Polanka Hallera

Polanka Hallera – wieś w Polsce położona w Pogórzu Wielickim, w powiecie krakowskim, w gminie Skawina.

Na północ od centrum wsi leży rozległy zespół podworski, składający się z zabudowań gospodarczych i parku. Zespół należy do Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Wyraźnie dominuje on w krajobrazie całej okolicy i widoczny jest w promieniu kilkunastu kilometrów, szczególnie od strony północnej. Na zachodnim brzegu wsi znajduje się Las Uniwersytecki (około 20 ha).

Do Uniwersytetu Jagiellońskiego należy ponad dwie trzecie całego obszaru wsi, łącznie z Lasem Uniwersyteckim.

Historia

W latach osiemdziesiątych XIX w. wieś powszechnie nazywano Polanką Hallerowską, ponieważ wówczas od około wieku należała do rodziny Hallerów. W 1993 r. po kilku wcześniejszych zmianach nazwy, wieś ostatecznie przyjęła nazwę: Polanka Hallera.

Pierwsza znana wzmianka o wsi pochodzi z 1352 r. Była główną siedzibą rodową Hallerów aż do końca II wojny światowej w 1945 r. Ostatnim właścicielem majątku w Polance był syn Władysława, generał Stanisław Haller. W okresie międzywojennym Polanka stanowiła jeden z największych majątków ziemskich w okolicy Krakowa, obejmowała bowiem 403 hektary ziemi. Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 r. i odebraniu majątku Hallerom jest od 1959 w posiadaniu Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Hallerowie

Haller - to jedno z bardziej znanych nazwisk w Polsce. Według tradycji, Hallerowie przybyli do Polski w XV w. z Bawarii i tu się zadomowili. W 1795 r. ród uzyskał od Franciszka II szlachectwo z predykatem von Hallenburg oraz herb. Najwybitniejszymi z Hallerów byli: syn Władysława, generał Stanisław Haller (1872-1940) z linii Polanka, oraz Józef Haller von Hallenburg (1873 - 1960)

Dwór i park krajobrazowy

Klasycystyczny dwór składa się z dwóch, znacznie różniących się od siebie części. Od południa jest to obszerny, parterowy budynek, z szerokim piętrowym ryzalitem od strony ogrodu, zwieńczonym trójkątnym tympanonem. Ta część dworu pochodzi z połowy XIX w. Nieco później od strony północnej do dworu przybudowano galerię, podpartą kilkoma filarami. Galeria połączona jest z portykami, nad którymi wznoszą się tympanony, ozdobione herbami Hallerów.

Nadal dość dobrze prezentuje się park krajobrazowy o powierzchni 1,72 hektara. Założony na początku XIX w., a w około sto lat później poszerzony. Te etapy powstawania parku są widoczne w ogólnym układzie i w wieku drzew. Do najdoskonalszych i najcenniejszych spośród nich należą:

buk zwyczajny o odmianie purpurowej (obwód 366 cm) i dwa inne;

dwa ogromne platany we wschodniej części parku (około 365 i 355 cm obwodu);

Od parku na południe, w kierunku stawu w dolinie, biegnie długa na kilkaset metrów aleja starych dębów.

Bibliografia