Bartne

Bartne (łemkow. Бортне, Bortne) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Sękowa.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Bartne wzmiankowane w 1629. Według miejscowych przekazów, wieś została założona przez kamieniarzy z pobliskiej Jasionki, którzy na zboczach pobliskich gór pozyskiwali materiał. Nazwa wsi (Bartne/Bortne) pochodzi od połączenia słów "bór tnę". Z Bartnego/Bortnego pochodził Stefan Szkurat, który przyjął później bardziej szlachecko-brzmiące nazwisko "Bortniański" – był to ojciec znakomitego kompozytora Dmytra Bortniańskiego. W XIX wieku wieś rozsławiły warsztaty kamieniarskie - pochodzące stąd krzyże przydrożne oraz nagrobki spotkać można w odległych miejscowościach; kamienne koło młyńskie z datą 1905 znajduje się w Bydgoszczy. W czasie I wojny światowej toczyły się tu walki Operacji Gorlickiej, o czym świadczy cmentarz z tego okresu. Jest tu spichlerz – kamienny, wzniesiony w I połowie XIX w., (w ruinie od około 1950, wewnątrz zbiory kamieniarskie) oraz przydrożne krzyże kamienne.

Cerkwie

Cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Świętych Kosmy i Damiana – wybudowana około 1842, trójdzielna, konstrukcji zrębowej, pokryta gontem z XVIII-wieczną wieżą konstrukcji słupowo-ramowej, zwieńczona kopulastym hełmem i pozorną latarnią, otoczona drewnianym ogrodzeniem. Obecnie wewnątrz mieści się filia Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach, w której eksponowane są elementy sakralnej sztuki łemkowskiej, m.in. kompletny ikonostas z XVIII w., ołtarz boczny z 1797, XVIII-wieczne ikony: Matka Boża z Dzieciątkiem i Chrystus oraz obrazy pochodzące z cerkwi okolicznych wsi.

Jest to jedna z cenniejszych cerkwi w tej części Beskidu Niskego. Klucze do obiektu udostępnia właściciel domu nr 25.

Cerkiew prawosławna pod wezwaniem Świętych Kosmy i Damiana – wybudowana w 1929 na wzór cerkwi w Krzywej, lecz o połowę mniejsza: jednonawowa, konstrukcji zrębowej, bezwieżowa, oszalowana, pokryta blachą. Wewnątrz skromne wyposażenie. Obok cerkwi – pomnik Dmytra Bortniańskiego.

Cerkiew prawosławna jest siedzibą miejscowej parafii.

Warto tu zwiedzić

• Spichlerz kamienny z I połowy XIX w. ze zbiorami kamieniarki
• Cmentarz ofiar cholery z 1873.
• Cmentarz z I wojny światowej
• Krzyże kamienne wystawione po 1918.
• Ośrodek kamieniarstwa ludowego
• Chyże łemkowskie - domostwa łączące pod jednym dachem część mieszkalną oraz oborę ze stodołą.

Szlaki piesze

• Krzywa – Wołowiec – Bacówka PTTK w Bartnem – Przełęcz Majdan – Magura Wątkowska (846 m n.p.m.) – Świerzowa (801 m n.p.m.) (Główny Szlak Beskidzki)
• Folusz – Magura Wątkowska (846 m n.p.m.) – Bartne – Banica – Wołowiec
• Bacówka PTTK w Bartnem – Banica – Przełęcz Małastowska (604 m n.p.m.) – Schronisko PTTK na Magurze Małastowskiej – Przełęcz Owczarska (501 m n.p.m.)