Radwanowice

Radwanowice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zabierzów na krawędzi Rowu Krzeszowickiego. Znajduje się na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego. Części wsi: Pod Skałą i Skotnica.

Historia

Pierwsze informacje o wsi Radwanowice sięgają XIV w. Wzmiankowana była w 1329. Informacje mówiły o licznej szlachcie zagrodowej w tej miejscowości. W końcu XIV w. miała 35 dziedziców. W XVII w. karmelici z klasztoru w Czernej żyli w zatargu z miejscowymi dziedzicami, które - zdaniem owych mnichów - prawie jedną jaskinią łotrowską stały. Zakazali swoim poddanym z innych wiosek pod karą pieniężną jakichkolwiek kontaktów z mieszkańcami Radwanowic. W księgach parafii rudawskiej zanotowano w 1597 imię prostytutki Katarzyny, działającej przy tamtejszej łaźni. Mnisi nie mogąc ścierpieć, że ich poddani, głównie bogaci kamieniarze z klasztornych kamieniołomów marmurów, obracają się w jej towarzystwie. Uważali, że zamiast odbywać grzeszne wizyty u niej, mogli posiedzieć w klasztornej karczmie przy piwie. Mnisi narzekali, że ich poddani zamiast trunku przystojnego i posiedzenia uczciwego, kartami się o pieniądze bawią. Hazardzistów karano surowo - wymierzano im po 30 postronków plag w obecności gromady. Do końca XIX w., nie mieszkał tutaj ani jeden chłop . W końcu XVIII w. Radwanowice miały 44 dziedziców. W 1789 wieś zamieszkiwało 317 osób. W II poł. XIX w. większość gruntów należało do 3 właścicieli. W drugiej połowie XIX w. wybudowano w Radwanowicach strażnicę graniczną, określaną mianem dworu. W początkach XX w. przeprowadzono częściową meliorację.

Podczas II wojny światowej mieszkańcy Radwanowic współpracowali z ruchem oporu. Istniały tu dwie organizacje wojskowe: Narodowa Organizacja Wojskowa i Bataliony Chłopskie. W odwecie nocą z 20 na 21 lipca 1943 roku niemieccy żołnierze przeprowadzili pacyfikację wsi. Zginęło wówczas 30 osób - zdradzonych przez jednego z mieszkańców wsi – 3 kobiety i 27 mężczyzn. Cztery lata później na cmentarzu w Rudawie postawiono pomnik upamiętniający ofiary tamtej nocy. Za udział w działaniach wojennych wieś została odznaczona Krzyżem Walecznych. W 1946 wieś zamieszkiwało 628 osób.

Legenda o założeniu wsi

Od wielu lat, z pokolenia na pokolenie mieszkańcy Radwanowic przekazują sobie legendę i powstaniu wsi. Według niej, założycielem miał być zaufany rycerz Bolesława Szczodrego – Radwan. Brał on udział w wyprawie na Ruś Kijowską, gdzie zasłynął niesłychanym męstwem. Legenda głosi, że rycerz ten był jednym z zabójców biskupa Stanisława i to właśnie po jego morderstwie i ucieczce króla na Węgry osiedlił się w Radwanowicach. Niektórzy historycy łączą powstanie wsi Radwanowice z nadaniem przez Bolesława Wstydliwego rycerzom z rodu Radwanitów części puszczy w południowych okolicach Krakowa.

Współczesność

Zofia Tetelowska – właścicielka ostatniego dworu w Radwanowicach przekazała majątek na rzecz osób niepełnosprawnych. Fundację im. Brata Alberta powołano w 1987, prowadzonym obecnie przez znanego księdza Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego (prezesa Fundacji). Obecnie w Schronisku dla Niepełnosprawnych, działającym z ramienia Fundacji, Anna Dymna prowadzi grupę teatralną.

Turystyka

Położone na obszarze Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie Radwanowice są dobrym punktem wypadowym do zwiedzania tych pięknych krajobrazowo i posiadających duże walory przyrodnicze i geologiczne dolinek przecinających wzniesienia Wyżyny Olkuskiej. Radwanowice znajdują się bezpośrednio przy wylocie Doliny Szklarki i w bezpośrednim sąsiedztwie wylotów Doliny Będkowskiej i Doliny Raławki. Przebiegające przez miejscowość szlaki turystyki pieszej umożliwiają zwiedzenie również pozostałych dolinek.