Luszowice (powiat dąbrowski)

Luszowice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie dąbrowskim, w gminie Radgoszcz.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnowskiego.

Luszowice - to druga pod względem liczby mieszkańców miejscowość w gminie. Wieś istniała już w XIV wieku. Luszowice pierwotnie były wsią królewską, czego dowodzi darowanie jej przez Władysława Jagiełło, Janowi z Tarnowa wojewodzie sandomierskiemu, za jego wierną służbę Królowej Jadwidze, oraz za starania jakie poczynił, by doprowadzić do małżeństwa Jadwigi z Jagiełłą w roku 1386. Akt nadania miał miejsce w Bieczu 8 czerwca 1386 r., dokument wydany w języku łacińskim.

W roku 1536 wieś Luszowice należała w połowie do Jana Tarnowskiego, wojewody ruskiego i Doroty Tarnowskiej, żony Jana Tarły. Wiadomo, że Tarłowie herbu Topór byli pierwszymi dziedzicami wsi, którzy w niej osiedli. W Starej Wsi wybudowali zamek obronny, a w Luszowicach Górnych na Dębowcu dworek.

"Encyklopedia Powszechna" z 1864 roku podaje : "Luszowice, wieś w Galicji w cyrkule tarnowskim, dwie mile od Tarnowa (...) ma zamek starożytny (...) zbudowany w stylu włoskim, dawniej miał dwa piętra, dziś o jednym i świecącym pustkami, jest bliskim ruiny. Charakter architektury : rów otaczający i herb Topór u bramy świadczą, że Tarłowie tą obronną siedzibę w końcu XVII wieku z dawnego zamku dla siebie przerobili lub nowy wystawili. Zygmunt Tarło "Pułkownik Jego Królewskiej Mości" bierze udział w walkach ze Szwedami, walczy też pod Wiedniem w wojsku Sobieskiego. Opromieniony sławą obrońca katolicyzmu zasłynął jako fundator kościoła w Luszowicach. W 1686 roku w Luszowicach erygowano parafie. Dwa lata wcześniej Zygmunt Tarło wydzierżawił wieś kapitule krakowskiej".

Encyklopedia Orgelbranda z 1864 roku podaje, że "w kościele częścią drewnianym, częścią murowanym we włoskim stylu, z kaplicą (...) mieszczą się groby tej możnej niegdyś rodziny, pomiędzy tymi zaś złożone jest ciało Adama Tarły, wojewody lubelskiego głośnego z pojedynku pod Marymontem, w którym zginął w roku 1744".

Po Tarłach właścicielami Luszowic zostali Prebendowscy, a po uwłaszczeniu w 1848 r. majątek luszowicki przejęła hrabina Konstancja z Wiktorów Romerowa. W tym czasie parafia Luszowce liczyła 2900 ludności katolickiej i 200 izraelitów.

Bardzo burzliwy i krwawy przebieg miała w parafii Luszowice rzeź galicyjska w 1846 roku. Z rąk chłopów zginęli: Baranowski, właściciel majątku Świerze, dzierżawca Smykowa, Antoni Leśniewski teść dzierżawcy Luszowic i Lipin - Ludwika Hubickiego. Sam Hubicki został ciężko pobity. W Lisiej Górze zamordowano Terleckiego, ekonoma z Luszowic. Rabanci napadli na dwory Małkowskiego w Lipinach i Halcera w Świerzu, grabiąc wyposażenie i niszcząc sprzęty domowe.

Tuż przed I wojną światową rozpoczęto w Luszowicach budowę nowego kościoła, zakończoną po wojnie. W okresie międzywojennym Luszowice dwukrotnie odwiedził Wincenty Witos. Po raz pierwszy w 1924 roku na wiecu zorganizowanym na placu Adama Madury. Mówił o zorganizowaniu chłopa polskiego, który żywi naród, potrafi bronić swego kraju. Z Luszowic pochodzi Franciszek Pabian, działacz ruchu ludowego. II wojna światowa odcisnęła na tych terenach bardzo wyraźne piętno. Pierwsze niemieckie bomby spadły na wieś już 1 września. Wiele osób wywieziono do obozów koncentracyjnych, przymusowej pracy w Niemczech, wielu zamordował "kat powiśla" - Engelbert Guzdek.

Obecnie Luszowice mają ośrodek zdrowia, nowoczesną szkołę podstawową z gimnazjum. Działa nowoczesna centrala telefoniczna, cała wieś jest zgazyfikowana, zwodociągowana oraz skanalizowana.

Zobacz też: Luszowice