejno właścicielami kościoła byli:

1. Jan z Brzeźnicy od 1078 do 1100;

2. Zakon Bożogrobowców;

3. klasztor w Stoniętkach 1238-1534;

4. Piotr Kmita 1534-1539;

5. Lubomirscy 1539-1630.

Około 1630 roku kościół uległ pożarowi. Zachowała się tylko gotycko – renesansowa chrzcielnica. Na terenie obecnie wikarówki była szkoła w XVI wieku.

Historia

• przed 1078 – najprawdopodobniej już wtedy istniała wieś Brzeźnica założona przez rycerza Jana Brzeźnickiego;
• 1078 – poświęcenie kościoła pod wezwaniem świętego Piotra przez świętego Stanisława Biskupa i Męczennika;
• 1242 – przekazanie Brzeźnicy pod opiekę klasztoru w Staniątkach, wraz z kościołem świętego Piotra, dziesięcinami należącymi do niego, wolnym targiem, karczmami, oraz bobrami. Poświadczenie Konrada Mazowieckiego. Najstarszy dokument wzmiankujący Brzeźnicę;
• 1243 – nadanie Brzeźnicy immunitetu ekonomicznego oraz sądowniczego, oraz przywileju wolnego targu w karczmach;
• 1253 – oddanie Brzeźnicy wraz z kościołem i posiadłościami pod opiekę papieża Innocentego IV;
• 1254 – wydanie dokumentu przez księcia Bolesława Wstydliwego, zatwierdzającego przywileje Konrada Mazowieckiego;
• 1285 – wykupienie Brzeźnicy i Brzeźnicy Nowej przez Hartmunda z Bochni;
• 1315 – zmienienie nazwy Brzeźnicy Nowej, na Łazy;
• XVI w. – utworzenie szkoły działającej przy parafii;
• 1534 – wykupienie Brzeźnicy przez Piotra Kmitę;
• 1539 – przejęcie Brzeźnicy przez Lubomirskich;
• XVII w. – utworzenie szpitala;
• lata 20 XVII w. - pożar i doszczętne spalenie kościoła pw św. Piotra;
• 1635 – poświęcenie nowego kościoła pod wezwaniem świętego Stanisława;
• 1772 – pierwszy rozbiór Polski. Likwidacja szkoły i szpitala.

Cmentarz „cholerny”

Jest to miejsce częściowo zapomniane. Obecnie pozostały tu dwa groby oraz krzyż o trzech i pół metra wysokości. Cmentarz ten powstał w związku z epidemiami Cholery podczas powstań narodowyzwoleńczych.

Z obrzędkiem pochówku osoby chorej na wirus cholery wiążą się pewne środki ostrożności które zostają zastosowane wobec zmarłych:

Te środki ostrożności wskazują na ówczesny wysoki poziom lecznictwa.

Edukacja

Dzieci uczą się w miejscowej szkole im. Jana Kochanowskiego. Szkoła szczyci się ogromnymi postępami projektowymi, wygrała m.in. projekt English Teaching, mający na celu nauczanie młodych ludzi języka angielskiego.

Sport

W miejscowości od 2007 roku funkcjonuje klub piłkarski KS Korona Brzeźnica, który startuje w rozgrywkach juniorów starszych. Swoje mecze rozgrywa na nieoświetlonym i pozbawionym miejsc siedzącym stadionie o wymiarach boiska 105x55 m. Zawodnicy noszą niebieskie oraz żółto-czarne stroje. Barwy klubu to żółty i niebieski.

Administracja

• Wiejski Dom Ludowy
• Świetlica
• Wiejskie Muzeum

Obecnie (sezon2011/2012) w rozgrywkach bierze udział drużyna seniorów - w klasie B Podokręgu Bochnia.

Podział Brzeźnicy na przysiółki

• Bochnia
• Przysieki
• Brzeźnica Centrum
• Kiebło Brzeźnickie

Zobacz też

• Brzeźnica, Brzeźnica Bychawska, Brzeźnica Bychawska-Kolonia, Brzeźnica Książęca, Brzeźnica Leśna, Brzeźnica-Kolonia